ابومحمد الجولانی، فرمانده گمنام شاخه القاعده در جنگ داخلی سوریه، اکنون به شناخته شدهترین چهره شورشیان مخالف بشار اسد تبدیل شده است. جنگجویان تحت رهبری او در روزهای گذشته با حملات برقآسا شهرهای مهم حلب و حما را از کنترول ارتش سوریه خارج کردند.
جولانی کیست و چطور به تاثیرگذارترین رهبر مخالفان بشار اسد تبدیل شد؟
جولانی به عنوان فرمانده شاخه القاعده در سوریه، چهرهای در سایه بود که حتی زمانی که گروهش قدرتمندترین جناحی بود که با ارتش سوریه میجنگید، از انظار عمومی دور بود.
او پس از قطع رابطه با القاعده در سال ۲۰۱۶، به تدریج در کانون توجه قرار گرفت، نام گروه خود را از جبهه النصره به هیئت تحریر شام تغییر داد و به عنوان جریان پیشتاز در مناطق شمال غرب سوریه ظاهر شد.
این تحول زمانی جلب توجه کرد که هیئت تحریر الشام به رهبری جولانی حلب را در هفته گذشته تصرف کرد و اکنون مخالفان وارد حما، دومین شهر مهم سوریه شدهاند.
با ورود شورشیان به حلب، بزرگترین شهر سوریه قبل از جنگ، ویدئویی نشان میدهد که او دستور محافظت از مردم را به جنگجویان میدهد و آنها را از ورود به خانهها منع میکند.
ویدئوی دیگری نشان میدهد که روز چهارشنبه هنگام بازدید او از ارگ حلب، یک جنگجوی او پرچم انقلاب سوریه را به اهتزاز درمیآورد که زمانی توسط جبهه النصره به عنوان نمادی از ارتداد شناخته میشد.
جولانی از زمان شروع تهاجم، بیانیههایی را به نام واقعی خود، احمد الشرع، صادر کرده است.
جاشوا لندیس، کارشناس سوریه و رئیس مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهاما به رویترز گفت: «جولانی باهوشتر از اسد است. او از خود چهرهای جدید ترسیم کرده است، متحدان جدیدی پیدا کرده و به اقلیتها رو کرده است.»
آرون لاند، یکی از اندیشکده سنچری اینترنشنال هم گفت که جولانی و هیئت تحریر شام به وضوح تغییر کردهاند. با این حال، لاند گفت که جولانی و گروهش "تا حدی تندرو" باقی ماندهاند.
این کارشناس گفت: «آنها به بازی تبلیغاتی رو آورده و نشان دهند که مانند گذشته متعصب نیستند. القاعده قدیمی یا داعش هرگز این کار را نکرده است.»
برخی تحلیلگران باور دارند که جولانی احتمالا از طالبان افغان یاد گرفته است، گروهی که پس از پیروزی در افغانستان رویکرد متفاوتی در برابر مردم، مخالفان گذشته و اقلیتهای مذهبی و قومی در افغانستان پیش گرفته است.
جولانی و القاعده
جولانی قبل از تاسیس جبهه النصره برای القاعده در عراق جنگیده بود و در آنجا پنج سال را در یک زندان امریکاییها گذراند.
امریکا جولانی را در سال ۲۰۱۳ به عنوان تروریست معرفی کرد و گفت که القاعده در عراق او را موظف به سرنگونی حکومت اسد و استقرار قوانین شریعت اسلامی در سوریه کرده است. به گفته مقامهای امریکایی النصره حملات انتحاری انجام داده است که غیرنظامیان را کشته و از دیدگاه فرقهای خشونتآمیز حمایت کرده است.
ترکیه، اصلی ترین حامی خارجی مخالفان سوریه، هیئت تحریر شام را به عنوان یک گروه تروریستی معرفی کرده است. با این حال، ترکیه از برخی دیگر از گروههایی که در شمال غرب سوریه میجنگند، حمایت میکند.
جولانی اولین مصاحبه با یک رسانه را در سال ۲۰۱۳ انجام داد، در حالی که صورتش در یک دستمال تیره پیچیده شده بود پشت خود را به دوربین کرده صحبت کرد. او در گفتوگو با الجزیره خواستار اداره سوریه بر اساس قوانین شرعی شده بود.
حدود هشت سال بعد، او برای مصاحبه با شبکه امریکایی فرانتلاین حاضر شد روبه روی دوربین و با پیراهن و جاکت قرار بگیرد.
جولانی گفت که تروریستی خواندن گروه او ناعادلانه است و او با کشتار مردم بیگناه مخالف است.
او توضیح داد که چگونه جبهه النصره از شش نفری که او را از عراق همراهی میکردند به پنج هزار نفر در عرض یک سال افزایش یافت.
اما او گفت که گروهش هرگز تهدیدی برای غرب نبوده است. جولانی گفت: «همکاری ما با القاعده پایان یافته است و حتی زمانی که با القاعده بودیم، مخالف انجام عملیات در خارج از سوریه بودیم و انجام اقدامات خارجی کاملاً خلاف سیاست ما است.»
جولانی پس از اینکه داعش در سال ۲۰۱۳ به دنبال کنترول کامل بر جبهه النصره بود، جنگ خونینی را علیه متحد قدیمی خود بغدادی انجام داد. داعش متعاقباً از قلمروی که در سوریه و عراق در اختیار داشت توسط ائتلافی به رهبری امریکا شکست خورد.
در حالی که داعش در حال فروپاشی بود، جولانی کنترول هیئت تحریر شام را در استان ادلب در شمال غربی سوریه مستحکم کرد و یک اداره مدنی به نام دولت نجات ایجاد کرد.
دولت اسد، هیئت تحریر شام را به همراه بقیه شورشیانی که علیه دمشق قیام کردند، تروریست میداند.
همزمان با پیشروی شورشیان، هیئت تحریر شام بیانیههای متعددی را صادر کرده است تا به علویهای شیعه و دیگر اقلیتهای سوریه اطمینان دهد. در یکی از بیانیهها از علویها خواسته است که از دولت اسد جدا شوند و بخشی از سوریه آینده باشند که «فرقهگرایی را به رسمیت نمیشناسد.»
جولانی روز چهارشنبه در پیامی به ساکنان یک شهر مسیحینشین در جنوب حلب گفت که از آنها و از اموال آنها محافظت میشود و از آنها خواست در خانههای خود بمانند و به «جنگ روانی» دولت سوریه توجه نکنند.
دادستانی بریتانیا اعلام کرد دو جوان ۱۹ و ۲۳ ساله رومانیایی به نامهای ناندیتو بادئا و جورج ستانا، به اتهام دست داشتن در حمله به زراعتی، در رومانیا بازداشت شدهاند.
بنا بر اعلام این نهاد، پس از بررسی شواهد ارائهشده از سوی واحد ضدتروریسم پولیس متروپولیتن لندن، علیه این دو نفر کیفرخواست صادر شده است.
اتهام این دو تبعه رومانیایی «ایجاد جراحت عمدی به قصد آسیب شدید جسمی» عنوان شده است.
دادستانی بریتانیا در بیانیه خود در خصوص بازداشت دو تبعه رومانیایی به اتهام حمله به زراعتی گفت متهمان در دادگاهی در رومانیا حاضر شدهاند تا روند استرداد آنها به بریتانیا آغاز شود.
این نهاد افزود بریتانیا از نزدیک با مقامهای رومانیا همکاری خواهد کرد تا از تحقق استرداد متهمان این پرونده، اطمینان حاصل شود.
در این بیانیه اشارهای به نقش جمهوری اسلامی در این رویداد نشده است.
روزنامه وال استریت ژورنال در ۲۰ میزان با اشاره به هدف قرار گرفتن زراعتی گزارش داد جمهوری اسلامی از گروههای تبهکار برای حمله به اهداف مورد نظر خود در کشورهای غربی استفاده میکند.
پیشتر و در هفتم ماه اسد، میشل تیلور، نماینده امریکا در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، از اقدامات جمهوری اسلامی در خارج از مرزهای ایران برای سرکوب رسانهها، بهویژه ایراناینترنشنال، ابراز نگرانی کرد.
روزنامه دیلیمیل در ۱۸ حمل اقدامات خرابکارانه جمهوری اسلامی در بریتانیا را «حقیقتی ترسناک» خواند و نوشت تهران مرتبا حملاتی را به شیوه گروههای تبهکار در خیابانهای بریتانیا تدارک میبیند.
دیلیمیل با اشاره به تهدیدات جمهوری اسلامی علیه ایراناینترنشنال در پنج سال گذشته، بهویژه حمله به زراعتی، هشدار داد حکومت ایران از گروههای جنایتکار سازمانیافته برای حمله به اهداف مورد نظر خود در اروپا استفاده میکند.
هلن فلاناگان، سرپست فرماندهی واحد مبارزه با تروریسم پولیس لندن نیز به روند پیگیری پرونده حمله به زراعتی پرداخت و گفت: «ما در حال بررسی این حادثه و جمعآوری هرچه بیشتر شواهد بودیم تا به نقطهای برسیم که دادستانی سلطنتی بتواند مجوز صدور اتهامات را صادر کند.»
او اضافه کرد: «اکنون منتظر پیشرفت روند استرداد هستیم تا این افراد در بریتانیا تحت پیگرد قانونی قرار گیرند. در این بین، ما در مورد تحقیقات بیش از این اظهار نظر نخواهیم کرد و از دیگران نیز میخواهیم که درباره این پرونده گمانهزنی نکنند، زیرا رسیدگیهای کیفری در حال انجام است.»
جمهوری اسلامی دست داشتن در حمله به خبرنگار ایران اینترنشنال را رد کرده است.
