خبرگزاری دولتی باختر گزارش داده است که قاری نقیبالله بلال، رییس جدید استخبارات طالبان در بامیان تعیین شده است. پیش از این رهبری این اداره بهدست مولوی مهدی مجاهد بود. مهدی مجاهد، از انگشتشمار چهرههای هزاره در حاکمیت طالبان بود که هفته پیش از مقامش کنار گذاشته شد.
برکناری او از ریاست استخبارات بامیان باعث شد گمانهزنیها در باره تصفیه صفوف طالبان از اقوام غیر پشتون تقویت شود.
حدود سه هفته پیش یک فرمانده ازبک تبار طالبان به نام مخدوم عالم نیز به اتهام آدمربایی بازداشت شد. بازداشت او به اعتراضات خشونتآمیز در فاریاب انجامید.
مولوی مجاهد که تنها فرمانده هزاره تبار در میان طالبان است حدود یک هفته قبل به کابل فراخوانده شد.
او با مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی رئیسالوزرای طالبان نیز دیداری داشت که جزئیات آن منتشر نشد.
رییس پیشین کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، گروه طالبان را به آپارتاید جنسیتی متهم کرد. شهرزاد اکبر در حاشیه نشست دو روزه پارلمان اروپا درباره زنان افغانستان در بروکسل گفت این واقعیت که در سال ۲۰۲۲ فرزندان شما به خاطر دختر بودن نتوانند به مکتب بروند، غیرقابل تصور است.
خانم اکبر به همراه شماری دیگر از زنان سرشناس افغانستان برای شرکت در نشست پارلمان اروپا به بروکسل رفته است.
در ویدیویی که پارلمان اروپا در شبکههای اجتماعی منتشر کرده، خانم اکبر میگوید: برای من پذیرفتنی نیست که در سال ۲۰۲۲، کشوری در جهان وجود داشته باشد که دختران در آن به آموزش دسترسی نداشته باشند و زنان از کار کردن بازداشته شوند.
او در ادامه گفت: من این وضعیت را یک آپارتاید جنسیتی میدانم.
دومین رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در این ویدیو میگوید: هر شهروند مسئول در هر کجای جهان، باید در برابر این آپارتاید جنسیتی بایستد.
او به خبرنگار گفت: این وضع غیرقابل قبول است؛ تصور کنید فرزند شما نتواند به مکتب برود، فقط برای اینکه دختر است.
شهررزاد اکبر، وضعیت زنان و دختران در افغانستان را آزمونی برای انسانیت خواند. او گفت باید دید ما چگونه این وضعیت را به چالش میکشیم بر آن غلبه میکنیم و اطمینان مییابیم که این تبعیض پایان مییابد.
پیشتر روبرتا متزولا، رییس پارلمان اروپا هم در سخنرانی افتتاحیه نشست دو روزه درباره زنان افغانستان، از لزوم توجه به وضعیت زنان و کمک به بهبود آن سخن گفت.
خانم متزولا گفت در افغانستان تحت حاکمیت گروه طالبان، سالها پیشرفت در برابری جنسیتی، دستاوردهای زنان و دختران و دسترسی آنها به آموزش، بهداشت و مشارکتشان در جامعه مدنی و زندگی سیاسی جای خود را به محرومیت و سرکوب داده است.
سازمان ملل روز چهارشنبه، ۱۳ دلو را که قرار است دانشگاههای دولتی در مناطق گرمسیر افغانستان باز شود، مهم توصیف کرده است. این سازمان گفته از خبر شروع دانشگاههای دولتی برای تمام دانشجویان دختر و پسر استقبال میکند. مقامهای طالبان درباره بازگشت دانشجویان دختر چیزی نگفتهاند.
سازمان ملل گفته است که دسترسی برابر نسل جوان اعم از دختر و پسر به آموزش بسیار مهم است.
وزارت تحصیلات عالی طالبان اعلام کرده است که در ولایات گرمسیر افغانستان درسهای دانشگاههای دولتی از روز چهارشنبه سیزدهم دلو شروع میشود.
عبدالباقی حقانی، سرپرست این وزارت روز دوشنبه با نشر یک پیام صوتی گفت که دانشگاهها در مناطق سردسیر از از ۷ حوت شروع خواهد شد.
سازمان ملل در حالی از باز شدن دانشگاههای دولتی استقبال میکند که در پیام طالبان هیچ اشارهای به موضوع آموزش دانشجویان دختر و بازگشت آنها به کلاسهای درس نشده است.
مقامهای آموزش عالی طالبان قبلا گفتهاند در حال کار روی سیستمی هستند تا زمینه بازگشت دختران در مکاتب و دانشگاهها را آماده کنند.
طالبان گفتهاند مخالف آموزش مختلط دختران و پسران هستند.
سردرگمی مشابهی در باره آغاز مکاتب از بهار سال نو هم وجود دارد. هرچند طالبان بارها وعده دادهاند دروازه مکاتب بر روی تمامی دختران باز خواهد شد، اما بسیاری سازمانهای حقوق بشری از جمله دیدهبان حقوق بشر گفتهاند به وعده طالبان باور ندارند.
رییس پارلمان اروپا در شروع نشست دو روزه درباره زنان افغان گفت طالبان افغانستان را از جامعهای پویا و پر رونق به کشوری بحرانزده و در حال سقوط تبدیل کرد. روبرتا متزولا گفت پارلمان اروپا در این نشست راههای بهبود وضعیت زنان افغانستان را بررسی میکند تا به آنها کمک کند.
خانم متزولا در سخنرانی خود در این نشست گفت: ما در اینجا راههای حمایت از زنانی که هنوز در افغانستاناند و آنها که وادار به فرار شدهاند را بررسی میکنیم.
این نشست روز سهشنبه در بروکسل شروع شده و قرار است در آن وضعیت زنان افغانستان و چگونگی حمایت از آنها بررسی شود.
در کنار نمایندگانی از پارلمان اروپا، شماری از فعالان جامعه مدنی افغانستان از جمله زنان افغان در این نشست شرکت دارند.
سیما سمر، حبیبه سرابی، ظریفه غفاری، حوریه مصدق، شهرزاد اکبر و آریانا سعید، از چهرههای شناخته زنان افغانستاناند که در این نشست شرکت دارند.
انتظار میرود شماری از زنان معترض نیز از راه ویدیو - کانفرانس در این نشست شرکت کنند.
رییس پارلمان اروپا گفت این زنان در نشست دو روزه پارلمان، از تجربهها و تلاشهای خستگیناپذیر خود در ساختن جامعهای خواهند گفت که برابری در آن بیشتر رعایت شده بود و فراگیرتر از امروز بود.
وعده طالبان و دگرگونی افغانستان
روبرتا متزولا با تاکید دوباره بر حمایت از زنان افغان در درون و بیرون افغانستان، گفت: ما در این نشست گوش میدهیم، میآموزیم و عمل میکنیم.
خانم متزولا گفت طالبان وعده دادهاند که رفتار و کردارشان با آنچه در دهه ۱۹۹۰ کردند متفاوت باشد؛ حقوق زنان را احترام کنند و دشمنی را کنار بگذارند.
با این حال به باور رییس پارلمان اروپا، آنچه جامعه جهانی شاهد است، دگرگونی افغانستان از یک جامعه پر رونق به کشوری در حال سقوط است.
او به بحران انسانی در حال شکلگیری در افغانستان اشاره کرد و گفت با به قدرت رسیدن طالبان، وضعیت حقوق بشر در این کشور، به ویژه برای زنان و دختران به صورت چشمگیری وخیمتر شده است.
خانم متزولا گفت: سالها پیشرفت در برابری جنسیتی، دستاوردهای زنان و دختران و دسترسی آنها به آموزش، بهداشت و مشارکتشان در جامعه مدنی و زندگی سیاسی (با بازگشت طالبان) جای خود را به محرومیت و سرکوب داد.
در این نشست دو روزه که زیر عنوان "روزهای زنان افغان" برگزار شده، در کنار سخنرانیها، فلم مریم، حوا، عایشه، ساخته صحرا کریمی نمایش داده میشود. این فلم به وضعیت زنان در افغانستان پرداخته است.
این نشست درحالی برگزار میشود که نگرانیها در باره وضعیت زنان زیر سلطه طالبان روز به روز بیشتر میشود و تعدادی از زنان معترض حدود دو هفته است که در بند طالباناند و از سرنوشت شان خبری نیست.
گزارشگران حقوق بشر سازمان ملل اخیرا اعلام کردند که نگران تلاشهای مستمر طالبان برای حذف زنان از عرصههای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در سراسر افغانستاناند.
بر اساس این گزارش، رهبران طالبان در تلاش نهادینه کردن تبعیض و خشونت مبتنی بر جنسیت در مقیاس وسیع و سازمانیافته علیه زنان و دختران در افغانستان هستند.
در پی اعتراضها به بازداشت یک بزرگ قومی، مرز تورخم میان پاکستان و افغانستان برای دومین روز بسته مانده است. گفتگوی گروهی از سران قوم خوگاخیل با مسئولان محلی برای آزادی مفتی اعجاز، از بزرگان این قوم و رفع محاصره جاده نتیجه نداده است. دلیل بازداشت این بزرگ قومی مشخص نیست.
اداره محلی پاکستان در تورخم از سران قومی میخواهد در ازای آزادی مفتی اعجاز که شامگاه شنبه در منطقه جمرود بازداشت شده بود، ضمانتهای قطعی بدهند که دیگر تظاهرات نمیکنند و جاده را نمیبندند. اما مذاکره کنندگان خوگاخیل گفتند نمیتوانند چنین ضمانتی بدهند.
با شکست این گفتگوها، افراد قبیله خوگاخیل به محاصره جاده اصلی ادامه دادند و در نتیجه رفت و آمد موترهای باربری حامل کالاهای تجاری در مرز تورخم را متوقف کردند.
مقامهای محلی میگویند که در حال بررسی استفاده از زور برای بیرون راندن معترضان از جاده است.
گذرگاه تورخم دومین مسیر اصلی تجارت افغانستان و پاکستان است. این گذرگاه پس از سقوط حکومت پیشین نیز مدتی بر روی رفت و آمده بسته شده بود.
شریف حسنیار، رئیس پیشین آریانانیوز در گفتگو با افغانستان اینترنشنال از بازداشت دو خبرنگار این رسانه از سوی طالبان انتقاد کرد. او گفت طالبان ادعای دولتداری دارند اما در هیچ جای دنیا یک دولت شهروندان خودش را نمیرباید. طالبان روز دوشنبه دو خبرنگار آریانانیوز را با خود بردند.
آقای حسنیار گفت آن روز اسلم حجاب برای تهیه گزارش به شهر رفته بود. طالبان به او زنگ زدند و گفتند میخواهند تلویزیون آریانا را بازرسی کنند. طالبان در این تماس زمان بازگشت اسلم حجاب را تثبیت کرده است و چون او به محل کارش بازگشته، به محض پیاده شدن از موتر، او را بازداشت کردهاند.
آقای حسنیار گفت وارث حسرت خبرنگار دیگر آریانانیوز نزدیک آمده و از طالبان دلیل بازداشت همکارش را پرسیده و افراد طالبان او را هم بردهاند.
رییس پیشین آریانانیوز گفت با گذشت ۲۴ ساعت هنوز هیچ خبری از وضعیت این دو خبرنگار در دست نیست و خانواده و همکاران او نگران وضعیت آنها هستند.
شریف حسنیار میگوید پس از ورود طالبان به کابل در ۱۵ اگست رسانه های داخلی افغانستان به گونه مطلق زیر سانسور قرار گرفته است.
به گفته او «رسانههای افغانستان نمیتوانند واقعیتها را به گونهای که باید انعکاس دهند و یک نوع فشار شدید بالای رسانهها وجود دارد.»
آقای حسنیار گفت بعد از ماه اگست «رسانههای افغانستان کادرهای بسیار مهم خود را در بخش خبرنگاری، برنامههای سیاسی و برنامههای تفریحی از دست داده و این مساله بدون شک، رسانه های افغانستان را شدیدا متأثر ساخته است.»
با ورود طالبان به کابل بسیاری از کادرهای رسانهای افغانستان افغانستان را ترک کردند و به کشورهای دیگر پناهنده شدهاند.
آقای حسنیار میگوید «آزادی بیان در افغانستان در حال از دست رفتن است.» به قول او «برنامههای تفریحی، آموزشی و سرگرمی که در قالب آزادی بیان برای روشن ساختن افکار عامه منتشر میشد اکنون متوقف شده است و بخش سیاسی و خبری رسانههای افغانستان به گونه مطلق زیر سانسور اداره طالبان است.»
روایت او از فضای رسانههای افغانستان این است که «حتی افراد وابسته به استخبارات طالبان وارد اتاق خبر میشوند، خبرنگاران را تهدید میکنند و میگویند چیزی را نشر کنید که ما میخواهیم.»
او روایت کرد که «گاهی اتفاق افتاده که هرگاه یک منتقد طالبان در مخالفت با این گروه در تلویزیون گپ زده، از استخبارات طالبان به گرداننده برنامه زنگ زدهاند او را تهدید کردهاند و برایشان دستور داده شده که زمانی که کسی با ما مخالفت میکند، شما مکلفیت دارید که از ما دفاع کنید.» به گفته آقای حسنیار اما این درخواست، خلاف تمام آموزههای مسلکی خبرنگاری است.
شریف حسنیار به نمایندگی از خانه آزادی بیان از طالبان خواست سرنوشت اسلم حجاب و وارث حسرت را روشن بسازند و آنها را بیدرنگ و بدون قید و شرط آزاد سازند.
او به بازداشت دختران معترض کابل نیز اشاره کرد و گفت با گذشت دو هفته هیچ اطلاعی از سرنوشت آنها در دست نیست. به گفته آقای حسنیار به دست آوردن اطلاعات در مورد افراد «بازداشت شده» توسط طالبان بسیار دشوار است.
