معاون وزارت خارجه تاجیکستان، در نشست میانپارلمانی روسیه و تاجیکستان گفت همکاری امنیتی میان دوشنبه و مسکو بر مشکلات افغانستان متمرکز است. صادق امام افزود که گسترش فعالیتهای گروههای تروریستی و افزایش قاچاق مواد مخدر در افغانستان نگرانکننده است.
خبرگزاری دولتی تاس روسیه روز پنجشنبه، ۱۹ میزان، به نقل از صادق امام، معاون وزارت خارجه تاجیکستان نوشت: «تعامل امنیتی میان تاجیکستان و روسیه بیشتر بر مشکل افغانستان متمرکز است، زیرا وضعیت افغانستان پس از خروج ائتلاف غربی نگرانکننده است و روندهای در حال وقوع در این کشور بسیار متناقض به نظر میرسد.»
این دیپلومات ارشد تاجیکستان خاطرنشان کرد که ایدئولوژی رادیکالیسم مذهبی روندهای امنیتی منطقه را بهطور جدی تحت تأثیر قرار داده است و «نباید در مورد اهداف طالبان توهم داشت.»
معاون وزارت خارجه تاجیکستان همچنین با ابراز نگرانی از گسترش فعالیت گروههای تروریستی و افزایش قاچاق مواد مخدر در افغانستان گفت: «به همین دلیل است که کشورهای ما توافق دارند که گفتوگوی مسالمتآمیز با هدف تشکیل یک دولت فراگیر با مشارکت نمایندگان همه جناحهای سیاسی و قومی افغانستان، گذار این کشور به توسعه صلحآمیز را تضمین کند.»
این مقام تاجیکستانی با تأکید بر مشکلات امنیتی در افغانستان اذعان کرد که برنامه تقویت مرز تاجیکستان با افغانستان تا پایان سال جاری میلادی تکمیل خواهد شد.
این در حالی است که با به قدرت رسیدن گروه طالبان در افغانستان، تاجیکستان در سه سال گذشته همواره از بروز مشکلات امنیتی در مناطق مرزی با افغانستان ابراز نگرانی کرده است. سال گذشته سفیر روسیه در تاجیکستان از ساخت پاسگاههای امنیتی در مرز تاجیکستان با افغانستان خبر داده بود. به همین دلیل، ارتش تاجیکستان و روسیه در ماه حمل سال جاری در مناطقی مرزی با افغانستان رزمایش نظامی برگزار کردند.
تحقیقاتی که توسط پولیتیکو و چندین رسانه بینالمللی انجام شده، حاکی از سوءاستفاده از این بودجهها برای اخراج اجباری مهاجران است.
در این گزارش آمده است که برخی از مراکز پذیرش مهاجران که با بودجه اتحادیه اروپا در ترکیه ساخته شدهاند، به اردوگاههای اخراج تبدیل شدهاند. مهاجرانی که در این مراکز نگهداری میشوند، از جمله سامی، یک جوان ۲۶ ساله سوری، تجربههای دردناکی از سوءاستفاده و بیتوجهی به نیازهای پزشکی خود گزارش کردهاند. سامی که از جنگ سوریه فرار کرده بود، پس از سه ماه حبس و شکنجه در یکی از این مراکز، به زور به سوریه بازگردانده شد.
در حالی که اتحادیه اروپا خود اعلام کرده است که سوریه و افغانستان برای بازگشت پناهجویان ناامن هستند، گزارش نشان میدهد که مقامات اروپایی از این اخراجهای اجباری مطلع بودهاند، اما اقدامی جدی برای متوقف کردن آن انجام ندادهاند.
این گزارش انتقادات شدیدی به نحوه هزینهکرد بودجههای اتحادیه اروپا برای مدیریت مهاجرت در ترکیه وارد کرده و تأکید دارد که این بودجهها به جای بهبود شرایط پناهجویان، برای سرکوب و اخراج آنها مورد استفاده قرار گرفته است.
پس از بحران پناهجویان در اروپا در سال ۲۰۱۵، اتحادیه اروپا بیش از ۱۱ میلیارد یورو به ترکیه اختصاص داده است تا به این کشور در حمایت، اسکان و مدیریت حدود ۴ میلیون نفر که برای فرار از جنگ داخلی ویرانگر سوریه به سمت شمال مهاجرت کرده بودند، کمک کند.
این کمکها بزرگترین تلاش بشردوستانه در تاریخ اتحادیه اروپا را تشکیل میدهد، اما به گفته پولیتیکو «هدف آن کاملاً خیرخواهانه نیست». هدف این کمکها کاهش تعداد درخواستهای پناهندگی در اتحادیه اروپا از طریق اطمینان از نگهداری پناهجویان در ترکیه است. این مبلغ شامل نزدیک به یک میلیارد یورو برای امنیت مرزی و پردازش درخواستهای پناهندگی است تا به آنکارا در مهار پناهجویان کمک کند.
با این حال، آنکارا از این که بهعنوان مخزن پناهجویان اروپا عمل کند، خسته شده است. در سالهای اخیر، دولت ترکیه شروع به استفاده از زیرساختهای تأمین شده با بودجه اتحادیه اروپا برای کاهش تعداد پناهجویانی کرده است که در این کشور اقامت دارند. بنا بر تحقیقات پولیتیکو و هشت رسانه دیگر، آنکارا اقدام به گردآوری و اخراج اجباری سوریها، افغانها و دیگر افرادی که در کشورهای خود با خطرات مواجه هستند، کرده است.
این تحقیق فاش کرد که کمیسیون اروپا، نهادی اجرایی اتحادیه اروپا که مسئول نظارت بر بودجههای تخصیص داده شده به ترکیه است، بارها هشدارهایی را نادیده گرفته است — از گروههای جامعه مدنی، وکلا، دیپلماتها و حتی کارکنان خود — که نشان میداد بودجههای اتحادیه اروپا برای پشتیبانی از سیستمی استفاده میشود که پناهجویان را بهزور اخراج میکند.
ترکیه اکنون ۳۲ مرکز بازگشت با ظرفیت نزدیک به ۲۰,۰۰۰ نفر دارد که به گفته علی یرلیکا، وزیر کشور ترکیه، این مراکز "بزرگترین قدرت زیرساختی ما در زمینه اخراج هستند."
طیارههای حامل پناهجویان اخراج شده، پرسودترین پروازهای شرکت آریانا
غیرسوریها بهندرت در ترکیه وضعیت حمایتی دریافت میکنند، زیرا ترکیه نسخهای از کنوانسیون ژنو را بهکار میگیرد که فقط به اروپاییها محافظت میدهد. آنها غالباً به سادگی به کشورهای خود بازگردانده میشوند.
افغانها بهویژه بهصورت دستهجمعی اخراج میشوند. در سال ۲۰۲۲، ترکیه اعلام کرد که بیش از ۶۶,۰۰۰ افغان را با هواپیما بازگردانده است. شمار زیادی دیگر در مرز با ایران تحت فشار قرار میگیرند، جایی که نگهبانان ترکیه در خودروهای زرهی تأمینشده از سوی اتحادیه اروپا گشتزنی میکنند و از برجهای نگهبانی تأمینشده توسط اتحادیه اروپا نظارت میکنند.
یک کارمند شرکت هواپیمایی آریانا گفت که از زمان سقوط کابل در سال ۲۰۲۱، این شرکت افغان بیش از ۱۰۰,۰۰۰ اخراجی را از ترکیه به افغانستان منتقل کرده است. معمولاً مردان بین ۱۸ تا ۵۵ سال. او گفت که اخراجها اکنون بزرگترین و سودآورترین عملیات این شرکت هواپیمایی به جای حج سالانه شده است.
بیشتر پناهجویان اخراج شده به افغانستان تحت کنترل طالبان برمیگردند. جایی که کارمندان دولت سابق، خبرنگاران و فعالان حقوق بشر، و به ویژه زنان زیر سرکوب شدید طالبان قرار دارند.
حمید، یک جوان افغان که در ۱۲ اگست در فرودگاه کابل بهطور اجباری فرود آمد، گفت: «از طریق نیروی نظامی ترکیه به یک بازداشتگاه منتقل شدم و آنجا به شدت مرا لتوکوب کردند. سپس به طالبان تحویل داده شدم.»
اکنون که در افغانستان است، میگوید در این کشور هیچچیزی برای او وجود ندارد، اما او برای مراقبت از خانوادهاش باید به ترکیه برگردد.
برخی دیگر در ترکیه از حملات طالبان به تلویزیونهای محلی، رادیو و روزنامهها، کارمندان دولت و سایر افرادی که با دولت قبلی در ارتباط بودند، وحشت دارند. اگرچه دولت ترکیه حدود ۶۷۰,۰۰۰ افغان را به عنوان پناهجو ثبت کرده است، بسیاری از آنها تنها با ویزای گردشگری وارد این کشور شده و بهطور غیرقانونی در ترکیه زندگی کردهاند و اکنون در معرض اخراج قرار دارند.
