آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، با نشر پیامی وضعیت افغانستان، بهویژه نقض حقوق زنان و دختران به دست طالبان را «عمیقاً نگران کننده» خواند. او روز سهشنبه در شبکه اکس، توییتر سابق، از جامعه جهانی خواست تا مردم افغانستان را فراموش نکند.
آقای گوترش این پیام را به مناسبت دومین سالروز سقوط دولت سابق افغانستان به دست طالبان نوشته است.
او گفت: «اکنون دو سال از تسلط طالبان بر افغانستان میگذرد و وضعیت در این کشور عمیقاً نگرانکننده است.»
سازمان ملل پیوسته از کشورهای جهان خواسته است که برای مقابله با بحران گرسنگی و فقر در افغانستان، کمکهای خود را افزایش دهند.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا، تصمیم ایالات متحده برای خروج از افغانستان را «درست» ارزیابی کرد و آن را نقطه پایان بر «طولانیترین جنگ امریکا» خواند. او گفت: «ما نسل دیگری از جوانان امریکایی نداریم که در افغانستان بجنگند و بمیرند.»
بلینکن روز دوشنبه (۲۳ اسد) برقراری هرگونه روابط عادی با طالبان را وابسته به رعایت حقوق زنان و دختران در افغانستان دانست.
او همچنان از موضع صریح ایالات متحده و دهها کشور دیگر در قبال تامین حقوق زنان یاد کرده و افزود که «طالبان را نسبت به تعهدات عملنکرده شان پاسخگو میسازیم و تا آن زمان متوقف نخواهیم شد.»
با اینحال این مقام امریکایی گفته که ایالات متحده «همچنان اهداکننده اصلی کمکهای بشردوستانه به مردم افغانستان» خواهد بود.
خروج امریکا از افغانستان تحت رهبری حکومت بایدن منتقدان زیادی در امریکا و افغانستان دارد. در حالیکه جمهوریخواهان نحوه خروج سربازان را به باد انتقاد گرفته اند، سیاستمداران افغان قطع حمایت از حکومت غنی را سبب بازگشت طالبان دانسته اند.
برخی از منتقدان با بدبینی میگویند که امریکا «افغانستان را به طالبان تسلیم کرد.»
بلینکن در کنفرانس خبری امروز بار دیگر از خروج امریکا از افغانستان دفاع کرد. او گفت که « تصمیم برای خروج از افغانستان فوق العاده دشوار اما درست بود.»
این مقام امریکایی در حالی از تصمیم «درست» امریکا برای خروج از افغانستان میگوید که امروز رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا در بیانیهای جو بایدن، رئیسجمهور امریکا و مقامات بلندپایه آن را مسئول خروج «فاجعهبار» امریکا از افغانستان دانست.
مایکل مکال مدعی است که بایدن افغانستان را بیقیدوشرط به طالبان تسلیم کرده است.
وزیر خارجه امریکا در بخش دیگری از صحبتهایش به بر تعهدات خود در مقابل کارمندان نهادهای امریکایی در افغانستان اشاره کرده و گفت که در دو سال اخیر حدود ۳۴ هزار ویزه مهاجرتی ویژه برای متقاضیان و اعضای خانواده شان صادر شده است.
گروه «افغان وتنس»، مستقر در بریتانیا میگوید که در دو سال گذشته، ۳ هزار و ۳۲۹ مورد نقض حقوقبشر چون نقض حق حیات، حقوق زنان، آزادی رسانهها را در افغانستان ثبت کرده است. در گزارش این گروه به قتل ۱۱۲ نظامی پیشین بدست «افراد ناشناس» اشاره شده است.
نهاد افغان وتنس با نشر گزارش تحقیقی به روز سهشنبه (۲۴ اسد) موارد نقض حقوقبشری در افغانستان تحت کنترول طالبان را در طی دوسال اخیر مستندسازی کرده است.
نقض حقوق زنان
در این گزارش در کنار نقض حق تعلیم، تحصیل و حق اشتغال زنان، به قتل بیش از ۱۸۸ زن بدست عاملان ناشناس و اعضای منسوب به طالبان نیز اشاره شده است.
زنان افغان در واکنش به نقض حقوق زنان توسط طالبان اعتراض کردهاند. سازمان افغان وتنس بیش از ۱۶۰ تظاهرات، از جمله ۸۱ تظاهرات خیابانی به رهبری زنان در ولایت مختلف افغانستان در دو سال اخیر ثبت کرده است. طالبات به طور پیوسته تظاهرات را سرکوب و معترضان را بازداشت و شکنجه کرده است.
نقض آزادی رسانهها
فرسایش تدریجی فضا برای رسانههای مستقل و جامعه مدنی از موضوعاتی است که در این گزارش به آن اشاره شده است. از آن جمله ۶۷ مورد بازداشت فعالان جامعه مدنی، ۹۸ مورد بازداشت روزنامهنگاران و فعالان رسانهای در دو سال اخیر انجام شده است.
گروههای تروریستی فعال در افغانستان
حملات هدفمندانه داعش در افغانستان بهویژه در اجتماعات هزارهها و شیعهها در دو سال اخیر حاکمیت طالبان در افغانستان همچنان ادامه یافته است. چنانچه بیش از ۲۹ حمله به هزارهها و شیعیان توسط داعش صورت گرفته که منجر به کشته شدن ۱۹۳ نفر و مجروح شدن بیش از ۴۰۰ نفر شده است.
در این گزارش از حملات منظم داعش بر نیروهای طالبان نیز یاد شده است، اما آماری در این مورد ارایه نشده است.
دادگاه صحرایی طالبان
بر اساس فرمان دادگاه طالبان، تاکنون بیش از ۳۵۰ نفر در فضای عام به اتهام «روابط نامشروع» مجازات شده و حداقل دو نفر نیز اعدام شده است.
شورای هماهنگی نمایندگیهای دیپلوماتیک و قونسلی افغانستان در بیانیهای از افزایش حضور گروههای تروریستی در افغانستان اظهار نگرانی کرده است. دیپلوماتهای حکومت پیشین فقدان «حاکمیت قانون» را عامل افزایش خطر تروریسم جهانی دانسته است.
این شورا خواستار هماهنگی جهان برای مقابله با تروریسم شد.
این شورا با استناد به گزارش ویژه سازمان ملل که در ماه جون امسال منتشر شده بود، به وخامت وضعیت حقوقبشری بهویژه وضعیت زنان در افغانستان تحت کنترول طالبان اشاره کرده است.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل، در گزارش ویژهای در مورد تبعیض علیه زنان و دختران افغانستان، از افزایش افسردگی و خودکشی در میان دختران افغان یاد کرده و گفته بود که: «در هیچجای دنیا به اندازه افغانستان نقض گسترده و سیستماتیک نسبت به زنان و دختران صورت نگرفته است.»
شورای دیپلوماتهای افغان در این بیانیه با برشماری نقض حقوق زنان، حذف عمدی و گسترده آنان از لایههای مختلف جامعه را مصداق آپارتاید جنسیتی دانسته و از جامعه جهانی خواستار به رسمیتشناسی آن شده اند.
افزون بر آن، بحران انسانی، بحران اقتصادی، افزایش تهدید تروريسم بین المللی، بیثباتی سیاسی، فرار مغزها، بازداشتهای خودسرانه، قتلهای هدفمند فراقانونی وغیره از دیگر مواردی است که در این بیانیه به عنوان پیامدهای حاکمیت طالبان بر افغانستان ذکر شده است.
شورای هماهنگی نمایندگیهای دیپلوماتیک و قونسلی افغانستان از عدم اراده و تمایل طالبان برای مذاکره و تشکیل ساختار فراگیر و قانونی نیز یاد کرده و میگوید که طالبان بر «حاکمیت تکگرا و خشونتگرای» خود تاکید دارد.
به این علت، این شورا از جهان خواسته است تا ضمن عدم تعامل با طالبان، با نیروهای سیاسی و دموکراتیک افغانستان وارد تعامل بیشتر شود.
آنان بر ضرورت آغاز «گفتمان ملی تحت نظارت سازمان ملل» با اشتراک نمایندگان قومی، احزاب سیاسی، زنان وغیره به منظور حاکمیت یک نظامی قانونی و فراگیر تاکید کرده اند.
این دیپلوماتها همچنان خواهان افزایش کمکهای بشردوستانه برای رفع نیازهای فوری مردم شده و بر ایجاد میکانیزمی مبنی بر عدم سو استفاده از این کمکها تاکید کردند.
رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا در بیانیهای بدون اشاره به نقش ترامپ، بایدن را به دلیل «نادیده گرفتن مشورهها و هشدارها»، مسئول خروج «فاجعهبار» امریکا از افغانستان دانست. مایکل مکال از بایدن به خاطر نپذیرفتن اشتباهات و اخراج نکردن مقامات مسئول خروج انتقاد کرد.
مکال در این بیانیه که به روز سهشنبه به مناسبت سالگرد سقوط دولت پیشین منتشر شده است، از ورود طالبان و «تخلیه مرگبار و پر هرج و مرج» امریکاییها و متحدان افغان یاد کرده و آن زمان را «مرگبارترین روز برای سربازان امریکایی در افغانستان در بیش از یک دهه گذشته» خواند.
دو هفته پس از تسلط طالبان بر افغانستان در ۲۶ آگست ۲۰۲۱، در نتیجه حمله مرگبار توسط یک عضو داعش در میدان هوایی بینالمللی کابل، ۱۳ سرباز امریکایی کشته شدند.
مکال ضمن یادآوری از کشته شدن ۱۳ سرباز امریکایی در آن حمله گفت که خانوادههای این سربازان سزاوار پاسخ و عدالت هستند.
مکال گفت: «این فاجعه نتیجه تصمیمهای فاجعهبار رئیس جمهور بایدن و حکومتش بود. آنها مشورههای مقامات بلندپایه نظامی و هشدارهای شدید دیپلوماتهای امریکایی[در افغانستان] را نادیده گرفتند.»
او افزود: «برای دو سال، رئیس جمهور بایدن از پذیرفتن مسئولیت فاجعهای که خود ایجاد کرده است، خودداری کرده و حتا به اشتباهاتش نیز اذعا نکرده است. هیچ مقامی هم در این ارتباط مورد سوال قرار نگرفته است.»
ضربوشتم امریکاییها در خیابانها توسط طالبان، سقوط افغانها از هواپیما، باقی ماندن حدود یک هزار شهروند امریکایی و بیش از ۱۰۰ هزار کارمندان سابق نهادهای امریکایی از دیگر مواردی است که مکال به آن اشاره کرده و آن را زمینهساز «افت اقتدار اخلاقی» امریکا دانسته است.
این عضو بلندپایه کانگرس میگوید که تصمیمات بایدن، زمینهساز ورود «دشمنانی مانند روسیه، چین و ایران به افغانستان شد.»
این مقام امریکایی پیش از این نیز بارها در انتقاد از بایدن پیرامون خروج از افغانستان، گفته بود که بایدن افغانستان را به طالبان تسلیم کرد.
او مدعی است که طالبان پیروز نشد بلکه امریکا با توقف حمایت از دولت پیشین، افغانستان را بیقیدوشرط به طالبان تسلیم کرد.
محمد جوانبخت، معاون وزارت نیروی ایران میگوید مشاهدات هیئت فنی ایران از ایستگاه آبسنجی سدکجکی نشان میدهد که جریان آب برقرار است و ذخایر آبی مناسبی دارد. او گفت که بهرغم درخواست هیئت برای بازدید از سدکجکی، طالبان این اجازه را نداد.
او گفت: «متاسفانه در این سفر، مقامات افغانستان اجازه بازدید از مخزن سد کجکی را که در تصاویر ماهوارهای مشخص است ذخایر آبی مناسبی دارد، به تیم فنی ایران ندادند.»
این مقام ایرانی بیانیه وزارت خارجه طالبان درباره ندادن حقابه ایران به علت کمبود آب را زیر سوال برد.
او افزود: «اجازه بازدید از ایستگاه آبسنجی بالادست سد کجکی به تیم فنی ایران داده شد و تیم فنی ایران در این بازدید، مشاهده کرد که جریان آب به سمت سد کجکی برقرار است و آب در جریان است.»
این مقام ایرانی در حالی از ممانعت طالبان برای بازدید از سد کجکی سخن میگوید که روز گذشته (۲۳ اسد) وزیر خارجه ایران، صحبتهای طالبان را پیرامون خشکسالی و کمبود آب در دریای هلمند و دهراود را «ملاک» ندانست و بر ارائه گزارش هیئت فنی ایران تاکید کرد.
آقای جوانبخت با نگرانی از محدودیت منابع آبی در ایران گفت که بر اساس معاهده بین ایران و افغانستان، سالانه حدود ۸۲۰ میلیون متر مکعب سهم آب از افغانستان باید وارد ایران شود، اما در سالهای اخیر این سهم برای ایران داده نشده است.
او میگوید که استدلال طرف مذکور، خشکسالی است.
وزارت خارجه طالبان روز یکشنبه ضمن تایید سفر هیئت ایرانی به افغانستان و بازدید از وضعیت آب در دستگاه آبسنجی دهراود و هلمند، گفت که حقابه ایران به دلیل خشکسالی داده نشده است.
