عبدالعزیز محبی، رئیس پیشین دانشگاه بامیان و نوع کوبورن استاد دانشگاه بنینگتون در این مقاله که روز پنجشنبه (۱۷ اسد) در وبگاه دیپلومات پخش شد، نوشتند که طالبان تلاش دارد جامعه افغانستان را از «نو بسازد».
نویسندگان مطلب افزودند: «سیاستها و سرکوب طالبان بیشتر گشایش آموزش عالی در سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ را بهتدریج اما به گونه موثری از بین برده و دیدگاه یک نسل از افغانها را در مورد آینده دیگرگون کرده است.»
برپایه این مطلب، در حالی که رسانههای بینالمللی بر ممنوعیت آموزش دختران در مقطع متوسطه متمرکز است، طالبان به آموزشهای عالی به عنوان اولویتی در کار خود برای «از نو ساختن جامعه افغانستان» نگاه میکند.
نویسندگان نشریه دیپلومات ندامحمد ندیم، وزیر تحصیلات عالی طالبان و از افراد نزدیک به هبتالله آخندزاده و عبدالباقی حقانی، رئیس کمیته امتحانات و از افراد عمده شبکه حقانی، را از افراد کلیدی طالبان در راستای تغییر نظام تحصیلات عالی دانستهاند.
مجله دیپلومات مستقر در واشنگتن نتایج برنامههای طالبان در راستای تغییر آموزشهای عالی را «تغییر جهت شدیدی» در تحصیلات عالی حکومت پیشین افغانستان دانسته است که شمار دانشجویان دانشگاهها را در فاصله سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ به حدود نیم میلیون نفر رسانده بود.
برپایه این مقاله، طالبان برنامه درسی دانشگاهها را به گونه آهسته اما پیوسته تغییر داده است. این گروه شمار درسهای دینی را در دانشکدهها افزایش داده و درسهایی را که «دارای گرایش بسیار غربی» میدانست، حذف کرده است. مقاله افزوده است که طالبان مضامین دیگر به ویژه مضامین علوم اجتماعی را هم تغییر میدهد.
مقاله دیپلومات همچنین افزوده که طالبان با سرمایهگذاری روی آموزشهای دینی، شمار مدارس دینی را از یکهزار و ۲۱۲ در زمان حکومت پیشین به پنج هزار و ۶۱۸ رسانده است. برپایه مقاله، این در حالی است که در تحصیلات عالی طالبان تنها کسانی میتوانند شغل پیدا کنند که آموزش دینی دیده باشند.
مقاله افزوده در نظام منتخب پیشین با وجود ناکامی در تامین امنیت و توسعه اقتصادی، آموزشهای عالی عرصهای بود که به رشد چشمگیری رسید، حالا اما پیشرفتها در این زمینه به آهستگی اما عامدانه به عقب برگردانده میشود.
به باور نویسندگان مقاله، این وضعیت نه تنها دختران را از نظام آموزشهای عالی بیرون کرد، بلکه پسران را هم ناامید کرده است؛ به گونهای که آنها فکر میکنند «مهاجرت» راهبرد بهتری است در مقایسه با آموزش در افغانستان تحت کنترول طالبان.
نویسندگان مقاله افزودهاند در حالی که در آزمون کانکور سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۰۰ هزار داوطلب شرکت کردند که فرد اول آن یک دختر بود، در سال گذشته تنها ۹۷ هزار نفر امتحان دادند.
گروه طالبان پس از آن که قدرت را در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ به دست گرفت، دستور داد دختران و پسران جدا از هم آموزش ببیند، اما در دسامبر ۲۰۲۲ دختران را از ورود به دانشگاهها به طور کامل منع کرد. اعتراضات داخلی و بینالمللی در این زمینه تاثیری بر تغییر نظر طالبان نداشته است.