آقای ناصری میگوید که قبل از بازگشت طالبان، نزدیک به ۲۰۰ هزار دانشجو در دانشگاههای خصوصی تحصیل میکردند که ۷۰ هزار تن آنان زن بودند.
به گفته او، با فعالیت این موسسات آموزش عالی، نزدیک به ۲۵ هزار شغل ایجاد شده بود اما با همهگیری کووید و ممنوعیت تحصیل زنان و دختران ۶ هزار نفر در این بخش شغل خود را از دست دادهاند.
سما محمدی دانشجوی سال آخر رشته علوم سیاسی و روابط بینالملل در یکی از دانشگاههای خصوصی افغانستان به تورنتو استار گفت دو هفته پیش، دانشگاه خصوصی محل تحصیل او اعلام کرد که مدیران این دانشگاه تصمیم به فروش آن گرفته اند.
آنها مشکلات مالی را ناشی از ممنوعیت تحصیل دختران و ترک تحصیل دانشجویان عنوان کردند.
این دختر دانشجو گفت: «خبر فروش دانشگاه اتفاق بد دیگری بود که در زندگی من افتاد. من باور ندارم که در دانشگاه دوباره باز شود. امیدم به درس خواندن از دست رفته است. در واقع من امید به زندگی را از دست دادهام.»
با مصوبه ماه قوس طالبان مبنی بر ممنوعیت تحصیل دختران در دانشگاهها، اکنون تنها چیزی که سما میتواند به آن بپردازد خانهداری است.
او میگوید: «چیزی برای ما باقی نمانده است. نه حق درس خواندن داریم، نه حق کار، نه حق بیرون رفتن. خانه به زندان دیگری تبدیل شده است.»
یکی از استادان علوم سیاسی در یکی از دانشگاه های خصوصی با نام مستعار عادل احمدی در مصاحبه با تورنتو استار وضعیت را خفقانآور توصیف کرد.
او گفت که طالبان حتی فردی را در دانشگاههای خصوصی گماشتهاند تا از پشت در به آنچه استادان تدریس میکنند گوش دهد. او گفت که طالبان به آنها دستور داده است که در صنفهای علوم سیاسی در مورد سیاست داخلی افغانستان صحبت نکنند.
او افزود: «بعد از حکومت طالبان، ما دیگر دانشگاه به معنای واقعی کلمه نداریم. موضوعات تخصصی حذف شده و در عوض، موضوعات دینی توسط یک ملا بر اساس تفسیر طالبان از اسلام تدریس میشود. اکنون دانشگاه به مدرسه دینی شدهاند.»
این استاد دانشگاه گفت که تسلط طالبان انگیزه تحصیل را در میان دانشجویان از بین برد، زیرا امیدی به کار برای دولت یا فرصت های آینده در کشور وجود ندارد.
او گفت که جلوگیری از تحصیل دختران، سقوط دانشگاه های خصوصی را تسریع کرده است.
آقای احمدی باور دارد که طالبان برای مدت طولانی حکومت نخواهند کرد، اما میراث آن باقی خواهد ماند.
نادر نادری، یکی از اعضای مؤسسه هوور دانشگاه استنفورد و عضو هیات مذاکرهکننده با طالبان به تورنتو استار گفت که طالبان قبلاً به همان سیاستهای خشن دهه ۹۰ بازگشتهاند، به جز ممنوعیت کامل رسانهها.
به گفته آقای نادری، محدودیتهای آنها بر زنان افغان هیچ تفاوتی با اولین باری که در دهه ۱۹۹۰ به قدرت رسیدند، ندارد.
او افزود: «افغانستان در تمامی زمینهها، به ویژه در آموزش، حداقل نیم قرن به عقب برگشته است. اگر این روند ادامه پیدا کند، کشور در دهههای آینده از منابع انسانی تحصیل کرده برای توسعه محروم خواهد شد.»
آقای نادری گفت که او هیچ نشانهای از گفتمان معنادار یا اقدامات داخلی در میان طالبان که میتواند منجر به تغییرات مثبت شود را نمیبیند.
او افزود:«گروهی که چارچوب قواعد خود را بر اساس ایدئولوژیهای دینی تنظیم میکند، جایی برای تغییر باقی نمیگذارد یا انگیزهای برای تغییر ندارد.»