با گذشت ۱۲ روز از سفر غیرمنتظره سراجالدین حقانی به امارات متحده عربی، وزیر داخله طالبان هنوز به افغانستان بازنگشته است. طالبان در دوم دلو اعلام کرد که سراجالدین حقانی همراه با عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات این گروه به امارات متحده عربی رفته است.
یک منبع معتبر در وزارت داخله طالبان تایید میکند که آقای حقانی همچنان به افغانستان بازنگشته است.
طالبان در آنزمان گفته بود که سراجالدین حقانی با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات متحده عربی در ابوظبی گفتوگو کرده است.
جزییات بیشتر این گفتوگوها روشن نیست.
بیشتر بخوانید: سفر غیر منتظره سراجالدین حقانی به امارات متحده عربی
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان نیز گفته بود که در دیدار حقانی با شیخ محمد «موضوعات مورد علاقه دو کشور، ثبات متقابل، تقویت اقتصادی افغانستان و برخی موضوعات مهم دیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.»
با گذشت ۱۲ روز از این سفر، منابع طالبان تاکنون از بازگشت سراجالدین حقانی از امارات متحده خبر ندادهاند.
در این مدت عباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه نیز از ترس بازداشت به امارات فرار کرد. پس از ترک کابل فایلهای صوتی عباس استانکزی منتشر شد که در آنها از هبتالله آخندزاده به شدت انتقاد میکند.
هنوز روشن نیست که سفر سراجالدین حقانی به خارج از افغانستان به چه دلیلی به درازا کشیده و او در این مدت مشغول چه کاری است.
مقامهای طالبان در این باره توضیحی ندادهاند، اما انس حقانی امروز در اشاره به دیدار احمد شرع و محمد بن سلمان، آیه ۵۵ از سوره نور درباره «وعده الهی» درباره «خلافت و پیروزی مؤمنان صالح» را منتشر کرد.
انس حقانی هیچ توضیحی در این باره نداد، اما برخی انتشار این یادداشت در شبکه اجتماعی اکس را به اختلافاتی که شبکه حقانی با هبتالله آخندزاده دارد، پیوند دادهاند.
بیشتر بخوانید: شوریدن یک وزیر؛ چه چیزی به ستانکزی جرئت تاختن به ملا هبتالله را میدهد؟
افزایش قراردادها، نبود زیرساختها و ضعف مدیریتی
طالبان با ادعای تأمین امنیت، تلاش میکند سرمایهگذاران داخلی و خارجی را برای استخراج ذخایر معدنی افغانستان جذب کند. بر اساس ارزیابیهای امریکا و سازمان ملل، ارزش منابع طبیعی افغانستان حدود یک تریلیون دالر برآورد شده است. زمرد، یاقوت، مرمر، طلا و لیتیم ازجمله منابعی هستند که در اعماق کوههای افغانستان قرار دارند.
جاوید نورانی، کارشناس معادن، به خبرگزاری فرانسه گفت که طالبان «بیش از ده برابر ظرفیت مدیریتی خود قرارداد امضا کرده است که میتواند مشکلات مدیریتی جدی ایجاد کند.»
همایون افغان، سخنگوی وزارت معادن افغانستان گفته که فقدان تخصص و مدیریت یک چالش در برابر این گروه است.
آقای افغان به خبرگزاری فرانسه گفت: ما نه متخصص، نه زیرساخت و نه دانشی داریم».
او افزود که مقامات طالبان «از هر کسی که بخواهد سرمایهگذاری کند، به ویژه کسانی که تجربه معدن دارند، استقبال خواهند کرد.»
کارشناسان هشدار دادهاند که بسیاری از این قراردادها هنوز در مرحله اکتشاف قرار دارند، که تکمیل آنها ممکن است سالها طول بکشد و بازدهی محدودی داشته باشد.
با وجود تحریمهای بینالمللی و عدم به رسمیت شناختن طالبان، برخی کشورها از جمله چین، ایران، ترکیه، اوزبیکستان و قطر برای سرمایهگذاری در بخش معادن افغانستان وارد عمل شدهاند.
شرکتهای چینی در این میان نقش پررنگی دارند و تاکنون چندین قرارداد مهم، از جمله استخراج مس و طلا را با حکومت طالبان امضا کردهاند.
شرکتهای چینی در حال تبدیلشدن به بازیگران کلیدی بخش معدن افغانستان هستند.
بر اساس گزارشها، شرکت دولتی چینی به نام امسیسی فعالیتهای خود را در معدن مس عینک، دومین معدن بزرگ مس جهان، از سر گرفته است.
همچنین، مقامهای طالبان اعلام کردهاند که این قراردادها تاکنون باعث ایجاد ۱۵۰ هزار شغل در افغانستان شده است.
خطرات زیستمحیطی و عدم نظارت بر استخراج معادن
یکی از نگرانیهای عمده در افزایش فعالیتهای معدنی، عدم رعایت استانداردهای زیستمحیطی است.
طبق گزارشهای منتشرشده، تنها یک درصد از مواد استخراجشده مورد استفاده قرار میگیرد و باقیمانده آن ممکن است حاوی مواد سمی باشد که در صورت تماس با آب، منابع زیرزمینی را آلوده کند.
درعینحال، نبود قوانین سختگیرانه باعث شده است که برخی شرکتها بدون رعایت استانداردهای زیستمحیطی اقدام به استخراج کنند که میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به منابع طبیعی افغانستان وارد کند.
مقامهای طالبان ادعا میکنند که به قوانین زیستمحیطی پایبند هستند، اما جزئیات دقیقی از نحوه مدیریت ضایعات معدنی ارائه ندادهاند. کارشناسان هشدار میدهند که دفع غیراصولی این ضایعات میتواند باعث آلودگی منابع آب زیرزمینی شود.
دیوید چیمبرز، کارشناس ژئوفیزیک، به خبرگزاری فرانسه گفت که بسیاری از شرکتها سود را بر ایمنی ترجیح میدهند و هر دالری که برای مدیریت پسماندها یا تصفیه آب هزینه نشود، به سود آنها اضافه میشود. با این حال، این اقدام میتواند خسارات بلندمدتی به همراه داشته باشد.
در حالی که طالبان به استخراج معادن برای افزایش درآمدهای خود تکیه کردهاند، مشکلاتی مانند ضعف نظارت، فساد، آسیبهای زیستمحیطی و کمبود شفافیت میتواند آینده نامشخصی برای این صنعت به همراه داشته باشد.
چشمانداز آینده بخش معادن در افغانستان
اگرچه طالبان تلاش دارند از معادن بهعنوان منبع اصلی درآمد خود استفاده کنند، اما عدم مدیریت صحیح، فساد، ضعف زیرساختها و پیامدهای زیستمحیطی میتواند در بلندمدت هزینههای سنگینی برای کشور به همراه داشته باشد.
درحالیکه برخی کشورها به دنبال بهرهبرداری از این فرصت اقتصادی هستند، آینده بخش معادن افغانستان همچنان با چالشهای فراوانی روبهرو است.
بیشتر بخوانید: اشرف غنی: استخراج معادن توسط طالبان مشروعیت ندارد و معلوم نیست عایدات آن کجا میرود
