نشریه فارن پالیسی در مطلبی نوشت که روسیه مانند امریکا در افغانستان پس از فروپاشی حکومت بشار اسد تجهیزات نظامی هنگفتی را در سوریه از دست داد. گزارش با توجه به کیفیت و ارزش راهبردی تجهیزات از دست رفته روسیه نوشته که مسکو خسارات قابلتوجهتری را نسبت به واشنگتن متحمل شده است.
حرکت تازه پارلمان روسیه برای طالبان که بهشدت چشمانتظار شناسایی از سوی جامعه بینالمللی است، یک خبر خوش است.
در حال حاضر هیچ کشوری در جهان حکومت طالبان را که در آگست ۲۰۲۱ وارد کابل شدند، بهرسمیت نشناخته است. اما روسیه به تدریج با این گروه که ولادیمیر پوتین در ماه جولای آن را متحد مسکو در مبارزه با تروریسم خواند، روابط برقرار کرده است.
مجلس نمایندگان روسیه یا دوما، روز سهشنبه ۲۰ قوس پیشنویس این قانون را تصویب کرده بود. پیشنویس این قانون یک روز پس از سفر سرگئی شایگو، دبیر شورای امنیت ملی روسیه به کابل در ۵ قوس، از سوی برخی نمایندگان دومای روسیه ارائه شد که طبق آن نام طالبان میتواند «به طور موقت» از فهرست گروههای تروریستی روسیه خارج شود.
طبق قانون جدید، کرملین میتواند بهطور موقت ممنوعیت گروهای تروریستی را تعلیق کند. این اقدام همچنین میتواند عادی سازی روابط روسیه با حاکمان جدید سوریه را نیز هموار کند.
رمضان قدیروف، رهبر چچن روسیه، روز دوشنبه خواستار حذف گروه تحریر شام سوریه از فهرست گروههای تروریستی ممنوع روسیه شد. این گروه اسلامگرا به رهبری ابومحمد جولانی در راس گروههای شورشی با راهاندازی حملات گسترده علیه نیروهای دولتی سوریه در این ماه، به حاکمیت بیش از نیم قرن خاندان اسد بر سوریه پایان داد.
قوانین قبلی روسیه امکان تعلیق موقت فعالیت سازمانهای ممنوعه را پیشبینی نکرده بود.
خبرگزاری اینترفاکس پیشتر درباره پیشنویس قانونی که امروز به تصویب پارلمان روسیه رسید نوشته بود که طبق آن «فعالیت برخی سازمانهای ممنوعه مطابق قوانین روسیه میتواند به درخواست دادستان کل یا معاون او و با حکم دادگاه برای مدت محدودی تعلیق شود.» شرط اجرای این تعلیق، توقف کامل فعالیتهایی است که به حمایت، توجیه، یا ترویج تروریسم مرتبط باشد.
اگر این قانون از سوی ولادیمیر پوتین توشیح شود، روسیه اولین عضو شورای امنیت خواهد بود که طالبان را از فهرست گروههای تروریستی خود خارج میکند.
چین نیز سفیر طالبان را پذیرفته است اما هنوز رسماً حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است.
سایر اعضای شورای امنیت روابط رسمی با طالبان را به رعایت حقوق زنان مشروط کردهاند. اما طالبان با صدور پی در پی فرمانهای تبعیض آمیز علیه زنان به خواست کشورهای غربی بی اعتنایی کرده است.
ایگور کیریلوف جنرال ارشد روسیه روز سهشنبه، ۲۷ قوس، براثر انفجار بمب جاسازیشده در یک اسکوتر برقی در مسکو کشته شد.
کمیته تحقیقات روسیه اعلام کرد که ایگور کیریلوف، فرمانده نیروهای محافظت هستهای و دستیارش در این انفجار جان باختهاند.
به گفته مدودف، اوکراین با درک اجتناب ناپذیر شکست نظامی خود، «حملات ناجوانمردانه و نفرتانگیزی» را در شهرهای روسیه انجام میدهد.
این انفجار در بیرون از ساختمانی در هفت کیلومتری جنوبشرق کاخ کرملین رخ داده است.
کانالهای تلگرامی روسی تصاویری از محل انفجار که ورودی تخریبشده یک ساختمان و دو جسد خونآلود را نشان میدهد، منتشر کردهاند.
ایگور کیریلوف فرمانده نیروهای دفاعی هستهای، بیولوژیکی و شیمیایی روسیه بود.
یک روز پیش از این انفجار، دوشنبه، ۲۶ قوس، دادستانهای اوکراینی این جنرال روسی را به طور غیابی به استفاده از سلاحهای شیمیایی ممنوعه در اوکراین متهم کردند.
مقامهای روسی این اتهامات را رد کردهاند.
بریتانیا نیز در ماه اکتبر کیریلوف و نیروهای تحت امر او را به دلیل استفاده از «ماده کنترولکننده شورش» و گزارشهای متعدد درباره استفاده از ماده خفهکننده سمی «کلروپیکرین» در میدان نبرد تحریم کرد.
تاکنون کسی یا گروهی مسئولیت انفجار روز سهشنبه در مسکو را به دوش نگرفته است.
هرچند زمینه رشد افراطگرایی در تاجیکستان به بیش از دو دهه اخیر برمیگردد، اما جنگ افغانستان و حضور گروههای افراطگرا در این کشور، زمینه مساعدتری را برای رشد افراطگرایی در تاجیکستان فراهم کرده است.
به گفته تحلیلگران امنیتی شبه نظامیان تاجیک داعش خراسان در حملات مرگبار در روسیه، ترکیه، ایران، ایالات متحده و اروپا دست دارند.
امامعلی رحمان، رئیسجمهور تاجیکستان در ماه مارچ نسبت به افزایش حملات تروریستی توسط شهروندان این کشور در خارج هشدار داد و گفت که ۲۴ تاجیک طی سه سال گذشته در ۱۰ کشور حملات انجام دادهاند.
ریکاردو واله، مدیر تحقیقات «خاطرات خراسان»، یک مرکز غیرحزبی که در مورد ستیزهجویی در منطقه گزارش میدهد، میگوید که «فقط مسئله زمان» مطرح است که حملهای در مقیاس بزرگتر در خاک تاجیکستان رخ دهد.
تیمور عمروف، یکی از همکاران مرکز کارنگی روسیه اوراسیا در برلین، گفت: «داشتن تعداد زیادی از مردان جوان در قلمرو خود بدون شغل، خطر نارضایتی را بهدنبال دارد.»
مقامات این ماه گفتند که در ختلان، یک منطقه جنوبی هم مرز با افغانستان، کارمندان دولتی بین جنوری تا نوامبر از حدود ۲۱۳ هزار خانواده (تقریباً همه خانواده ها) بازدید کردند.
دولتعلی سعید، رئیس منطقه در ماه آگست بدون ارائه جزئیات بیشتر به خبرنگاران گفت: «تعداد جوانانی که به گروههای افراطی مذهبی در ولایت ما پیوستهاند، بسیار زیاد است.»
نارضایتی اقتصادی در تاجیکستان
رویترز در گزارشی به تاثیر بدتر شدن شرایط کارگران مهاجر در روسیه پرداخته است. شهروندان تاجیکستان از گروههای بزرگ نیروی کار روسیه هستند.
در این گزارش با شش نفر از شهروندان تاجیکستان که در روسیه زندگی میکنند، صحبت شده است. این افراد به برخورد سخت ماموران مرزی روسیه در میدانهای هوایی مسکو اشاره کرده که در مواردی بدون ارائه توضیحات آنها را از میدان هوایی به دوشنبه برگرداندهاند.
آنها گفتهاند که حملات مرگبار داعش خراسان به سالن کنسرت کراکوس در مسکو که دستکم ۱۴۵ کشته بر جای گذاشت، نگاه پولیس، مردم و حتا قانونگذاران روسیه را نسبت به کارگران مهاجر از تاجیکستان تغییر داده است. بیشتر مهاجمان این حمله شهروندان تاجیکستان بودند.
سه نفر به رویترز گفتند که افزایش آزار و اذیت خیابانی و یورشهای مکرر پولیس زندگی مهاجران را در روسیه سختتر کرده است.
اما وضعیت موجود شرایط را هم برای روسیه و هم تاجیکستان سخت کرده است. حضور حدود ۶ میلیون کارگر مهاجر در روسیه به گردش چرخ اقتصاد این کشور در شرایط جنگ با اوکراین نقش مهمی دارد.
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه در ماه فبروری گفت که روسیه برای رشد اقتصاد خود به ۲.۵ میلیون کارگر بیشتر نیاز دارد.
اما سیاستمدان ملیگرا در روسیه که از جنگ اوکراین و حملات اسلامگراها به ستوه آمدهاند، موجی از حملات را علیه کارگران مهاجر به راه انداخته و در مجلس روسیه هم قانون کار مهارجران را سخت و امکان اخراج آنها را تسهیل کردهاند.
در واکنش، تاجیکستان فقیر، که صادرات نیروی کار به روسیه برایش راه نجات اقتصادی است، از این تغییرات انتقاد کرده است.
قهیر رسول زاده، نخستوزیر تاجیکستان در ماه اکتبر در نشستی با مقامات روسیه و تاجیکستان گفت: «ما نمیتوانیم از روند نقض گسترده حقوق و آزادیهای اساسی شهروندان خود نگران نباشیم.»
تحلیلگران منطقهای هشدار میدهند که ترکیب بیکاری در داخل و استقبال نشدن از کارگران مهاجر در روسیه میتواند ناآرامیهای سیاسی داخلی را در تاجیکستان شعلهور کند و کارگران مهاجر را بیشتر در معرض جذب گروههای افراطی قرار دهد.
در تاجیکستان، فشار عواقب اقتصادی از قبل احساس می شود. در سال گذشته، حوالههای کارگران به خارج از کشور بیش از یک سوم تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل میداد. متوسط دستمزد ماهانه در تاجیکستان حدود یک چهارم دستمزد در روسیه است.
امسال، بانک جهانی پیشبینی کرد که رشد اقتصادی تاجیکستان از ۸.۳ درصد در سال ۲۰۲۳ به ۶.۵ درصد کاهش مییابد و یکی از عوامل آن را کاهش پیشبینیشده در حوالهها عنوان کرد.
گلنوره حسن زاده، وزیر کار، مهاجرت و اشتغال تاجیکستان به خبرنگاران گفت که حدود ۳۹۲ هزار نفر بین ماههای جنوری تا جون تاجیکستان را برای کار در خارج از کشور ترک کردند؛ ۱۶ درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته. تقریباً همه مهاجران آن به روسیه میروند.
چشمانداز بدتر شدن اقتصاد تاجیکستان که بخش عمده آن متکی به حوالههای کارگران تاجیک در خارج به خصوص روسیه، نگرانیها درباره رو آوردن جوانان تاجیک به گروههای افراطی بهخصوص شاخه خراسان داعش در افغانستان را بیشتر کرده است.
فارن پالیسی براساس یافتههای اوریکس، وبسایت تحقیقاتی جنگ گزارش داد که صدها تانک، توپخانه و پرتابگر راکت چندگانه و توپ ضد هواپیما به دست شورشیان سوریه افتاده است.
این وبسایت تحلیل دفاعی اطلاعاتی هالندی تخمین میزند که هزاران وسیله زرهی، سلاح و موشک دیگر احتمالا اکنون در اختیار شورشیان قرار دارد یا به زودی به دست آنها خواهد افتاد.
فارن پالیسی در مقایسه فروپاشی دولتهای افغانستان و سوریه نوشته که مشخص نیست که چه مقدار از ذخایر سلاحهای بشار اسد که بیشتر آنها سلاحهای ساخت اتحاد جماهیر شوروی سابق و روسیه هستند به دست گروه تحریر شام افتاده است.
این نشریه امریکایی میزان تجهیزات نظامی روسیه را مشروط به این دانسته که این سلاحها از حملات هوایی اسرائیل که هدف آن نابود کردن بخشهای بزرگی از این ذخایر، از جمله کشتیهای جنگی، جنگندهها و انبارهای مهمات بود، محفوظ مانده باشند.
فارن پالیسی افزوده که شمار این تجهیزات با سلاحهای به جا مانده توسط نیروهای روسیه و مزدوران آنها هنگام فرار از مقرهای خود در نزدیکی پایگاههای اصلی روسی در طرطوس و لاذقیه افزایش مییابد.
در حالی که رابطه تسلیحاتی روسیه و سوریه به دوران جنگ سر برمیگردد، دادههای مؤسسه تحقیقات صلح استکهلم نشان میدهند که از سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۱، سلاحهای شوروی سابق ۹۴ درصد از واردات تسلیحاتی سوریه را تشکیل میداد.
فارن پالیسی نوشته که دولت سوریه در جریان آغاز جنگهای داخلی بیش از یک دهه اخیر، بسیاری از سلاحهای خود را در نبردهای شدید شهری علیه پایگاههای شورشیان و داعش از دست داد.
محققان منابع باز با استفاده از شواهد عکسی و ویدیویی تأیید کردند که ارتش سوریه حداقل سه هزار و ۳۸۰ تانک و وسیله زرهی را بین سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ از دست داده است.
اما تحویل جنگندهها و هلیکوپترهای جنگی روسی، صدها تانک و موشکهای تاکتیکی و هزاران موشک ضد تانک و موشکهای دفاع هوایی طی درگیریها، نیروهای اسد را دوباره تجهیز کرد.
فارن پالیسی در گزارش خود براساس اعلام ارتش اسرائیل نوشته که انبار سلاحهای به جای مانده ممکن است، ضربهای سنگین خورده باشد.
هفته گذشته، ارتش اسرائیل حدود ۵۰۰ هدف را در سوریه مورد حمله قرار داد و ادعا کرد که ۷۰ تا ۸۰ درصد از توان نظامی رژیم اسد را نابود کرده است.
بر اساس گزارشهای ارتش اسرائیل، در حملات آنها «بیشتر ذخایر موشکها و سایر سلاحهای استراتژیک رژیم اسد» از جمله «موشکهای اسکاد، کروز و زمین به هوا، پهپادها، جنگندهها، هلیکوپترهای تهاجمی و تانکها» نابود شدهاند.
اسرائیل گفته که دهها موشک ضد کشتی دوربرد و کشتیهای حامل آنها در حملات علیه بنادر البیضا و لاذقیه نابود شدند.
فارن پالیسی با اشاره به نفس اغراقآمیز بودن ادعاها درباره میزان آسیبهای وارده از حملات هوایی نوشته که تردیدهایی در مورد برخی از ادعاهای ارتش اسراییل نیز وجود دارد.
در بخش دیگری از گزارش فارن پالیسی آمده است که سلاحهای روسی برای سوریه، به دست گروههای وابسته به ایران افتاده بود.
ارتش اسرائیل تخمین زده است که ۶۰ تا ۷۰ درصد از سلاحهایی که در لبنان از حزبالله در اوایل تهاجم اسرائیل به لبنان در پاییز سال جاری ضبط شدهاند، روسی هستند. گزارش افزوده که به طور خاص، سیستمهایی مانند موشکهای ضد تانک کورنت که ساخت روسیه هستند، از طریق سوریه به لبنان منتقل شدهاند.
دستاوردهای چشمگیر طالبان طالبان در مقایسه با هیئت تحریر شام
بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان تخمین میزند که طالبان پس از سقوط دولت تحت حمایت غرب در افغانستان، بیش از هفت میلیارد دالر تجهیزات نظامی امریکا را تصاحب کردهاند.
بر اساس گزارش وزارت دفاع امریکا در آگست ۲۰۲۲، وسایل نقلیه زمینی به ارزش ۴.۱۲ میلیارد دالر و هواپیماهای نظامی به ارزش ۹۲۳.۳ میلیون دالر پس از خروج نیروهای امریکایی در افغانستان باقی ماندند.
همچنین، گزارشی محرمانه به کانگرس امریکا نشان میدهد که پس از خروج نیروهای این کشور نه هزار و ۵۲۴ مهمات هوا به زمین، ۴۰ هزار وسیله نقلیه، ۳۰۰ هزار سلاح سبک و ۱.۵ میلیون گلوله مهمات در افغانستان رها شده است.
در گزارشی از نوامبر ۲۰۲۲، ناظران دولت امریکا اعلام کردند که دو هفته پیش از تصرف افغانستان توسط طالبان، نیروی هوایی این کشور ۱۶۲ هواپیمای تأمین شده توسط امریکا در اختیار داشت که ۱۳۱ فروند از آنها قابل استفاده بودند.
با این حال، خلبانان افغان حدود یکسوم این هواپیماها و هلیکوپترها را در روزهای پایانی خروج به تاجیکستان و اوزبیکستان منتقل کردند.
همچنین، نیروهای امریکایی ۸۰ هواپیما در میدان هوایی کابل را تخریب کردند، هرچند ممکن است برخی از آنها پس از تسلط طالبان تعمیر شده باشند.
در این بین، طالبان از هواپیماهای قدیمی دوره شوروی برای انتقال نیروها، محمولههای نظامی و انسانی و مقامات استفاده کردهاند.
فارن پالیسی نوشته که پس از خروج امریکا، افغانستان به بازاری بزرگ برای تسلیحات تبدیل شد.
گزارشها حاکی از آن است که سلاحهای امریکایی در کشمیر، پاکستان و غزه مورد استفاده قرار گرفتهاند و احتمالا در میدانهای جنگ دیگری نیز به کار گرفته خواهند شد.
گزارش خاطر نشان کرده که جا ماندن سلاح در سوریه و افغانستان یک تفاوت اساسی دارد و آن این است که روسیه امروز به شدت به این سلاحها نیاز دارد، در حالی که ایالات متحده تجهیزات سبکتر و درجه پایین خود را در افغانستان باقی گذاشت.
فارن پالیسی افزوده بسیاری از تسلیحات امریکایی در افغانستان یا بیش از حد هزینهبر بودند که بازگردانده شوند یا ارزش نظامی کافی برای چنین اقدامی نداشتند بنابراین برای امریکاییها معقولتر بود که بسیاری از وسایل نقلیه را از بین ببرند یا آنها را برای نیروهای امنیتی افغان باقی بگذارند.
از سوی دیگر، روسیه از زمان آغاز حمله به اوکراین، هزاران وسیله نقلیه جنگی، تانک و حتی کشتی جنگی از دست داده است.
گزارشها نشان میدهند که روسیه از آغاز جنگ با اوکراین، حدود هشت هزار و ۸۰۰ وسیله زرهی جنگی، بیش از سه هزار تانک و نزدیک به ۲۵۰ هواپیمای جنگی و هلیکوپتر را از دست داده است.
هزینه تسلیحات جنگی روسیه در اوکراین تا حدی بود حتی در شرایط اقتصادی جنگی، تولید تسلیحات جدید نمیتواند این خسارات را جبران کند.
فارن پالیسی نوشته است که روسیه ذخایر عظیم تسلیحاتی دوران شوروی را مصرف کرده و وسایل نقلیه و تانکهای قدیمی را وارد میدان کرده است.
طبق تحلیل فارن پالیسی، کمبود ماشینآلات ضروری برای تولید لولههای توپخانه باعث شده است که ارتش روسیه لولههای توپخانه را از تجهیزات دیگر جدا کرده و استفاده کنند.
براساس پیشبینی فارن پالیسی این موضوع میتواند از سال ۲۰۲۵ به بعد توانایی روسیه برای ادامه جنگ را محدود کند.گزارش تصریح کرده که هرچند این محاسبات اکنون به دلیل حملات اسرائیل به پایگاهها و تأسیسات نظامی سوریه عمدتا فرضی هستند، اما با توجه به ارقام و انواع سلاحهایی که روسیه و دمشق از دست دادهاند، مسکو به مراتب خسارات قابلتوجهتری را نسبت به واشنگتن متحمل شده است.
