جبهه آزادی افغانستان روز جمعه اعلام کرد که به یک پاسگاه طالبان در چهارراهی نزدیک باغ شهرآرا در کابل حمله کرده است. این جبهه در اطلاعیهای نوشت که در این حمله دو عضو طالبان کشته و سه جنگجوی این گروه زخمی شدند.
پیشتر منابع محلی و برخی از خبرنگاران از وقوع انفجاری در ناحیه چهارم شهر کابل خبر داده بودند.
جبهه آزادی گفته که این حمله شام روز جمعه (۲۷ دلو) انجام شد. این جبهه درباره نوعیت این حمله توضیحی نداده است.
این جبهه نظامی مخالف طالبان گفته است که جنگجویان مستقر در این پاسگاه در روزهای اخیر خانههای ساکنان ناحیه دوم شهر کابل را به بهانههای مختلف بازرسی کردهاند.
در اطلاعیه این جبهه آمده است که این جنگجویان طالبان در جریان بازرسی خانههای شهروندان، آنها «آزار و اذیت» و به اتهام عضویت نیروهای امنیتی حکومت پیشین «شکنجه» کردهاند.
مقامهای طالبان تاکنون درباره این حمله و تلفات جنگجویان خود چیزی نگفتهاند.
نمایندگی سازمان ملل در افغانستان براساس پژوهشی نوشت که ۹۶ درصد زنان مخالف بهرسمیت شناختن طالباناند. این گزارش برپایه گفتوگو با صدها زن در سراسر افغانستان تهیه شده و تنها چهار درصد آنها گفتند که طالبان بدون هیچ تغییری به رسمیت شناخته شوند.
طبق این تحقیق ۳۲ درصد مصاحبهشوندگان گفتهاند که طالبان بعد از آن بهرسمیت شناخته شود که همه محدودیتهای وضع شده علیه زنان و دختران را کنار بگذارد، اما ۲۸ درصد گفتند که طالبان اصلا و تحت هیچ شرایطی بهرسمیت شناخته نشود.
یوناما در این گزارش افزوده که ۱۴ درصد دیگر مصاحبهشوندگان گفتند که طالبان پس از آن بهر سمیت شناخته شود که کلیه محدودیتهای اعمال شده علیه آموزش دختران و کار زنان را بردارد.
برپایه این گزارش، ۱۱ درصد هم گفتند که طالبان پس از لغو محدودیت بر آموزش دختران به رسمیت شناخته شود و شش درصد دیگر پاسخ دادهاند که حکومت طالبان در صورتی بهرسمیت شناخته شود که این گروه متعهد شود وضعیت زنان و دختران بهبود میبخشد.
در این تحقیق، که برای تهیه آن با نزدیک به ۷۵۰ زن در ۳۴ ولایت افغانستان گفتوگو شده، پنج درصد زنان شرکتکننده گفتهاند که هیچ نظری ندارند.
دفتر نمایندگی سیاسی سازمان ملل، یوناما، گفته که در این تحقیق حدود ۶۷ درصد از زنان گفتند که به رسمیت شناختن طالبان بحران حقوق زنان و خطر این گروه را تشدید میکند.
یوناما افزوده است که نتایج یک نظرسنجی دیگر در ماه جولای ۲۰۲۳ نشان میداد که ۹۶ درصد از زنان در پاسخ به سوال مشابه گفته بودند که به رسمیت شناختن طالبان یا باید پس از بهبود وضعیت زنان رخ دهد یا اصلا چنین اتفاقی نباید بیفتد.
سازمان ملل به طور رسمی اعلام کرده که طالبان تاکنون ۵۰ قانون وضع کرده است که حقوق زنان را به طور مستقیم مورد حمله قرار میدهد. پیش از این گروههایی از زنان معترض شمار این دستورها را بیش از ۸۰ خوانده بودند.
زنان به کارمندان یوناما گفتهاند که پس از بازداشتهای خودسرانه اخیر طالبان، از بیرون شدن از خانه و راه رفتن در خیابانها هراس دارند.
برپایه گزارش یوناما، ۵۷ درصد زنانی که با آنها گفتوگو شده، از اینکه خانه را بدون «محرم» مرد خانواده ترک کنند، میترسند. در گزارش آمده است که با صدور هر فرمان جدید سطح اضطراب زنان بیشتر میشود.
این تحقیق بیانگر آن است که تنها یک درصد از زنان فکر میکنند که در حال حاضر بر تصمیمگیریها در سطح جامعه تاثیر «خوب» یا «کامل» دارند.
در گزارش همچنین آمده که میزان تاثیرگذاری یا نفوذ زنان در تصمیمگیریها در سطح خانواده از ۹۰ درصد در ۲۰۲۳ به ۳۲ درصد در جنوری ۲۰۲۴ کاهش یافته است.
بر مبنای یافتههای این تحقیق، زنان در افغانستان به جامعه جهانی پیشنهاد دادهاند که طالبان را بدون لغو محدودیتهای اعمال شده بر زنان و دختران، به رسمیت نشناسد.
در این گزارش همچنین آمده است که زنان از کشورهایی که بدون در نظر گرفتن رفتار طالبان با زنان، با این گروه رابطه برقرار میکنند، ابراز ناامیدی کردهاند.
کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا روز جمعه زلمی خلیلزاد را برای بررسی خروج امریکا از افغانستان فراخوانده بود تا به پرسشهای نمایندگان پاسخ دهد. خلیلزاد در این جلسه گفت که با طالبان به نتیجه رسیده بودند که قسمتی از نیروهای امریکایی در صورت نیاز در افغانستان باقی میماند.
من این برنامه را به صورت زنده تماشا میکردم و برای تلویزیون افغانستان انترنشنال همزمان تحلیل ارائه میکردم.
از اینرو باید با دقت پرسشها، پاسخها و حتا واژههای این نشست مهم را با دقت بررسی و تحلیل میکردم.
در فرهنگ سیاسی بلغاریا به سیاستمداران مجرب و چالاک که قدرت فرار از مسئولیت و توجیه هر نوع عملکرد خوب و زشت را دارند «روباه پیر» میگویند.
این طنز سیاسی در عملکرد سیاسیون (افغان) معنا پیدا میکند. ما دیروز (جمعه ۲۷ دلو) با یک روباه پیر مواجه بودیم که در تلاش توجیه عملکردهای خود در ۲۰ سال اخیر در افغانستان بود.
نشست از لحاظ اهمیت زمانی خود قابل دقت بود. جمهوریخواهان در تلاش پاسخگو ساختن دکترین جو بایدن در خروج بدون قیدوشرط از افغانستان هستند. این رویکرد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری میتواند مهم تلقی شود.
سخنان افتتاحیه مایکل مکال، رئیسجلسه خطاب به خلیلزاد حکایت از قدرت مجلس میکرد. او خطاب به خلیلزاد گفت «خوب شد خود به مجلس آمدید ورنه ما شما را به زور اینجا میآوردیم.» آنگاه از خلیلزاد خواست تا سخنان نخستین اش را بگوید.
خلیلزاد در سخنرانی که نوشتاری تهیه شده بود گفت که امریکا سه گزینه داشت: نخست نادیدهگرفتن توافقنامه دوحه، دوم خروج تحت شرایط و سوم عملیساختن توافقنامه دوحه که در نتیجه بایدن به گزینه سوم حکم داد.
طرح این گزینهها پرسشهای جدی را از خلیلزاد بهدنبال داشت. آنگاه همه میپرسیدند پس چرا این توافقنامه عملی نشد یا دستکم بخشهای مهم آن که ایجاد یک دولت گذار بود، عملی نشد.
اینجا خلیلزاد با لبخندهای معنادار اشرفغنی را مقصر اصلی معرفی کرد. آنگاه آقای مکال مداخله کرد و گفت. اینرا همه میدانند که اشرف غنی با فرار بُزدلانهاش وضعیت را بحرانیتر ساخت. اما چرا قبل از آن کاری نکردید؟ خلیلزاد دوباره دست به کار شد و غنی را بازهم متهم به عدم همکاری کرد.
پرسش دیگری را آقای برد شیرمن، شخصیت معروف کانگرس امریکا چنین مطرح کرد. پس شما چرا با تحلیل همهجانبه وضعیت را پیشبینی نکردید؟ پاسخ خلیلزاد دوباره به ارگ ریاست جمهوری ارجاع شد. خلیلزاد گفت که ارگ او را اغفال میکرد. ارگ به خلیلزاد پیوسته میگفت که آنها بدون امریکا و با ارتش کلان و مجهز میتوانستند از دولت و افغانستان در برابر طالبان دفاع کنند.
این پاسخ خلیلزاد بار سنگین مسئولیت را به شانههای غنی میاندازد. خلیلزاد در ادامه گفت که او بهصورت آنی مطلع شد که غنی فرار کرده است و خلهی قدرت به وجود آمده است.
اینجا تصویری که از اشرف غنی در مهمترین صحنه سیاسی امریکا داده میشود، این بود: «اشرف غنی به قدرت چنان چسبیده بود که امکان مذاکره را نابود کرده بود، زمینه برای حکومت گذار را محدود کرده بود و با فرار خود منافع امریکا را به خطر انداخته بود.»
خب، در چنین حالتی فقط یک گزینه باقی مانده بود و آن مفاهمه با طالبان، در غیر آن امکان جنگ میرفت و در این میان گروههای ضد امریکایی از منافع امریکا انتقام میگرفتند.
استنباط من از پاسخ خلیلزاد
حالا من از دید یک تحلیلگر چه چیزی میتوان از این سخنان استنتاج کنم. من از این نشست مهم پنج نکته را در یافتم.
نخست، خلیلزاد از معامله پنهانی خود با طالبان که از طریق استخبارات امریکا مدیریت میشد، چیزی نگفت. در حالیکه این اصل مسئله است. این معامله ضربه شدید به قدرت سیاسی و اقتدار نیروهای رزمی دولت زد و منجر به فروپاشی جمهوریت شد.
من نمیدانم چرا اعضای کمیته به این پرسش مهم نپرداختند. تنها خانم واگنر، عضو کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان از این مسئله با جدیت پرسشی را از خلیلزاد مطرح کرد، اما خلیلزاد زیرکانه از آن طرفه رفت.
دوم، خلیلزاد برای نخستینبار یک راز را افشا کرد که بسیار مهم است. او گفت که با طالبان به نتیجه رسیده بودند که قسمتی از نیروهای امریکایی در صورت نیاز در افغانستان باقی میماند. این در حالی است که طالبان همیشه خود را پیروز میدان میدانند و در ادبیات شان واژه شکست امریکا را به کار میبرند. اما این سخنان خلیلزاد به وضاحت پرده از روی معاملات طالبان با امریکا را برمیدارد.
سوم، اینکه خلیلزاد اذهان قانونگذاران و رسانهها را بر نقش اشرفغنی به عنوان بازیگر اصلی ولی فراری مصموم ساخت. این ضربات بسیار دقیق و هدفمند بودند و در بالا ترین صحنه سیاسی امریکا استفاده شدند.
من نمیدانم اشرفغنی چگونه آنرا جبران خواهد کرد. به نظرم اگر اشرفغنی به این پرسشهای مجلس نمایندگان و این پاسخها و تحلیلهای خلیلزاد واکنش نشان ندهد، تاریخ امریکا بر وی داوری دردناکی خواهد کرد.
چهارم، شما در سخنان خلیلزاد یک نفرت عجیبی را نسبت اشرفغنی حس میکردید. به نظر میرسد این نفرت که شاید در روابط شخصی این دو نفر نقش داشته است به روال یک برنامه کلان سیاسی و یک تحلیل جدی مستولی بود که به صورت جدی به حاضرین و شنوندگان این نشست اثرگذار بود.
پنجم، خلیلزاد هیچ نامی از حامد کرزی، رئیسجمهور سابق و عبدالله عبدالله، رئیس شورای مصالحه ملی سابق و سایر بازیگران مهم در بر وضعیت سیاسی افغانستان به ویژه در دوران خروج از امریکا اثرگذار بودند، نام نبرد. این کار خلیلزاد به شدت تقصیر اشرفغنی را در برابر مجلس نمایندگان فربه تر میساخت. او از فرار چهرههای کلیدی قدرت که نقش مهمی در ساختار سیاسی افغانستان داشتند هیچ نامی نبرد و راه را برای آینده همکاری آنان با امریکا را باز نگهداشت.
عفو بینالملل از شرکتکنندگان نشست دوحه خواست به فرهنگ معافیت از مجازات که به نقض شدید حقوق بشر توسط طالبان کمک میکند، پایان دهند. این سازمان گفته نشست دوحه فرصت مهمی برای اقدام متحد و هماهنگ برای حمایت از حقوق مردم به ویژه زنان و دختران است.
دیپروس موچنا، مدیر ارشد عفو بین الملل میگوید طالبان بهعنوان مقامات بالفعل در افغانستان، تعهدات این کشور تحت قوانین بینالمللی را به طور کامل نادیده گرفته و آزادی بیان، حق تشکیل اجتماعات مسالمتآمیز و دسترسی به عدالت را به شدت محدود کرده است.
این مقام عفو بینالملل گفت محدودیتهای تبعیضآمیز طالبان بر حقوق زنان و دختران با هدف محو کامل آنها از عرصههای عمومی نیز در ماههای اخیر تشدید شده است.
آقای موچنا از دبیرکل سازمان ملل متحد، مقامات ارشد سازمان ملل متحد، و همه فرستادگان ویژه کشورهای مختلف که در نشست دوحه شرکت میکنند خواست بر این درخواست اصرار کنند که طالبان فورا تمام محدودیتها علیه حقوق زنان و دختران را لغو کند.
او همچنین گفته شرکتکنندگان نشست دوحه باید خواهان آزادی همه کسانی شده است که به طور خودسرانه و غیرقانونی توسط طالبان زندانی شدهاند.
شبکه خبری طلوعنیوز از زیرمجموعههای گروه موبی که در کابل تحت تسلط طالبان فعالیت میکند، عکس ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه را سانسور کرد. طالبان پس از ورود به کابل در اسد ۱۴۰۰ محدودیتهای گستردهای بر رسانههای داخلی اعمال کرده است.
پیش از این حدود شش صد خبرنگار افغان در نامه سرگشادهای به دبیرکل سازمان ملل نوشتند با بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، آزادی بیان به شدت محدود شده ولی از آن زمان هیچ اقدام عملی از سوی سازمان ملل و سایر سازمانهای بینالمللی برای تحت فشار قرار دادن حکومت طالبان، صورت نگرفته است.
این خبرنگاران در نامه خود نوشتند نقض آزادی بیان، عدم استقلال رسانهها و عدم حق دسترسی به اطلاعات در افغانستان باید در سطح بینالمللی به عنوان یک «تراژدی انسانی» به رسمیت شناخته شود.
سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان میگوید پس از ورود طالبان به کابل بیش از نیمی از رسانههای افغانستان از فعالیت باز مانده و رسانههایی که به کار ادامه میدهند با فشار روزافزون از سوی طالبان مواجهاند.
وزارت امور خارجه پاکستان روز جمعه، ۲۷ دلو اعلام کرد که آصف درانی، نماینده ویژه این کشور در امور افغانستان در نشست دوحه شرکت خواهد کرد. قرار است دومین نشست دوحه درباره افغانستان به میزبانی دبیرکل ملل متحد در روزهای ۲۹ و ۳۰ دلو برگزار شود.
پیش از این وزارت امور خارجه امریکا نیز اعلام کرده بود که تام وست و رینا امیری به نمایندگی از امریکا در این نشست حضور خواهند داشت.
نمایندگان ویژه کشورهای مختلف و نمایندگان سازمانهای بینالمللی از دیگر شرکتکنندگان نشست دوحه خواهد بود.
سازمان ملل پیش از این از طالبان برای حضور در نشست دوحه دعوت کرده بود اما این گروه گفته پس از آگاهی در مورد ترکیب و اجندای نشست در مورد حضور در این جلسه تصمیم خواهد گرفت.
ملل متحد گفته به نمایندگی از زنان و جامعه مدنی افغانستان نیز افرادی در این نشست دعوت شده اما هنوز مشخص نیست که چه کسانی دعوتنامه دریافت کردهاند.
در آستانه نشست دوحه فراخوان اعتراضات در برخی از شهرهای جهان از طرف شهروندان افغانستان در رسانههای اجتماعی منتشر شده است.
معترضان میگویند جایگاه طالبان که به نقض گسترده حقوق بشر و جنایت جنگی متهماند پشت دادگاه لاهه است، نه میز گفتوگوی سیاسی.
