مولوی شمسالدین شریعتی، دادستان کل طالبان در راس هیاتی به تهران سفر کرد. گروه طالبان روز جمعه اعلام کرد که این هیات "برای بررسی وضعیت زندانیان و روند انتقال آنان به افغانستان" به ایران رفته است. رئیس عمومی زندانها و رئیس امور قنسلی وزارت خارجه طالبان نیز در سفر حضور دارند.
طالبان پیش از این نیز گروههایی از زندانیان افغان را از زندانهای پاکستان به داخل کشور انتقال داده بود.
از شمار زندانیان و اتهامهای نسبت داده شده به آنها، گزارشی در دست نیست.
معلوم نیست که آیا این زندانیان فقط بخاطر مهاجرت بازداشت شدهاند یا اتهامات دیگری بر آنها وارد شده است. همچنین معلوم نیست که این افراد پس از بازگشت به کشور با چه سرنوشتی روبرو خواهند شد.
در حال حاضر هیچ نهاد حقوق بشری مستقلی نمیتواند از وضعیت زندانهای طالبان در داخل افغانستان نظارت کند.
در ماههای گذشته گزارشهای گستردهای از بازداشتهای خودسرانه و شکنجه بیرحمانه در زندانهای طالبان در رسانههای افغانستان منتشر شده است.
به دنبال فروپاشی دولت افغانستان در اگست ۲۰۲۱ شماری از نیروهای امنیتی دولت سابق به ایران و پاکستان رفتند و برخی از آنها به دلایل نامعلوم بازداشت شدند.
اکسپرس تریبون گزارش داده است که سفر مقامات ارشد امنیتی پاکستان به کابل تنها یک دستور کار داشت و بر مبارزه با تروریسم و پناهگاههای تحریک طالبان پاکستان در خاک افغانستان متمرکز بود. این روزنامه پاکستانی میگوید طالبان برخلاف این، موضوعات دیگری را به عنوان هدف سفر مطرح کردهاند.
اکسپرس تریبون به نقل از منابعی نوشته است که پاکستان "شواهد انکارناپذیر" را در مورد حضور مخفیگاههای تحریک طالبان پاکستان و مکان دقیق رهبری آن در افغانستان به طالبان افغانستان ارائه کرده است.
پیش از این منابع به افغانستان اینترنشنال نیز گفته بود «مقامهای پاکستان مدارک و شواهدی به طالبان ارایه دادهاند که نشان میدهد رهبران طالبان پاکستانی در افغانستان و در کابل حضور دارند و انتظار دارند علیه آنها اقدام شود.»
اکسپرس تریبون روز جمعه در مطلبی به نقل از منابع خود نوشته است هیات پاکستان نه تنها «شواهد غیرقابل انکار» را در مورد حضور رهبری تحریک طالبان پاکستان با طالبان به اشتراک گذاشت، بلکه به دنبال اقدام قاطع بدون «اگر و اما» در برابر این تحریک بود.
این روزنامه ادعا کرده است که طالبان با ارائه یک گزارش مفصل «پذیرفته است که تروریسم از خاک افغانستان منشا میگیرد.» به گفته این روزنامه طالبان پیشنهادات و راهحلهایی را به مقامات پاکستانی ارائه کردند اما هیچ کدام از این پیشنهادات مورد قبول آنها واقع نشد.
اکسپرس تریبون نوشته است «با این وجود، طالبان افغانستان قول داد که از عناصر تحریک طالبان پاکستان در داخل افغانستان مراقبت کند و موافقت کرد که برای صلح منطقهای کار کند.»
در گزارش این روزنامه آمده است که در جریان جلسه موضوع مرزها نیز مطرح شده و طالبان گفته است اسلامآباد مسئول حوادث مکرری است که چند بار موجب بسته شدن مرزها شده است. با این حال مقامات پاکستانی این ادعا را رد کردهاند.
هنگامی که در نشست خبری هفتگی ممتاز زهرا بلوچ، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان از او خواسته شد در مورد نتیجه سفر هیئت پاکستانی به کابل اظهار نظر کند، او با یک پاسخ دیپلماتیک از ابراز نظر در این مورد سر باز زد.
خانم بلوچ در پاسخ به سوالی جزئیات بحثهای مقامات پاکستانی با طالبان، گفت: «از آنجایی که این یک موضوع بسیار حساس در رابطه با امنیت و مبارزه با تروریسم است، ما در موقعیتی نیستیم که جزییات مربوط به توافقات و چگونگی انجام مذاکرات را با رسانهها در میان بگذاریم.»
شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان، تحویلدهی سفارت افغانستان در ایران به طالبان را «خلاف عرف دیپلماتیک و در تضاد با منافع ملی افغانستان» خوانده است. این شورا در بیانیهای گفت که توقع دارد جمهوری اسلامی از پیشبرد امور سفارت افغانستان در تهران با «ساختار قبلی» حمایت کند.
شورای مقاومت از ایران خواست که در تصمیم خود در این راستا تجدید نظر کند.
شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان، گفته است: «تحویلدهی سفارت افغانستان در تهران به نماینده گروهی که حاکمیت آنان بر افغانستان نامشروع است، خلاف عرف دیپلماتیک و در تضاد با منافع ملی افغانستان است.»
این شورا همچنین از سایر کشورها که نمایندگیهای سیاسی افغانستان در آنها فعال اند، خواسته که از پذیرفتن نمایندگان طالبان خودداری کنند و به مطالبات مردم افغانستان احترام بگذارند.
پیشتر منابع به افغانستان اینترنشنال گفتند که ایران تصمیم گرفته است شنبه آینده سفارت افغانستان در تهران را به طالبان تحویل دهد.
به گفته منابع، ۱۵ دیپلومات تصمیم گرفتهاند با طالبان کار نکنند و جمهوری اسلامی هم در سفارت را بسته و این دیپلوماتها را از ورود به این محل منع کرده است.
پس از نشر این خبر، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت که «در وضعیت حقوقی سفارت» تغییری نیامده است و ایران طالبان را به رسمیت نمیشناسد. ناصر کنعانی افزود که «تنها سرپرستی امور سفارت به دیپلوماتی دیگر از همان سفارت» سپرده شده است.
در همین حال، یک مقام وزارت خارجه طالبان تایید کرده است که سفارت افغانستان در تهران به این گروه سپرده میشود.
ذاکر جلالی در توییتی گفته است که در اکثر کشورهای منطقه، «سفارتخانههای افغانستان یا به دیپلوماتهای جدید واگذار شدهاند و یا هم دیپلوماتهای قبلی از حکومت فعلی فرمان میگیرند.»
اسلامآباد پس از سفر وزیر دفاع و رئیس آیاسآی به کابل اعلام کرد که دو طرف درباره فعالیت گروههای تروریستی از جمله مبارزه مشترک در برابر داعش و طالبان پاکستانی توافق کردهاند.
طالبان نیز در اعلامیه خود از بحث درباره «نگرانیهای امنیتی» یاد کرده، اما هیچ نامی از «تحریک طالبان پاکستانی» نبرده است.
وزیر دفاع و رئیس آیاسآی پاکستان پس از افزایش ناامنی و فعالیت تحریک طالبان در این کشور به کابل سفر کردند. حملههایی که اسلامآباد باور دارد بخشی بزرگ آن از خاک افغانستان سازماندهی میشود.
طالبان پاکستانی، گروه اصلی مخالف دولت پاکستان به شمار میرود که پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، حملات خود در برابر دولت پاکستان را به شدت افزایش داده است.
مقامهای پاکستانی بارها گفتهاند تحریک طالبان پاکستانی در خاک افغانستان پناهگاه دارند. این مقامها خواهان نابودی این پناهگاهها شده و به گونهای به گروه طالبان افغانستان هشدار دادهاند که اگر جلو فعالیت تحریک طالبان پاکستانی در خاک افغانستان را نگیرد، اسلامآباد وارد اقدام خواهد شد.
اسلامآباد میگوید که در این سفر با طالبان توافق شده است که در برابر رشد فعالیت تروریسم از جمله داعش و تحریک طالبان پاکستان به گونه مشترک و همهجانبه کار کنند.
هر چند دو طرف در اعلامیههایشان جزئیات زیادی ندادهاند اما از این اعلامیهها برمیآید که پاکستان میخواهد بر طالبان فشاور وارد کند تا این گروه در برابر طالبان پاکستانی ایستادگی کند.
با این حال تفاوتهایی در بیانیههای اسلامآباد و طالبان دیده میشود. طالبان در اعلامیهاش نامی از «تحریک طالبان پاکستانی» نبرده و نگفته است که با پاکستان چه توافقی صورت گرفته است.
طالبان میگوید وزیران دفاع، داخله، خارجه و رئیس استخبارات این گروه به گونه مفصل درباره «نگرانیهای امنیتی» با هیات پاکستانی بحث کردهاند.
وزارت دفاع طالبان درباره دیدار با مقامهای پاکستانی هیچ معلوماتی نداده است، پیش از این در تنشهای مرزی بین دو طرف، ملا یعقوب واکنشهای تندی در برابر پاکستان نشان داده است.
منابع معتبر میگویند که طالبان هدف اصلی این سفر را پنهان میکند. در واقع از طالبان خواسته شده است که به طالبان پاکستانی فشار بیارود تا جنگ را متوقف کند و عملیات بهاری خود را آغاز نکند.
نکته اصلی این است که آیا طالبان در مقابل کشوری که هم در یکونیم سال گذشته در مجامع بینالمللی از این گروه دفاع کرده و هم در گذشته، میزبان رهبران این گروه بوده است، ایستادگی خواهد توانست.
گروهی که با حمایت پاکستان به قدرت رسید و کابینه آن نیز سال گذشته پس سفر فیض حمید، رئیس پیشین آیاسآی به کابل تشکیل شد.
داعش و طالبان پاکستانی دو نگرانی مهم پاکستان از خاک افغانستان است.
طالبان بارها فعالیت داعش در افغانستان را تکذیب کرده است اما به طالبان پاکستان اشارهای نداشته است. این در حالی است که برخی از رهبران تحریک طالبان پاکستانی در سال روان خورشیدی در مناطق شرقی افغانستان کشته شدهاند.
طالبان با دو فشار جدی مواجه است. از یک طرف فشار دولت پاکستان و از طرف دیگر فشار تحریک طالبان پاکستانی، که با این گروه همفکر و همکار بوده است.
منابع معتبر گفتهاند که طالبان از رهبران طالبان پاکستانی در کابل میزبانی میکند.
حالا آیا طالبان میتواند یا میخواهد اعتماد طالبان پاکستانی را بشکند و در برابر این گروه قد علم کند؟
گروهی که با اعتماد طالبان وارد گفتگوهای صلح با دولت پاکستان شد.
گفتگوهای طالبان پاکستانی و حکومت پاکستان
گفتگوهای صلح دولت پاکستان با تحریک طالبان پاکستانی در ماه اکتبر سال ۲۰۲۱ در زمان نخست وزیری عمران خان آغاز شد.
این گفتگوها به میزبانی و میانجیگری طالبان افغانستان از جمله سراجالدین حقانی صورت گرفت.
این نشان میدهد که طالبان پاکستان چقدر با طالبان افغانستان نزدیک است و این دو گروه به همدیگر اعتماد دارند.
مقامهای ارشد پاکستان برای گفتگو با طالبان پاکستانی به افغانستان سفر کردند و چندین نشست در ولایت خوست افغانستان با میانجیگری سراجالدین حقانی برگزار شد.
این گفتگوها دیر دوام نکرد و طالبان پاکستانی، اسلامآباد را به تعهدشکنی متهم کرد.
اکنون که گفتگوهای صلح به نتیجه نرسیده، اسلامآباد راه نظامی و زور را در پیش گرفته و میخواهد طالبان پاکستانی را توسط همتای افغانیاش زمینگیر کند.
حالا بیشتر از طالبان پاکستان، طالبان افغانستان زیر فشار قرار خواهد گرفت. زیرا اگر اعتماد طالبان پاکستان نسبت به طالبان افغانستان از بین برود، دردسری برای طالبانی ایجاد خواهد شد که اکنون ادعای حکومتداری و حاکمیت در یک کشور را دارد.
پس از انتقادهای تند پاکستان در این اواخر از طالبان و فعالیت طالبان پاکستانی در افغانستان، امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان گفت که پاکستان به جای شکایت بیاید مستقیم با این گروه گفتگو کند.
با این حال دیگر مقامهای طالبان به گونه کامل در برابر انتقادهای پاکستان، خاموشی اختیار کرده است.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر ملل متحد، روز پنجشنبه از طالبان خواست تا به حبس غیر قانونی نرگس سادات، ذکریا اصولی، ابراهیم مشعل و دیگر بازداشتیها پایان دهد. او در توییتر نوشت که طالبان باید از «سلامتی و امنیت» آنها اطمینان دهد.
طالبان ده روز پیش نرگس سادات، فعال حقوق زن و عضو جنبش زنان مقتدر افغانستان را از ساحه پل سرخ بازداشت کرد. از خانم سادات هیچ خبری در دست نیست و مقامات طالبان تا هنوز چیزی در مورد بازداشت او نگفتهاند.
ذکریا اصولی، نویسنده و فعال مدنی و ابراهیم مشعل، استاد دانشگاه نیز ظرف یک ماه گذشته توسط طالبان دستگیر شدهاند.
طالبان بدون هیچ ملاحظهای مخالفان سیاسی و حتی کسانی را که اندکترین انتقاد را از عملکرد این گروه و یا نیروهای آن داشته باشد دستگیر میکند. این افراد اغلب پس از مدتی بدون هیچ توضیحی رها میشوند.
افراد آزادشده گفتهاند که طالبان از آنها تعهد گرفتند تا دیگر در مورد این گروه ابراز انتقاد نکنند.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز پنجشنبه در نیویارک گفت که تصمیمهای ملا هبتالله در میان طالبان شکاف ایجاد کرده است. او افزود که برای اعمال فشار بر حکومت طالبان، «باید از اختلافات طالبان استفاده شود، با جامعه مدنی ارتباط برقرار شود و مردم افغانستان حمایت گردد.»
این مقام بلندپایه اروپایی فرمانهای رهبر غایب طالبان در مورد محروم کردن زنان و دختران از حق کار و آموزش را منشا اختلاف در میان طالبان دانست.
او گفت: «مقامات دیگر طالبان با ایده[های ملا هبتالله] موافق نیستند. زیرا، آنها باور دارند که موجب انزوای افغانستان شده و مشکلات جدی برای آنها خلق میکند. در این صورت، ما باید از چنددستگی طالبان استفاده کنیم.»
شبکه خبری بلومبرگ در ۹ دلو به نقل از منابعش گزارش داد که دستورات رهبر طالبان علیه زنان، اختلافها بین رهبران این گروه را تا جایی تشدید کرده که هر جناح نیروهای هوادار خود را بسیج کرده است. این منابع گفتند که ملا یعقوب، وزیر دفاع و سراجالدین حقانی، وزیر داخله طالبان با دستور رهبر طالبان مخالف هستند.
به دنبال بالا گرفتن این انتقادات، برخی از مقامهای طالبان، از جمله عباس استانکزی، معاون وزارت خارجه، وجود اختلاف در میان رهبران این گروه را رد کرد و گفت که آنها با ملا هبتالله بیعت کردهاند و اوامرش را کاملا میپذیرند.
بورل با لحن گزنده و بیسابقهای از رهبر طالبان در برابر خبرنگاران انتقاد کرد. او گفت که «نگاه امیر [طالبان] طوری است که دختران نباید به عنوان انسان در جهان زندگی کنند. دخترانی که میخواهند درس بخوانند و به مکتب بروند.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود که کشورهای کمککننده نمیتوانند با قطع یا کاهش کمکهای خارجی تنها طالبان را مجازات کنند و به مردم عادی آسیب نرسانند. او اذغان کرد که کمکهای بینالمللی با وجود تمام کوشش کشورهای غربی به طالبان سود میرساند.
بورل گفت: «نمیتوانیم کمکهای مالی به افغانستان را که برای تامین نیازهای اساسی است، قطع کنیم. زیرا، نمیخواهیم که مردم افغانستان به طور مضاعف مجازات شوند.» او افزود: «مساله اینجاست که چطور حکومت برسرکار افغانستان را مجازات کنیم ولی در عین حال، آسیبی به مردم افغانستان وارد نشود. توازن بین این دو دشوار است.»
او پیشنهاد کرد که باید فشار سیاسی بر طالبان حفظ شود و از جامعه مدنی و مردم افغانستان حمایت شود.
