بر اثر یک حادثه ترافیکی در شاهراه سمنگان و بلخ دستکم پنج نفر کشته و ۲۱ تن دیگر زخمی شدند. این حادثه روز پنجشنبه (۱۳ ثور) در پی انحراف موتر نوع دینا در ولسوالی درهصوف رخ داده است. زخمیان این حادثه به شفاخانه منتقل شدهاند.
مسئولان صحی در ولسوالی درهصوف به افغانستان اینترنشنال گفتند که وضعیت ۱۵ تن از زخمیها وخیم است.
به گفته منابع محلی این رویداد زمانی رخ داد که یک موتر دینا از مسیر منحرف شد.
گزارش شده که یکی از قربانیان این رویداد کودک بوده است.
سخنگوی سفارت امریکا برای افغانستان مستقر در قطر، میگوید که افزایش آزار و اذیت طالبان علیه خبرنگاران به طور ناامیدکنندهای افزایش یافته است. ماریو کریفو در روز جهانی مطبوعات از محدودیت دسترسی به اطلاعات در افغانستان ابراز نگرانی کرد.
سخنگوی سفارت امریکا در بیانیهای نوشت که ممنوعیت کار زنان در حرفه روزنامهنگاری، سبب شده تا فضای کار رسانهای در افغانستان بیش از پیش به وضعیت ناامیدکنندهتری تبدیل شود.
بیانیه افزوده «محیط نظارتی برای رسانهها همچنان مبهم است و دسترسی به اطلاعات مربوط به فعالیتهای دولت محدود شده است.»
سفارت امریکا برای افغانستان میگوید که رسانههای افغانستان به حرفهای قوی و قابل احترام تبدیل شده بودند که طیف متنوعی از دیدگاهها را نشان میداد و دسترسی بسیار مهمی به اطلاعات داشت و آن را برای مردم افغانستان فراهم میکرد.
بیانیه خاطر نشان کرده که روزنامهنگاری مستقل در طول سالهای گذشته افغانها را از طیفهای گوناگون به خود جذب کرده بود.
ماریو کریفو که از سه دهه بدینسو با مسایل افغانستان آشنا است میگوید که همه دستاوردهای رسانههای افغانستان چون زیر ساختهای اطلاعاتی، استقلال و تنوع به دلیل محدودیتهای طالبان کاهش یافته است.
براساس گزارش نهادهای ناظر، پس از به قدرت رسیدن طالبان در اسد ۱۴۰۰ ، بیش از نیمی از رسانههای افغانستان به دلیل محدودیتهای این گروه منحل شده و دو سوم روزنامهنگاران مجبور به ترک حرفه خود شدهاند.
طبق این بررسیها، از اسد ۱۴۰۲ بیش از ۸۰ درصد زنان روزنامهنگار به دلیل محدودیتهای فزاینده و ارعاب طالبان کار خود را ترک کردهاند.
سخنگوی سفارت امریکا برای افغانستان در قطر در بیانیه خود گفته که ایالات متحده به تعهد خود برای دفاع از آزادی مطبوعات در سراسر جهان ادامه میدهد.
جبهه مقاومت ملی میگوید طالبان زیر عنوان مبارزه با داعش خراسان از کشورهای منطقه امتیازگیری و سوءاستفاده میکند. به گفته این جبهه، طالبان با بزرگنمایی سربازگیری داعش خراسان از میان تاجیکها میخواهد زمینه سرکوب بیشتر مخالفان را فراهم کند.
جبهه مقاومت ملی افغانستان روز پنجشنبه (۱۳ ثور) در بیانیهای نوشت که طالبان به دنبال جلب توجه کشورهای منطقه و کسب مشروعیت تحت عنوان مبارزه با داعش است.
در بیانیه جبهه مقاومت ملی آمده است «طالب و داعش دارای آرمان، اهداف و استراتژی مشترک بوده است و این دو گروه در طول سالهای گذشته با همکاری در زمینه قابلیتهای عملیاتی، متمم اهداف تخریبی یکدیگر بودهاند.»
این جبهه که از دو و نیم سال گذشته بدین سو حملاتی را علیه نیروهای طالبان سازماندهی کرده، طالبان را مانند داعش خطری برای امنیت منطقه دانسته است.
این جبهه مطرحسازی سربازگیری داعش خراسان از میان شهروندان تاجیک را بزرگنمایی مشکوکی دانسته و میگوید افرادی که برای پیشبرد مقاصد راهبردی خود از طالبان استفاده کردند حالا برای کسب مشروعیت طالبان از داعش استفاده ابزاری میکنند.
جبهه مقاومت در بیانیه خود افزوده که طالبان با مطرح سازی «پیوند دروغین» میان این جبهه و داعش خراسان میخواهد مقاومتگران را بیشتر سرکوب کند.
منابع آگاه از زندان پلچرخی به افغانستان اینترنشنال میگویند طالبان دهها تن از زندانیان سیاسی را که به خاطر رسیدگی به پروندههای شان اعتصاب کرده بودند، لتوکوب و شکنجه کردهاند. منابع معتبر گفتند تعداد این زندانیان به صدها نفر میرسد و اکثر این زندانیان از پنجشیر و شمالی هستند.
منابع میگویند پس از سرکوب اعتراض در زندان پلچرخی، طالبان ۲۲۰ نفر از زندانیان را به ریاست ۴۰ اداره استخبارات منتقل کردند. برپایه اظهارات منابع، طالبان این زندانیان را در این اداره یک هفته شکنجه کردهاند.
بستگان این زندانیان به ما میگویند زمانی که به دیدار آنها به پلچرخی رفتند، اکثر زندانیان را با دست و پا و سر شکسته یافتند.
این حادثه دو هفته پیش رخ داده است.
زندانیان شکایت دارند که هیچ نهاد ناظر حقوق بشری و ملل متحد وضعیت زندانیان را بررسی نکرده و آنها همچنان در بلاتکلیفی به سر میبرند.
گروه طالبان و دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) هیچ جزئیاتی از این درگیری و شکنجه زندانیان توسط طالبان منتشر نکردهاند.
اخیرا وزارت خارجه امریکا در گزارش سالانه خود درباره وضعیت حقوق بشر در افغانستان گفت که ۹۰ درصد زندانیان طالبان سیاسیاند.
وزارت خارجه امریکا گفته است که طالبان سال گذشته میلادی افراد را بدون هیچ گونه طی مراحل قضایی در بازداشتهای طولانیمدت نگه داشته و به گونه سازمانیافته حق آنها را برای داشتن وکیل نقض کرده است.
روزنامه جمهوری اسلامی نوشت طالبان دائما از ایران امتیاز میگیرد. این روزنامه با انتقاد از سیاستهای جمهوری اسلامی گفته پاکستان و تاجیکستان در حال تسویه حساب با طالباناند، اما «ایران هنوز به سیاست مدارا با این گروه تروریستی تکفیری ادامه میدهد.»
روزنامه جمهوری اسلامی سیاست مدارای ایران با طالبان را «مایه تاسف» خوانده است.
این رسانه افزوده عجیب است کسانی که در جمهوری اسلامی «اعمال فشار حداکثری در سیاست داخلی را میپسندند، در زمینه سیاست خارجی به ویژه درباره بعضی کشورها که خطرناک بودنشان برای منطقه و آینده منافع ملی ایران اظهر منالشمس است، به رواداری کامل و بدون قید و شرط معتقدند.»
در مقاله این روزنامه که ۱۲ ثور منتشر شده آمده است: «حکمرانان ما باید از کسانی که بدترین سابقه تروریستی، تکفیری، بدعهدی و پایبند نبودن به قوانین و مقررات بینالمللی را دارند برحذر باشند.»
روزنامه جمهوری اسلامی توضیح داد: «امیرخان متقی، وزیر خارجه حکومت خودخوانده طالبان که از سران بدسابقه این گروه تروریستی تکفیری است، اخیرا ضمن انکار حضور داعش در افغانستان گفته است این گروه تحت حمایت سه کشور منطقه قرار دارد و این سه کشور داعش را حمایت میکنند و باعث ناامنی منطقه شدهاند.»
به نوشته روزنامه جمهوری اسلامی، هرچند امیرخان متقی اسمی از این سه کشور نیاورد، ولی آشنایان با تفکر او گفتهاند منظورش تاجیکستان، ایران و پاکستان است.
نویسنده این سوال را مطرح کرده؛ امیرخان متقی که ایران را به همکاری با داعش متهم کرده، آیا باز هم سیاست مدارا با طالبان جایز است؟ خط قرمز کجاست؟
جمهوری اسلامی ایران همانند دیگر کشورها طالبان را به رسمیت نمیشناسد، اما با این گروه روابط دیپلوماتیک و گسترده اقتصادی دارد.
مرکز خبرنگاران افغانستان میگوید طالبان رسانهها و خبرنگارانی را که دستورات این گروه را نادیده گرفتهاند، تهدید و یا زندانی کردهاند. این نهاد میگوید که از ماه می ۲۰۲۳ تا می ۲۰۲۴، دستکم ۱۳۶ مورد نقض آزادی رسانهها و خبرنگاران را ثبت کرده است.
طبق آماری که مرکز خبرنگاران افغانستان ارائه کرده، نقض آزادی رسانهها و خبرنگاران در این بازه زمانی، شامل ۷۲ مورد تهدید و ۶۴ رویداد بازداشت خبرنگاران است.
مرکز خبرنگاران افغانستان در آستانه روز جهانی آزادی مطبوعات در گزارشی گفته که میزان محدودیتهای طالبان بر رسانهها، نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش هم داشته است.
سوم ماه می روز جهانی آزادی مطبوعات است.
در گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان که روز پنجشنبه (۱۳ ثور) منتشر شده آمده است: علاوه بر اداره استخبارات طالبان، وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه هم خبرنگاران را احضار و بازجویی میکند و حکم بازداشت آنان را میدهد.
مرکز خبرنگاران افغانستان میگوید در این شرایط، نقش کمیسیون رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانهای به حاشیه رفته و «این کمیسیون به ابزاری برای پیشبرد روند سیاست سرکوب رسانهها تبدیل شده است.»
خودداری طالبان از مصاحبه
در بخشی دیگر از گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان آمده است که مقامهای طالبان به ندرت با رسانهها مصاحبه میکنند.
این نهاد میگوید سخنگویان رسمی طالبان هم «به سادگی و به راحتی از پاسخگویی به سوالهای جدی و عمیق خودداری میکنند.»
بررسیهای مرکز خبرنگاران افغانستان نشان میدهد که برای پوشش رویدادهای رسمی در افغانستان به رادیو و تلویزیون ملی و یا خبرگزاری دولتی باختر که تحت کنترول طالبان است اولویت داده میشود.
دستورالعملهای طالبان برای رسانهها
مرکز خبرنگاران افغانستان میگوید طالبان از زمان روی کار آمدن در اسد سال ۱۴۰۰، دستکم ۱۷ دستورالعمل صادر کرده است.
منع کار زنان در رادیو تلویزیون ملی، منع پوشش خبری تظاهرات و اعتراضهای مدنی، الزام به نام بردن از طالبان به عنوان حکومت افغانستان، منع پخش موسیقی، الزام زنان خبرنگار به پوشاندن صورت، منع حضور زنان در نمایشنامهها و برنامههای سرگرمی رسانهای، تفکیک جایگاه حضور زنان و مردان در رسانهها، منع مصاحبه زنان با مردان و یا مردان با زنان از جمله محدودیتهایی است که به گفته مرکز خبرنگاران افغانستان توسط طالبان اعمال شده است.
مرکز خبرنگاران افغانستان از وضعیت رسانهها در این کشور ابراز نگرانی کرده و تاکید کرده که سیاست سرکوب را نه تنها نتیجه بخش نمیداند، بلکه نسبت به پیامدهای منفی آن بر جامعه و آینده کشور هشدار میدهد.
مرکز خبرنگاران افغانستان از طالبان خواسته با احترام به آزادی رسانهها، اجازه دهند رسانهها و خبرنگاران بر مبنای قانون رسانههای همگانی و قانون دسترسی به اطلاعات، از حقوق خود برخوردار شوند.
