براساس اطلاعاتی که روزنامه لوموند منتشر کرده، این تخریبها تنها میتواند از طریق شبکههای سازمانیافتهای که تحت کنترول داعش فعالیت میکنند، انجام شود.
روشهایی که داعش برای غارت این ساحه باستانی به کار برده، به تخریبات قبلی این گروه در سوریه و عراق شباهت دارد.
دلبرجین، بازماندههای یک شهر باستانی است که در ۴۰ کیلومتری شمال غربی شهر بلخ موقعیت دارد. این شهر باستانی احتمالاً در سده پنجم پیش از میلاد در زمان شاهنشاهی هخامنشی بنا شده بود.
لوموند براساس تحقیقات مرکز باستانشناسی فرانسه برای افغانستان (دافا) و موسسه دیجیتالسازی میراثهای تاریخی (اکونم) نوشته است: «هزاران متر مکعب با استفاده از بیل مکانیکی در این منطقه حفاری شده است.»
مرکز باستانشناسی فرانسه میگوید برای قاچاق آثار تاریخی غارت شده دو فرضیه وجود دارد. فرضیه اول این است که داعش در این غارتها تنها بوده و کامیونها را از طریق مرز ترکمنستان، با عبور از صحرایی به اندازه ۶۰ کیلومتر، به دشواری قاچاق کرده است.
فرضیه دوم این است که این گروه، با استفاده از فساد گسترده در حکومت سابق افغانستان یا در میان طالبان، به این ساحات باستانی دسترسی پیدا کرده است.
تجزیه و تحلیل عکسهای ماهوارهای دلبرجین که بین سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲ گرفته شده است، نشان میدهد که غارتگران، اولین بلدوزر را در اپریل ۲۰۱۹ وارد ساحه کردند و پس از آن در اکتبر ۲۰۱۹ راهی را برای دسترسی به شمال سایت باز کردند.
براساس یافتههای دافا و اکونم، غارتگران در نوامبر ۲۰۲۰ راههای نفوذ دیگری نیز به سمت غرب و جنوب سایت باز کردهاند که از طریق آن توانستهاند اجسام را از این ساحه بیرون بکشند.
لوموند مینویسد روند حفاری باعث شده دماغه ارگ قدیمی در ساحه دلبرجین به ارتفاع ۱۰ متر کاملا ناپدید شود.
باستانشناسان میگویند غارتگران امیدوار بودند زیر آن گنجینههایی از کتیبهها، دستنوشتهها، جواهرات طلا و یا سایر آثار باستانی مربوط به قرن سوم و چهارم قبل از میلاد را پیدا کنند.
مرکز باستانشناسی فرانسه با بررسی تصاویر ماهوارهای میگوید غارتگران ممکن است برخی اشیای سنگی مانند مجسمههای باستانی را در نتیجه حفاری پیدا کرده باشند. این مرکز میگوید ممکن است استفاده از ماشینآلات سنگین به این آثار آسیب رسانده باشد.
پیش از این در دهه ۱۹۷۰ میلادی یک ماموریت مشترک باستانشناسان افغانستان و شوروی حفاریهای جزئیای را در دلبرجین انجام داده بودند و برخی از نقاشیهای دیواری را از این ساحه پیدا کرده بودند.
به گفته باستانشناسان، حفاریهای غیر قانونی سه ساله، ساحه باستانیای را آسیب زده است که میتوانست برای درک گسترش بودیسم در آسیای مرکزی و چین مهم باشد.
