عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی با اشاره به بحران آبی در ایران گفت که معاهده آبی با افغانستان عملی نشده است. وی از استانهای مرزی ایران خواست که با ولایتهای سرحدی افغانستان در راستای مساله آب بیشتر همکاری کنند.
عباس عراقچی روز شنبه به خبرنگاران گفت: «ما با افغانستان در موضوع رودخانه هیرمند معاهدهای داریم که بهدرستی اجرا نمیشود و در مورد هریرود که به مشهد مربوط میشود، متاسفانه هیچ معاهده و رژیم حقوقی وجود ندارد.»
وزیر خارجه ایران اظهار داشت که در این سوی مرز، ظرفیتهای مختلفی از جمله سوخت، انرژی و تجارت وجود دارد و او بر این باور است که در صورت ورود به تعاملات با ولایتهای مرزی افغانستان، مسایل بهتر قابل حل خواهد بود.
عراقچی همچنین افزود که نباید تمام انتظارات را از آبهای فرامرزی داشت و لازم است به مدیریت منابع آبی داخلی نیز توجه کافی شود. او گفت: «اگر خشکسالی پیش آید، طبیعی است که کشور همسایه آب را به سمت ایران رها نخواهد کرد.»
او در ادامه افزود در سفر به کابل و دیدار با مقامات طالبان، حقآبه به عنوان یکی از موضوعات کلیدی مورد بحث قرار گرفته است.
ماه گذشته، آقای عراقچی در راس یک هیئت بلندپایه ایرانی به کابل سفر کرد و با مقامات طالبان در خصوص مسایل امنیتی، آب، مبارزه با تروریسم و همکاریهای استخباراتی گفتوگو کرد.
این نخستین بار نیست که مقامات ایران از عدم تعهد طالبان به اجرای معاهده آبی با افغانستان صحبت میکنند. پیش از این، مقامات ایران بارها در خصوص عدم پرداخت حقآبه از سوی طالبان شکایت کرده بودند.
اخیراً، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز اعلام کرد که این کشور حقآبه را به زور از افغانستان دریافت میکند. اما طالبان تاکید کرده که به تعهدات آبی طبق معاهده هیرمند پایبند است. مقامات طالبان اعلام کردهاند که علیرغم خشکسالی، حقآبه ایران را پرداخت کردهاند.
ترامپ با اشاره به کمکهای مالی امریکا به طالبان، گفت: «میدانید که ما هر سال حدود دو تا دو و نیم میلیارد دالر به افغانستان کمک میکنیم درحالیکه خود ما به کمک نیاز داریم.»
او تصریح کرد که اگر قرار است این کمکها ادامه یابد، طالبان باید تجهیزات نظامی برجا مانده امریکا را بازگرداند.
ترامپ افزود: «آنها در حال فروش این تجهیزات هستند. اگر قرار است این مقدار پول را به آنها بدهیم، بگذارید تجهیزات ما را پس بدهند. آنها تانک، موتر، اسلحه و دوربینهای دید در شب دارند، حتی بهتر از آنچه ما داریم—تازه و نو، مستقیماً از جعبه بیرون آمده است. باور نکردنی است.»
ترامپ بار دیگر تاکید کرد که ایالات متحده میلیاردها دالر تجهیزات نظامی در افغانستان باقی گذاشته است. او پیشتر این رقم را حدود ۸۰ میلیارد دالر تخمین زده بود. او از مقامات دولت خود خواست این مسئله را پیگیری کنند.
این نخستین بار نیست که ترامپ بر بازپسگیری تجهیزات برجامانده امریکایی در افغانستان تاکید میکند. او در جریان کارزارهای انتخاباتی نیز بارها این موضوع را مطرح کرده بود.
اما ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، اخیراً در گفتوگویی در اسپیس «اکس» تاکید کرد که اظهارات ترامپ تنها مصرف انتخاباتی دارد و در عمل اتفاق نخواهد افتاد.
مجاهد افزود که تجهیزات نظامی امریکایی که در افغانستان باقی مانده، «غنیمت جنگی» محسوب میشود و طالبان از آنها محافظت خواهد کرد. او افزود: «مگر آنکه ما زنده نباشیم، در غیر این صورت امریکا هرگز تجهیزات خود را از افغانستان پس نخواهد گرفت.»
بربنیاد گزارشهای نهادهای امریکایی، این کشور در سه و نیم سال گذشته حدود ۳.۵ میلیارد دالر به افغانستان تحت کنترول طالبان کمک کرده است. ترامپ با بازگشت به کاخ سفید کمکهای بشردوستانه و توسعهای امریکا به افغانستان و بسیاری از کشورهای جهان را تعلیق کرد. قطع کمکهای امریکا، اقتصاد آشفته افغانستان را دچار تزلزل کرده است.
سلاحهای امریکایی در دستان طالبان
وزارت دفاع امریکا ارزش جنگ افزارهای این کشور که در افغانستان باقی مانده است را بیش از ۷ میلیارد دالر تخمین زده است. این تجهیزات شامل موترهای نظامی، تسلیحات پیشرفته، دستگاههای بایومتریک و فناوریهای دیگر است.
ایالات متحده امریکا از سال ۲۰۰۲ تا جون ۲۰۲۰ مبلغ ۸۸.۶۱ میلیارد دالر را از طریق صندوق حمایت از نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان که از سوی وزارت دفاع این کشور ایجاد شده بود، در زمینه تجهیز، تسلیح، اکمال، خدمات، آموزش، تاسیسات، زیرساختها و بازسازی نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان هزینه کرده است.
ایالات متحده قبل از خروج، ۷۸ فروند هواپیما را در افغانستان در میدان هوایی بینالمللی کابل باقی گذاشت. براساس اعلام وزارت دفاع امریکا، بیش از ۴۰ هزار موتر از مجموع ۹۶ هزار موتر نظامی که ایالات متحده به نیروهای افغان داده بود، در افغانستان باقی ماندهاند.
پس از سقوط افغانستان، وزارت دفاع امریکا اعلام کرد که بیش از ۳۰۰ هزار سلاح از مجموع ۴۲۷ هزار سلاح در این کشور جا مانده است. علاوه بر این، ۱۸۱ هزار واحد مهمات هوایی، ۵۰ هزار و ۱۵۰ عدد مهمات آموزشی و ۹۲۰۰ دستگاه پرتابکننده مهمات نیز در افغانستان باقی ماندهاند.
بیشتر بخوانید: سلاحهای امریکایی در دستان طالبان؛ چه تجهیزاتی جا مانده اند؟ | افغانستان اینترنشنال
اخیرا پاکستان گفت که این تسلیحات تهدیدی جدی برای امنیت پاکستان است. وزارت خارجه پاکستان میگوید که تجهیزات امریکایی به دست شبه نظامیان پاکستانی میافتد.
ملا برادر روز شنبه در راس هیئت طالبان به ازوبیکستان رفت و با مقامات این کشور دیدار کرد. ملا برادر در نشست با جمشید خواجهیف، معاون نخستوزیر اوزبیکستان اظهار داشت که انتقالات مالی میتواند به توسعه بخش بانکی دو کشور و تقویت روابط متقابل بانکی کابل و تاشکند منجر شود.
براساس خبرنامه دفتر ملا برادر، او گفته است که این گروه میخواهد مراحل انتقالات بانکی بین افغانستان و اوزبیکستان سریعتر انجام شود تا تسهیلات تجارتی افزایش یافته و از هرگونه تاخیر یا موانع جلوگیری شود.
او تاکید کرد: «اگر به درخواست بانکهای افغانستان، انتقالات مالی از طریق بانکهای اوزبیکستان به کشورهای دیگر انجام شود، این امر به توسعه سکتور بانکی ما و تقویت روابط متقابل بانکی خواهد انجامید.»
معاون اداره طالبان همچنین تاکید کرد که برای تقویت روابط متقابل بانکی میان افغانستان و اوزبیکستان، لازم است بانک مرکزی اوزبیکستان تسهیلاتی را فراهم کند تا برخی محدودیتها در این زمینه برداشته شود و روابط بین تمامی بانکهای دو کشور تقویت گردد.
پس از تسلط دوباره طالبان، دارایی بانک مرکز افغانستان مسدود و جامعه جهانی محدودیتهای بانکی بر طالبان وضع کرد. در پی تحریم سیستم بانکی افغانستان، مبادلات مالی رسمی با افغانستان متوقف شده است.
تحریمهای بینالمللی طالبان را زمینگیر کرده و این گروه میکوشد از مجاری غیر رسمی یا از طریق جلب همکاری کشورهای همسایه این تحریمها را دور بزند.
معاون اقتصادی طالبان همچنین خواهان استفاده از واحدهای پول ملی افغانستان و اوزبیکستان در داد و ستد شد و از متخصصان اوزبیکستان درخواست کرد که در زمینه تقویت ظرفیت بانکداری افغانستان همکاری کنند.
وی به اتصال سریع سیستمهای گمرکی در مرز، فراهم کردن تسهیلات برای بازرگانان افغانستان در انتقال کالاها به بازار مشترک، حذف مجوزهای تجاری از پیشروی بازرگانان و تسهیل در صدور ویزا نیز تاکید ورزید.
به دلیل تحریمها علیه طالبان، مبادلات بانکی افغانستان با بانکهای جهانی قطع شده و بسیاری از بانکها خدمات بینالمللی ارایه نمیکنند. رهبری بانک مرکزی افغانستان که تحت کنترول طالبان است، در لیست تحریمهای جهانی قرار دارد.
ملا عبدالغنی برادر در ماه اسد امسال در کنفرانس ملی کار در کابل گفت که «تحریمهای ظالمانه بانکی» باعث ایجاد مشکلات فراوان اقتصادی و افزایش سطح بیکاری در افغانستان شده است.
مقامات طالبان بارها از جامعه جهانی خواستهاند که این تحریمها را بردارد و با طالبان وارد تعامل شود.
هدایتالله بدری، رئیس پیشین بانک مرکزی طالبان در ماه ثور امسال در دیدار با معاون دبیرکل سازمان ملل در کابل گفت که تحریمهای جهانی علیه این گروه، توان خرید مردم را کاهش داده است. او گفت گفت به رغم تحریمها علیه سیستم مالی افغانستان «مبادلات بینالمللی از مجاری غیر رسمی انجام میشود.»
بیشتر بخوانید: رئیس بانک مرکزی طالبان: تحریمهای بینالمللی بیشتر به مردم آسیب زده است | افغانستان اینترنشنال
طالبان در سومین نشست دوحه مدعی شدند که بر سر رفع برخی محدودیتهای بانکی به توافق رسیدهاند؛ اما رئیس هیئت سازمان ملل در این نشست این ادعا را تکذیب کرد. رزماری دیکارلو به خبرنگار افغانستان اینترنشنال گفت که در نشست دوحه این موضوع مطرح شده، اما تصمیمی درباره آن اتخاذ نشده است.
معاون دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی و صلح اعلام کرد که در نشست دوحه درباره برداشتن تحریمها علیه طالبان توافقی صورت نگرفته است، زیرا به گفته او، تصمیمگیری در این زمینه در صلاحیت سازمان ملل نیست و به کشورهای عضو مربوط میشود.
