با وجود وعده روسیه برای حذف طالبان از فهرست گروههای تروریستی خود، این گروه همچنان در این لیست باقی مانده است. به نظر میرسد که این تاخیر ناشی از نگرانیهای امنیتی روسیه از سوی طالبان است که هنوز رفع نشده است.
در ماه جدی سال جاری، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، قانونی را امضا کرد که به موجب آن، امکان تعلیق موقت فعالیت گروههای تروریستی در روسیه فراهم شد. طبق این قانون، دادگاههای روسیه میتوانند نام گروههایی مانند طالبان را از فهرست گروههای تروریستی بهطور موقت و مشروط حذف کنند.
این قانون فرصتی برای تغییرات در سیاستهای روسیه نسبت به طالبان به شمار میرود اما با این حال، طالبان همچنان از فهرست گروههای تروریستی روسیه حذف یا تعلیق نشده است.
اخیرا معاون وزیر خارجه روسیه گفت که فرآیند تعلیق موقت نام طالبان از این فهرست «زمانبر» است. اظهارات آندری رودنکو نشان میدهند که مسکو در اتخاذ این تصمیم بسیار محتاطانه عمل میکند و همچنان ملاحظات زیادی در این زمینه دارد.
در حقیقت، این موضوع نهتنها به دلیل جنبههای قانونی بلکه بیشتر به نگرانیهای امنیتی روسیه از جانب طالبان وابسته است.
سفیر روسیه در پاکستان نیز هفته گذشته گفت که اسلامآباد نسبت به افزایش فعالیتهای تروریستی در این کشور نگران است. او در مصاحبه با خبرگزاری تاس گفت: «ما از تلاش همتایان پاکستانی خود در مبارزه علیه تروریسم حمایت میکنیم و تاکید ما بر تقویت همکاری سازنده با پاکستان و افغانستان است.»
آلبرت خورف در ادامه گفت: «تقویت صلح و ثبات در افغانستان و مقابله با تهدیدات تروریستی که از خاک آن نشات میگیرد، منافع مشترک ما (اسلامآباد و مسکو) را در منطقه تشکیل میدهد.
در حالی که روسیه روابط دیپلماتیک با طالبان برقرار کرده و حتی سفارت افغانستان را به این گروه واگذار نموده، اما هنوز طالبان را به رسمیت نشناخته است.
این اقدام نشاندهنده پیچیدگی سیاست خارجی روسیه در قبال افغانستان تحت کنترول طالبان است. ظاهرا برای روسیه، روابط با طالبان بیش از هر چیز به امنیت منطقه و تهدیدات خارجی مانند داعش وابسته است.
اخیرا سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه با همتای تاجیک خود در مسکو به نگرانیهای امنیتی از وضعیت افغانستان اشاره کرد. او بهویژه نگران افزایش تهدیدات ناشی از گروههایی مانند داعش خراسان است که در حال گسترش فعالیتهای خود در شمال افغانستان هستند.
علاوه بر این، سفیر روسیه در سازمان ملل نیز گفته است که دسترسی گروههای تروریستی به سلاحهای امریکایی باقیمانده در افغانستان تهدیدی جدی برای امنیت جهانی محسوب میشود.
این نگرانیها برای روسیه مهم هستند زیرا هرگونه تهدید امنیتی جدید در افغانستان میتواند پیامدهایی جدی برای کشورهای همسایه از جمله روسیه داشته باشد. مسکو حتی با وجود تمایل به تعامل اقتصادی و دیپلماتیک با طالبان، بهطور جدی در رابطه با حذف این گروه از فهرست تروریستی روسیه محتاط است.
ظاهرا تا زمانی که این تهدیدات بهطور کامل از سوی طالبان حل و فصل نشوند، مسکو ممکن است در به رسمیت شناختن طالبان و حذف نام این گروه از فهرست تروریستی روسیه، همچنان تعلل کند.
بر اساس مدارک افشا شده از اداره طالبان، وزارت خارجه این گروه در سوم ماه قوس ۱۴۰۳ طی نامهای از سفارت خود در اسلامآباد خواسته است تا درباره پرداخت حقالعبور پروازهای نیروهای هوایی پاکستان با نهادهای مسئول این کشور گفتوگو کند. این وزارت اطلاعات پروازهای نیروهای هوایی پاکستان در حریم هوایی افغانستان را از اسد سال ۱۴۰۰ تا ۶ میزان ۱۴۰۳ را فهرست کرده است.
وزارت خارجه طالبان بر اساس معلومات وزارت ترانسپورت و هوانوردی خود در ازای هر پرواز نیروهای هوایی پاکستان در حریم هوایی افغانستان ۷۰۰ دالر حقالعبور تقاضا کرده است.
بر اساس این مدارک سفارت طالبان در اسلامآباد طی مکتوبی از نیروی هوایی پاکستان خواسته است تا حقالعبور سه ساله بابت پروازهایش در حریم هوایی افغانستان را بپردازد. پاسخ پاکستان به این نامه سفارت طالبان، اما روشن نیست.
بربنیاد گزارشها، طالبان تاکنون بر حریم هوایی افغانستان کنترول کامل ندارند. سیستم کنترول حریم هوایی با سقوط دولت قبلی غیرفعال مانده است.
وزارت خارجه طالبان پرداخت تعرفه پروازهای سه ساله نیروهای هوایی پاکستان را در حالی تقاضا کرده است که اصولا باید این تسویه حساب سالانه بین کشورها انجام شود. وزارت خارجه طالبان دلیل تاخیر سه ساله در این تصویه حساب را در نامههای رسمی خود توضیح نداده است.
پیش از این افغانستان اینترنشنال بر اساس مدارک رسمی افشا شده طالبان گزارش داد که وزارت خارجه این گروه در نامهای گفته است که هواپیماهای بیسرنشین پاکستان در طول یک هفته، از ۱۴ الی ۲۱ جدی ۱۴۰۳، دستکم ۱۱ بار حریم هوایی افغانستان را نقض کردند.این وزارت گفته پهپادهای تجسسی پاکستان در آسمان هلمند، قندهار، ننگرهار و پکتیکا گشت زدند.
با این حال، مشخص نیست که طالبان در چه حدی بر حریم هوایی افغانستان کنترول دارد. یک مقام وزارت دفاع طالبان قبلا گفته بود تلاش دارند به کمک روسیه به حریم هوایی افغانستان کنترول حاصل کنند. این مقام طالبان پس از این اظهارات از وزارت دفاع طالبان برکنار شد.
پاکستان در مورد زمان و محل بازداشت اعضای داعش جزئیاتی نداده است.
پیش از این شورای امنیت سازمان ملل گزارش داده بود که عادل پنجشیری، شهروند افغانستان، ابو منذر، شهروند تاجیکستان، و کاکا یونس، شهروند اوزبیکستان، هستند و در سازماندهی حملاتی از جمله در کرمان ایران و مسکو دست داشتهاند.
عادل پنجشیری کیست؟
پس از حمله خونین در دانشگاه کابل در عقرب ۱۳۹۹ نام عارف عادل سر زبانها افتاد. در این حمله نزدیک به ۲۰ نفر کشته شدند و مسئولیت آن را گروه داعش به عهده گرفت. قربانیان این حادثه دانشجویان دانشگاه کابل بودند.
به دنبال این رویداد، امرالله صالح، معاون رئیسجمهور پیشین افغانستان اعلام کرد که حمله بر دانشگاه کابل کار «طالبان داعشی» بوده و عارف عادل، یکی از طراحان این حمله بازداشت شده است.
آقای صالح در آن زمان اعلام کرد که عادل «دانشکده شرعیات را تا صنف سوم خوانده است و بعدا توسط ثناء الله، عضو سابقهدار شبکه حقانی جذب و سپس، این جنایت را انجام داده است».
پس از انفجارهای مرگبار در کرمان ایران، وزارت اطلاعات ایران در جدی ۱۴۰۲ اعلام کرد که عارف عادل، معروف به عادل پنجشیری عامل حمله به دانشگاه کابل در سال ۱۳۹۹، در حملات کرمان نقش داشته است. این وزارت تأیید کرد که عادل پنجشیری، وارد منطقهای در غرب تهران شده و تحت تعقیب است.
حکومت ایران گفته بود عادل پنجشیری که در دولت پیشین افغانستان به اعدام محکوم شده بود، پس از تسلط طالبان بر کابل در اسد ۱۴۰۰ از زندان بگرام آزاد شد.
وزارت اطلاعات ایران همچنین، با انتشار تصاویری از عادل، از شهروندان ایرانی خواسته بود برای بازداشت او همکاری کنند.
در دوران حکومت اشرف غنی، عادل پنجشیری در بازداشت نیروهای امنیتی افغانستان بود، اما پس از سقوط کابل در اسد ۱۴۰۰ و باز شدن دروازههای زندانها توسط طالبان، از زندان بگرام فرار کرد.
احمدضیا سراج، رئیس سابق امنیت ملی افغانستان، به افغانستان اینترنشنال گفته بود که او طراح چندین حمله در افغانستان بوده و با شبکه حقانی ارتباط داشته است.
به گفته سراج، محمد عارف عادل مشهور به عادل پنجشیری در حمله سال ۱۳۹۹ بر دانشگاه کابل، حمله راکتی به ارگ ریاستجمهوری و چندین حمله دیگر نقش داشته است.
او در عقرب ۱۳۹۹ توسط امنیت ملی افغانستان بازداشت و به زندان بگرام منتقل شده بود.
پس از فرار از زندان، او به ایران رفت.
بیشتر بخوانید: عامل حمله بر دانشگاه کابل که توسط طالبان از زندان آزاد شد 'در حملات خونین کرمان نقش داشت' | افغانستان اینترنشنال
ابومنذر کیست؟
پیشتر، شورای امنیت سازمان ملل در گزارشی اعلام کرده بود که ابو منذر، معروف به طارق تاجیکی با نام مستعار عبدالله، شهروند تاجیکستان و یکی از اعضای کلیدی شاخه عملیات خارجی داعش و طراح اصلی حمله کرمان است که همچنان در افغانستان مخفی شده است.
حکومت پاکستان اعلام کرده است که ابومنذر هم در بین بازداشتشدگان قرار دارد.
کاکا یونس کیست؟
اطلاعات موجود دربارهٔ کاکا یونس، عضو اوزبیکستانی گروه داعش شاخه خراسان محدود است.
بر اساس گزارش اخیر شورای امنیت سازمان ملل، او به همراه عادل پنجشیری و ابو منذر در فعالیتهایی نظیر جذب نیرو، تسهیل سفر جنگجویان، و تأمین مالی حملات انتحاری، از جمله حملاتی در کرمان ایران و مسکو، نقش داشته است.
حکومت پاکستان اعلام کرده است که در پی بازداشت این افراد، داعش شاخه خراسان مجبور شده است استفاده از ارتباطات الکترونیکی را کاهش دهد و برای جلوگیری از شناسایی، از شبکهای از پیکهای انسانی برای انتقال پیامها و هماهنگی عملیات استفاده کند.
حکومت پاکستان گفته است که بازداشت این سه نفر، ضربهای جدی به شبکه عملیاتی داعش در منطقه حساب میشود، اما همچنان نگرانیهایی درباره ادامه فعالیتهای این گروه در افغانستان و مناطق دیگر وجود دارد.
