پاول گابل، تحلیلگر پیشین سیآیای میگوید که تنشهای اخیر در منطقه بدخشان تاجیکستان پای سربازان روسیه را برای سرکوب شورشها به آنجا خواهد کشاند. زیرا، به گفته او، این شورشها میتواند سرآغاز یک جنگ داخلی دیگر در تاجیکستان باشد.
گابل در تحلیلی در سایت تحقیقی جیمز فاوندیشن مینگارد که حکومت تاجیکستان از زمان استقلال در کنترول بدخشان موفق نبوده است. وضعیت در چند هفته اخیر در آن منطقه، به رغم چندین عملیات نظامی حکومت، وخیمتر شده است.
به گفته او، این شرایط باعث شده که در مسکو و دوشنبه نگرانی از یک جنگ داخلی دیگر در این کشور قوت گیرد.
رئیس جمهور تاجیکستان در نشست چند روز پیش سازمان پیمان همکاری جمعی گفت که روسیه باید آماده یک مداخله دیگر، مانند مورد قزاقستان شود که نیروهای روسی به حکومت این کشور در سرکوب اعتراضات قدرتمند و گسترده داخلی کمک کرد.
وزارت داخله تاجیکستان در ۱۹ می اعلام کرد که ۹ نفر در جریان عملیات «ضدتروریستی» در منطقه بدخشان در شرق این کشور کشته و ۲۴ نفر زخمی شدند.
این عملیات در واقع علیه معترضان اقلیت پامیری در بدخشان صورت گرفت که در اعتراض به تبعیض و سرکوب حکومت بارها دست به مظاهره زده اند. این منطقه پس از استقلال تاجیکستان همیشه شاهد تنش با دوشنبه بوده است.
تحلیلگران روسی با توجه به افزایش ناآرامیها در این منطقه میگویند که روسیه با وجود درگیری در اوکراین شاید مایل به اعزام نیرو برای سرکوب معترضان پامیری شود. زیرا، دامنه این اعتراضات میتواند به دیگر کشورهای آسیای میانه نیز کشیده شود.
گابل به این نکته اشاره میکند که روسیه با انتخابهای دشواری رو به رو است و جنگ اوکراین به قدرت عمل این کشور برای کمک به امنیت کشورهای آسیای میانه آسیب زده است.
گابل می نویسد که چین و تاجیکستان نه تنها به طالبان بلکه به اقلیت مذهبی اسماعیلیه، به خصوص کریم آغاخان رهبر این گروه به عنوان یک تهدید میبینند. چین بیشتر از هر کشوری از نفوذ معنوی این رهبر شاخص مذهبی نگران است.
او اعتقاد دارد که مداخله روسیه به سایر مردم تاجیکستان نشان خواهد داد که حکومت امام علی رحمان توان نظامی لازم برای کنترول اوضاع را ندارد و این باعث خواهد شد که برخی از گروهها به ستیزه جویان اسلامگرای مقیم در افغانستان رجوع کنند. به گفته گابل، این سناریو سرآغاز ناآرامی های گسترده داخلی در این کشور خواهد بود که یکبار جنگ داخلی را در دهه نود میلادی پشت سر گذراند.
آقای حقانی که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ سفیر پاکستان در امریکا بوده میگوید در دو دهه اخیر این ذهنیت در اسلامآباد شکل گرفته بود که اگر طالبان در افغانستان به قدرت برسند، پاکستان امنتر خواهد شد.
به گفته آقای حقانی پاکستان از مدتها پیش طالبان را پشتیبانی میکرد تا مانع حضور و نفود هند در افغانستان شود. اما از زمان بازگشت دوباره طالبان بهقدرت در ماه اگست سال گذشته، عملکرد طالبان خلاف آنچه در پاکستان تصور میشد را ثابت کرد و اکنون پاکستان نهتنها امن نشده بلکه ناامنتر شده است.
او در این مطلب همچنین گفته که پاکستان باید در رویکرد خود نسبت به طالبان تجدید نظر کند زیرا آنچه این کشور از طالبان انتظار داشت، اشتباه ثابت شده است.
طالبان پاکستانی (TTP) از زمان قدرتگیری طالبان در افغانستان حملههای خود به ویژه حملههای انتحاری را افزایش داده و بیش از ۱۲۴ حمله تروریستی در این مدت انجام داده است.
آقای حقانی میگوید که ایدیولوژیهای درون طالبان افغانستان تمایل به قطع روابط با طالبان پاکستانی را ندارد.
تحریک طالبان پاکستان مسئول برخی از مرگبارترین حملههای تروریستی در داخل پاکستان از سال ۲۰۰۷ شمرده میشود. این گروه در سال ۲۰۰۹ به مقر ارتش پاکستان حمله کرد.
همچنین مسئولیت حمله به یک پایگاه آموزشی ارتش در پیشاور را که در سال ۲۰۱۴ منجر به کشته شدن ۱۴۵نفر شد، این گروه به عهده گرفت.
در گذشته ارتش پاکستان بارها شکایت کرده است که فرماندهان طالبان پاکستانی در داخل خاک افغانستان پناهگاه دارند.
به گفته سفیر اسبق پاکستان در واشنگتن، فعالیت تحریک طالبان پاکستان سبب تنش میان اسلامآباد و طالبان افغانستان شده نیز شده است.
حملههای هوایی بر ضد طالبان پاکستانی اعتراض مقامهای طالبان در افغانستان را برانگیخت و همچنین نگهبانان مرزی طالبان تلاش کردند مانع حصارکشی مرزی پاکستان شوند.
سفیر پیشین اسلامآباد در واشنگتن در نوشته خود در فارن افرز میافزاید که رئیس سازمان استخبارات پاکستان مجبور شد به کابل برود تا با میانجیگری طالبان افغانستان با طالبان پاکستانی وارد گفتگو شود.
به گفته آفای حقانی اما این گفتگوها با شکست روبرو شد و پاکستان چند حمله هوایی بدون سرنشین را بر مواضع طالبان پاکستانی انجام داد.
با این حال، تلاشهای پاکستان برای به رسمیت شناختن و جلب کمکهای اقتصادی برای طالبان موفقیتی چندانی در پی نداشته است.
جامعه جهانی گفته است که برای به رسمیت شناختن طالبان عجله نخواهد کرد مگر اینکه عملکرد این گروه تغییر کند.
وضع قیودات سخت بر شهروندان افغانستان مانند حقوق زنان و منع دختران از مکتب، تلاشهای پاکستان مبنی بر این که طالبان تغییر کرده است، گمراه کننده به نظر میرسد.
حسین حقانی که حالا مسئول بخش آسیای جنوبی و مرکزی انستیتوت هادسن است در پایان این مطلب گفته که پاکستان سالها تلاش کرد که طالبان به قدرت برسند اما طالبان هیچگونه قدردانی از این پشتیبانی پاکستان نکردهاند.
نیویورک تایمز نوشته است که عید امسال برای شهروندان افغانستان متفاوت بود؛ عید در زیر حاکمیت طالبان.
روزنامه از چالشهای عید سالهای گذشته نوشته است که هزاران شهروند بهدلیل جنگ نمیتوانستند به مکان های تفریحی بروند، سوار بس شوند و به تفریح بروند.
نیویورک تایمز از بند امیر، تنها پارک ملی افغانستان یادآوری میکند که امسال شاهد گردشگرانی بود که در جریان جنگ، بسیاری رویای دیدن آن را در سر داشتند.
این عید برای اعضای گروه طالبان و کسانی که از روستاهها و کوهها به شهر آمدهاند و عید را در شهر تجلیل کردند نیز تغییر مثبتی بوده است.
روزنامه مینویسد محبالله مشفق ۲۶ ساله از زمانی که در ۱۵ سالگی به طالبان پیوست، هر عید را در کوهها و روستاها، به دور از نزدیکانش سپری میکرد. اما پس از بهقدرت رسیدن طالبان، به کابل آمد و در منزل سوم یک آپارتمان زندگی میکند.
او در صبح روز اول عید امسال با پسر چهار ساله و دختر دو سالهاش شیرینیهایی را آماده کردند و با افتخار از اعلام حکومت خود در مورد آغاز عید استقبال کرد.
محبالله به نیویورک تایمز گفته است که اعلام مستقلانه عید از سوی حکومت طالبان، نشانه وحدت است و همه باید آن را بپذیرند.
محدودیت زنان در روزهای عید
اما نیویورک تایمز نوشتهاست که بسیاری به ویژه زنان که با محدودیت جدی طالبان روبه رو شدهاند میگویند، مجال برگزاری جشن و تجلیل عید از آنها گرفته شده است.
روزنامه به نقل از ذوالحجه میرزاده، مادر ۲۵ ساله مینویسد که مقداری میوه خشک بستهبندی کرد تا همرای خانوادهاش، با پیمودن فاصله دوساعته در خیابانهای مزدحم شهر کابل به یک پارک تفریحی برود.
در این مکان پر جنب و جوش، همه برای تجلیل از عید جمع شده بودند. اما او اجازه ورود به این پارک تفریحی را نیافت، زیرا در دروازه ورودی به او گفته شد ورود زنان در روز عید به پارک ممنوع است.
خانم میرزاده میگوید: «ما با مشکلات اقتصادی مواجهیم، گرانی است ، کار پیدا نمیکنیم، دخترانمان نمیتوانند به مکتب بروند. اما امیدوار بودیم که امروز در پارک میله داشته باشیم."
خانم میزاده که با خانوادهاش در کنار خیابانی روی چمن باریک نشسته بودند گفت: "راستش امسال عیدی نداریم".
از سوی دیگر بحران اقتصادی شکننده، افزایش قیمت کالاها، بسیاری از خانوادهها را مجبور کرده است که برای نخستین بار، سنتهای عید مانند؛ میوه خشک و لباس نو را فراموش کنند.
ترس از حملات در روزهای عید
نیویورک تایمز از نگرانی مردم از حملات در روزهای عید نوشته است که و افزوده است که افزایش حمله های مرگبار در هفتههای اخیر ماه رمضان به مساجد، مکتبها و گردهماییهای عمومی دست کم ۱۰۰ نفر را که اکثراً شیعیان بودند، کشت و این ترس را برانگیخت که نمازهای بزرگ در روز اول عید هدف بعدی باشد.
روزنامه مینویسد در مسجد سیدآباد، بزرگترین مسجد شیعیان در شهر قندوز در شمال کشور، تنها حدود ۵۰ نمازگزار صبح روز یکشنبه برای نماز وارد شدند، در مقایسه با ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر در سالهای گذشته، بسیاری از مردم که از انفجار دیگری وحشت زده بودند. بسیاری ها بخاطر ترس از طالبان در نماز عید به مسجد آمده بودند.
زیرا طالبان، برخلاف همه کشورهای اسلامی، یک روز پیش عید اعلام کردند، بسیاری از کسانی که روز یکشنبه به نماز عید شرکت کرده بودند، روزه داشتند.
در پارک های شهرکابل، در عید امسال مردم کمتر به تفریحگاه رفتند. به گفته مسئولین این پارکها و باغوحش، کمتر از نیمی از تعداد بازدیدکنندگانی را داشتند که به طور معمول هر عید میآیند.
