سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه اعلام کرد که مسئله حقآبه میان ایران و طالبان همچنان حلنشده است. اسماعیل بقایی ضمن اصلاح اظهارات سفیر ایران در کابل، گفت که رسانهها برداشت نادرستی از سخنان او داشتهاند.
پیشتر، علیرضا بیکدلی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل، گفته بود که موضوع حقآبه ایران و افغانستان در گفتوگوهای اخیر میان دو طرف حل شده است.
او همچنین افزود که طالبان در سفر اخیر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران به کابل، «نسبت به رفع مشکلات آبی» اعلام همکاری کرد.
سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری خود گفت که این اظهارات دقیق نبوده و گفت که منظور سفیر این بود که «ما در موضوع حقآبه هیچگونه کوتاهی نخواهیم کرد.»
بقایی با بیان اینکه ایران بهطور مرتب موضوعات فنی مرتبط با حقآبه را پیگیری میکند، تاکید کرد که توافقنامه مشخصی درباره رود هیرمند میان ایران و افغانستان وجود دارد و این موضوعی ثابت در روابط دو کشور است.
او همچنین گفت: «براساس توافقی که با طالبان داشتیم، آنها وظیفه شرعی و اخلاقی خود را حتی فراتر از قانون و توافقنامه، تامین حقآبه هیرمند اعلام کردهاند.»
مسئله حقآبه ایران از رود هیرمند در سالهای گذشته یکی از محورهای تنش در روابط میان ایران و طالبان بوده است.
پیشتر، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، پس از بازگشت از سفر خود به کابل، گفته بود که مقامات طالبان در گفتوگو با او «تعبیر زیبایی» درباره حقآبه ایران به کار بردند و اظهار داشتند که حتی اگر معاهدهای هم وجود نداشت، رساندن آب به ایران را «وظیفه شرعی و انسانی» خود میدانند.
عراقچی همچنین رویکرد طالبان در مورد حقآبه ایران را «سازنده و مثبت» ارزیابی کرده و گفته بود که هم رئیسالوزرا و هم وزیر خارجه طالبان تاکید کردند که حقآبه ایران براساس معاهده هیرمند داده خواهد شد.
آقای جاوید افزود که این رویکرد ممکن است به امریکا نفوذ کافی برای کمک به بهبود جهتگیری کلی افغانستان نیز بدهد.
او در این مقاله که روز دوشنبه، ۱۷ فبروری منتشر شد، به وعده ترامپ به رویکرد جدید امریکا با جهان اشاره کرده و گفته است که هیچ جا به اندازه افغانستان نیازمند آن نیست.
جاوید احمد، سفیر سابق افغانستان در امارات و پژوهشگر انستیتیوت خاورمیانه در این مطلب گفت که طالبان نه تنها مخالفان خود را سرکوب و حقوق زنان و دختران افغانستان را پایمال میکند، بلکه شهروندان امریکایی را به گروگان گرفته و اجازه داده است که افغانستان به عنوان کانونی برای شبکههای جهادی از جمله القاعده عمل کند.
او در این مطلب افزود که اداره ترامپ دو گزینه پیش رو دارد: بگذارد افغانستان بیشتر در کام جهادیها غرق شود یا عملا با این گروه وارد تعامل شود. به باور نویسنده مطلب، هرچند تعامل با طالبان دشوار است اما تماس مستقیم با طالبان ممکن است تنها راه برای به حداقل رساندن تهدیدهای بالقوه جدی برای امنیت و منافع ملی امریکا باشد.
نویسنده این مطلب نیویارک تایمز گفته که اداره ترامپ دستکم حضور دیپلوماتیک محدود در افغانستان داشته باشد یا سفارت خود را در کابل بازگشایی کند. از دید نویسنده، این کار به امریکا امکان تماس منظم با رهبران طالبان در راستای «استقرار تیمهای تخصصی اطلاعاتی را در افغانستان برای ردیابی و پاسخگویی به تهدیدات احتمالی میسر میکند».
هرچند نویسنده این مطلب گفته که سیاست اداره ترامپ در قبال طالبان روشن نیست، اما دلیلی که ترامپ رویکرد جدیدی انتخاب کند، وجود دارد. جاوید احمد به انتقاد ترامپ از سیاست حکومت قبلی در افغانستان به دلیل غیرواقعی بودن آن اشاره کرده است.
در بخشی از مطلب او آمده است: «اخیرا آقای ترامپ علاقه خود را به پس گرفتن تجهیزات نظامی به ارزش ۷ میلیارد دالر که در افغانستان به جا مانده، آشکارا اعلام کرده است. او همچنین گفته است که پایگاه عظیم هوایی بگرام به عنوان کنترولی بر قدرت چین در منطقه باید زیر نظر امریکا نگه داشته میشد. این اهداف بدون تماس مستقیم با طالبان غیرممکن است.»
بیشتر بخوانید: ترامپ میگوید تسلیحات بجامانده امریکا در افغانستان را از طالبان پس میگیرد
آقای احمد افزود که نگرانی ترامپ درباره نفوذ چین در افغانستان به جاست. روزنامه نوشت که چین پس از سقوط دولت پیشین افغانستان سفارت خود در کابل را باز گذاشت و از سفیر طالبان در بیجینگ نیز استقبال کرد و شرکتهای چینی قراردادهایی در صنایع استخراج نفت و معادن بدست آوردند.
به باور نویسنده مطلب، هرچند بیجینگ افغانستان را برای گسترش نفوذش در منطقه مهم میداند، اما طالبان هنوز امریکا را به عنوان یک «شریک مطلوب» میبیند و یک رویکرد فعال از سوی امریکا میتواند به تحت نظارت گرفتن چین از طریق حضور در افغانستان کمک کند.
این مقاله توجه امریکا به افغانستان را از منظر مبارزه با تروریسم هم مهم میداند. بر اساس این مطلب، افغانستان کانون گروههای تروریستی مختلف است که با تسلط طالبان آزادی عمل بیشتری دارند. در همان حال، باز شدن هزاران مدرسه دینی این کشور را مستعد پرورش نسل جدیدی از تندروها و جهادیها کرده است.
سفیر سابق افغانستان به قدرت گیری داعش خراسان پرداخته و گفته است که وزیر امنیت داخلی امریکا ماه اکتبر درباره خطر حملات در بیرون از افغانستان از سوی گروههای مثل داعش خراسان هشدار داد. این مطلب همچنین به ادامه روابط طولانی طالبان با القاعده اشاره کرده و در همان حال گفته که طالبان اهرم فشار بر این شبکه جهادی را حفظ کرده که میتواند از آن استفاده کند.
نویسنده درباره اینکه رهبران طالبان چه نگاهی به امریکا دارند گفته که ممکن است طالبان یکپارچه به نظر برسند، اما اینطور نیستند. در ادامه مطلب آمده است: «مانند هر سازمان حکومتی، تنشهای داخلی معمول بر سر مسائل و سیاستهای فردی وجود دارد، از جمله موضع سفت و سخت امیر (هبتالله آخندزاده) در مورد محرومیت از دسترسی زنان و دختران به آموزش، کنترول شدید او بر منابع دولتی، چگونگی سرکوب اجباری مخالفان و گسترش مدارس (دینی) به بهای تحصیل عادی.»
نویسنده مطلب به این باور است که جریانهای عملگرایانهتر طالبان طرفدار روابط نزدیک با امریکا هستند تا به حکومت این گروه مشروعیت جهانی بیشتری بدهد و وضعیت اقتصادی وخیم افغانستان را بهبود بخشد.
او به طور نمونه به اظهارات معاون وزیر خارجه طالبان اشاره کرده که ماه گذشته از ترامپ به عنوان فرد "قاطع" و "شجاع" تمجید کرد و خواستار بازگشایی سفارت امریکا در کابل شد. او گفت که اگر ایالات متحده دست دوستی را دراز کند، طالبان متقابلا پاسخ خواهند داد.
نویسنده مطلب نیویارک تایمز در پایان مینویسد: «تعامل با طالبان دشوار خواهد بود. اما افغانستان قطعه مهمی در پازل گستردهتر جهادی است. ایستادن و انتظار فروپاشی طالبان را کشیدن غیرواقعی و مخاطرهآمیز است.»
به باور نویسنده مطلب، تعامل با طالبان در درازمدت، حتی ممکن است به امریکا نفوذ کافی برای کمک به بهبود جهتگیری کلی افغانستان، از جمله در مورد وضعیت حقوق بشر را نیز بدهد.
