برهان امیری، از اعضای سابقهدار جمعیت اسلامی در مقالهای به مناسبت هشتم ثور، برخی از وقایع یک دهه منازعه افغانستان از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۰ را روایت کرده است. او در این مقاله نوشته است که احمدشاه مسعود حداقل ۹ بار کوشید که برهاینالدین ربانی را از ریاست دولت اسلامی منصرف کند.
در بخشی از این مقاله آمده است که احمدشاه مسعود با وجود احترام به برهانالدین ربانی حداقل «نه» بار تلاش کرد آقای ربانی را به کنارهگیری از ریاست جمهوری متقاعد کند.
به نوشته برهان امیری، آقای مسعود ترجیح میداد ریاست جمهوری را به «یک پشتون معتدل» واگذار کند تا زمینه برای برگزاری انتخابات فراهم شود.
این مقاله با عنوان «سیرتحول و منازعه قدرت و تلاش برای پیدا کردن راه حل از آغاز سال ۱۳۷۱ تا اواخر سال ۱۳۸۰» در صفحه فیسبوک برهان امیری منتشر شده است.
در بخشی دیگر از این مقاله به نقل از هفتهنامه کابل در سال ۱۳۷۳ یا ۱۳۷۴ آمده است که احمدشاه مسعود گفته بود: «ما به این علاقمند نبودیم که بنیادگراها در راس زعامت مملکت قرار گیرند، ما انتظار داشتیم که در راس زعامت کشور یکی از میانهروها و ترجیحا پیر سید احمد گیلانی رهبر محاذ ملی قرار میگرفت.»
گفته شده احمد شاه مسعود باری دیگر در جلسهای در هرات با ابتکار اسماعیل خان، برهانالدین ربانی را به کنارهگیری از ریاست جمهوری تشویق کرد.
طبق این مقاله، ریاستجمهوری برهانالدین ربانی به شدت مورد منازعه بود و حفظ آن قربانیهای زیادی میگرفت، برای همین ترجیح بر این بود که یک «پشتون معتدل» به عنوان رئیسجمهور برگزیده میشد.
برهان امیری نوشته است که برهانالدین ربانی با این طرح موافق نبود و در یک سخنرانی در مسجد جامع هرات، بر ادامه کارش به عنوان رئیسجمهور تاکید کرد.
در مقاله آمده است که پس از آن احمد شاه مسعود «رنجیده خاطر شد» و برای اعتراض از کابل به جبلالسراج رفت.
برهانالدین ربانی، رهبر حزب جمعیت و احمدشاه مسعود برجستهترین فرمانده نظامی این حزب بود.
برهان امیری میگوید اگر برهانالدین ربانی انعطاف نشان میداد، احتمالا وقایعی چون «ظهور طالب» و عقبنشینی از کابل رخ نمیداد.
این عضو با سابقه جمعیت اسلامی میگوید زمانی که جنگ توسط طالبان شدت گرفته بود، نمایندگان این گروه به کابل آمده بودند و گفتند که اگر «مولوی یونس خالص» به عنوان رئیسجمهور موقت برگزیده شود، جنگ را متوقف میکنند.
نویسنده نوشته است که به دنبال آن تلاش شد تا برهانالدین ربانی از قدرت کنارهگیری کند، اما این بار نیز او مخالفت کرد که منجر به تشدید جنگ شد.
برهان الدین ربانی در سال ۱۹۷۱ حزب جمعیت اسلامی را بنیانگذاری کرد. او در سال ۱۹۹۲ به عنوان رئیسجمهور آغاز به کار کرد و در سال ۱۹۹۶ با به قدرت رسیدن طالبان به بدخشان رفت. به دنبال فروپاشی طالبان، آقای ربانی در سال ۲۰۰۱ قدرت را رسما به حامد کرزی تحویل داد.
احمدشاه مسعود در دولت آقای ربانی وزیر دفاع بود. او که رهبری جبهه ضدطالبان در دهه هفتاد خورشیدی را به عهده داشت در ۱۸ سنبله ۱۳۸۰ در یک حمله انتحاری در تخار ترور شد.
