اکرم اماماوغلو، شهردار استانبول که قرار بود یکشنبه پیش رو برای انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۸ ترکیه اعلام نامزدی کند، چهارشنبه ۲۹ حوت به اتهام فساد مالی بازداشت شد. همزمان دسترسی به شبکههای اجتماعی در ترکیه محدود و برگزاری تجمع تا روز یکشنبه ممنوع اعلام شد.
مقامهای دادستانی ترکیه دستور بازداشت اماماوغلو و حدود ۱۰۰ نفر دیگر، از جمله شماری از خبرنگاران و بازرگانان را به اتهام فساد در مناقصههای شهرداری صادر کردهاند.
دادستانی همچنین اماماوغلو را به حمایت از حزب کارگران کردستان (پکک) متهم کرده است.
استانداری استانبول تظاهرات و تجمعات را تا سوم حمل و به مدت چهار روز ممنوع اعلام کرد.
دسترسی به شبکههای اجتماعی از جمله از جمله اکس، یوتیوب، اینستاگرام و تیکتاک نیز در ترکیه محدود و در برخی نقاط مسدود شده است.
واکنشها و تبعات
در پی بازداشت شهردار استانبول، قیمت ارز و طلا در ترکیه افزایش یافت.
ارزش لیر ترکیه با دو درصد سقوط، به پایینترین سطح خود در برابر دالر امریکا رسید.
با کاهش حدود هفت درصدی ارزش بورس استانبول، معاملات در این بازار به طور موقت متوقف شد.
علاوه بر آشفتگی بازارهای اقتصادی، این بازداشت با واکنشهای گسترده شهروندان در رسانههای اجتماعی و اظهارنظر گروهها، مقامها و احزاب سیاسی ترکیه مواجه شد.
اِما سینکلر-وب، مدیر دیدهبان حقوق بشر در ترکیه، بازداشت اماماوغلو و دیگر اعضای شهرداری ترکیه را محکوم کرد و آن را «سوءاستفاده آشکار از نظام قضایی» خواند و خواستار آزادی فوری بازداشتشدگان شد.
او در گفتوگو با خبرگزاری رویترز، این بازداشتها را بخشی از «الگوی تحقیقات با انگیزههای سیاسی» دانست که با هدف تضعیف فعالیتهای اپوزیسیون انجام میشود.
دولت باحچلی، رهبر حزب حرکت ملی (MHP) و متحد اصلی رئیسجمهور ترکیه، توصیف بازداشت اماماوغلو با عنوان «کودتا» را نشانهای از «انحطاط سیاسی» خواند.
او گفت قوه قضاییه ترکیه «مستقل» است.
حزب جمهوریخواه خلق، بزرگترین حزب اپوزیسیون، قصد داشت سوم حمل اماماوغلو را به عنوان نامزد خود برای انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۲۸ معرفی کند.
یک روز پیش از بازداشت امامغول و در ۲۸ حوت، دانشگاه استانبول مدرک تحصیلی او را به دلیل «نقص در روند اداری» لغو کرد. موضوعی که نامزدی او را برای انتخابات ریاستجمهوری در ترکیه با چالش مواجه میکرد.
اماماوغلو پیش از بازداشت ویدیویی را در حساب اکس خود منتشر کرد و خبر داد که صدها پولیس بیرون خانه ایستادهاند و قصد بازداشتش را دارند.
او گفت: «ما خود را در برابر یک استبداد بزرگ میبینیم اما تسلیم او نمیشویم.»
اکرم اماماوغلو، عضو حزب جمهوریخواه خلق، در انتخابات سال ۲۰۱۹ توانست به بیش از ۲۰ سال سیطره حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان بر شهرداری استانبول پایان دهد و به عنوان شهردار این شهر انتخاب شود.
او با حمایت ائتلاف شش حزبی ناسیونالیستها، سکولارها ، لیبرالها، محافظهکاران، اسلامگرایان و مهمترین آنها، کُردها، در انتخابات پیروز شد.
استانبول جمعیت کُرد بسیار بزرگی دارد.
او در ماه حمل توانست با اختلافی ۱۰ درصدی در رقابت برای شهرداری استانبول، پیشتاز شود. همچنین حزب او موفق شد شهرداری انقره را حفظ کند و علاوه بر آن، ۱۵ کرسی دیگر برای شهرداری در شهرهای سراسر کشور به دست آورد.
اماماوغلو که در گذشته به تجارت مشغول بود، ابتدا به عنوان شهردار منطقه کمتر شناختهشده بیلوکدوزو، منطقهای با جمعیت طبقه متوسط، پا به حوزه سیاست گذاشت و پس از آن توانست اداره شهر استانبول را به عنوان شهردار در دست بگیرد.
ویلمور و ویلیامز، به همراه دو فضانورد دیگر، صبح سهشنبه از ایستگاه فضایی بینالمللی جدا شده بودند.
در ماههای اخیر موضوع بازگرداندن این دو فضانورد به مسئلهای سیاسی در امریکا نیز بدل شده بود.
وبسایت آکسیوس در مطلبی به ماموریت جدید آنها: دوره بهبودی و عادت کردن به جاذبه زمین، پرداخته است.
چرا این موضوع مهم است؟
ضعف و تحلیل رفتن (آتروفی) عضلانی، کاهش تراکم استخوان و حتی تغییرات بینایی، از پیامدهای طبیعی ماموریتهای طولانیمدت فضایی هستند. برخی از این تاثیرات، پس از بازگشت به زمین بهسرعت برطرف میشوند، اما برخی دیگر ممکن است ماندگار باشند.
یکی از اثرات شاخص حضور طولانیمدت در شرایط ریزگرانش، آتروفی عضلانی است. هرچه ماموریت فضایی طولانیتر باشد، این تحلیل عضلانی شدیدتر خواهد بود. بهگفته شنهاو شمر، استاد زیستشناسی در مؤسسه فناوری تخنیون اسرائیل، که در زمینه تحلیل عضلات تحقیق میکند، این مسئله برای زنان تاثیر بیشتری دارد زیرا زنان بهطور طبیعی توده عضلانی و سطح تستوسترون کمتری نسبت به مردان دارند. همچنین تغییرات هورمونی و متابولیکی آنها در فضا، تحلیل عضلات و کاهش تراکم استخوان را تشدید میکند.
ناسا اعلام کرده است که ورزشهای مقاومتی میتوانند از این تحلیل جلوگیری کنند، بههمین دلیل خدمه ایستگاه فضایی بهطور متوسط روزانه دو ساعت تمرین ورزشی دارند.
اما حتی با این تمرینات، تحلیل عضلانی اجتنابناپذیر است. علاوه بر آن، با کاهش تراکم استخوان، مقدار مواد معدنی در بخشهای دیگر بدن افزایش مییابد که میتواند منجر به مشکلاتی مانند افزایش سطح کلسیم در ادرار و تشکیل سنگ کلیه شود.
طبق یافتههای ناسا، در نبود جاذبه زمین، استخوانهای تحملکننده وزن، هر ماه بین یک تا یک و نیم درصد از تراکم معدنی خود را از دست میدهند.
عددها چه میگویند؟
برنامه اولیه ویلمور و ویلیامز، اقامتی کوتاه و یکهفتهای در فضا بود. تاثیرات فیزیولوژیکی چنین سفری کاملا موقتی و برگشتپذیر بودند.
اما در ماموریتهای طولانیمدت، تغییرات متابولیکی و فیزیولوژیکی میتوانند دائمی باشند. برخی عضلات ظرف یک سال پس از بازگشت به زمین به حالت اولیه بازمیگردند، اما بازسازی برخی دیگر ممکن است دو تا چهار سال طول بکشد. بااینحال، میزان تحلیل عضلانی به فیزیولوژی و سن افراد نیز بستگی دارد.
افزایش موقت قد
هنگامی که اسکات کلی، فضانورد آمریکایی و برادر دوقلوی سناتور مارک کلی، پس از نزدیک به یک سال حضور در ایستگاه فضایی بینالمللی به زمین بازگشت، حدود پنج سانتیمتر بلندتر از قبل شده بود!
در شرایط ریزگرانش، دیسکهای ستون فقرات گسترش مییابند و باعث کشیدگی موقت ستون فقرات میشوند. اما این اثر موقتی است و کمتر از دو روز پس از بازگشت، قد او دوباره به حالت قبل برگشت.
تاثیر بر بینایی
ریزگرانش میتواند بینایی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
بهدلیل جابهجایی مایعات بدن به سمت سر، فشار بیشتری به چشمها وارد میشود که میتواند مشکلاتی در بینایی ایجاد کند. طبق اعلام ناسا، بیش از نیمی از فضانوردان در فضا با علائم سندروم بینایی مرتبط با پروازهای فضایی (SANS) مواجه میشوند که به این جابهجایی مایعات مرتبط است.
چارهی کار چیست؟ ناسا استفاده از کافهای فشاری روی پاها را پیشنهاد داده است تا مایعات بدن را در قسمتهای پایینتر حفظ کند و از این تغییرات جلوگیری شود.
چالشهای بازگشت به زمین
پس از فرود، فضانوردان معمولا مشکلات تعادلی و هماهنگی حرکتی دارند که ناشی از تغییر در حس عمقی بدن (proprioception) است. به همین دلیل، هنگام بازگشت، معمولا آنها را روی صندلی مینشانند تا فرصت سازگاری با جاذبه زمین را داشته باشند.
اما یک تغییر خوشایند هم وجود دارد!
گرت رایزمن، فضانورد سابق ناسا که ۹۵ روز در فضا بود، در مصاحبهای با سیانان گفت که ریزگرانش حس بویایی و چشایی را کاهش میدهد. اما بهمحض بازگشت به زمین، این حسها فورا برمیگردند.
او افزود: «لحظهای که درِ شاتل را باز کردیم، اولین بوی زمین را استشمام کردم... و فوقالعاده بود!»
بخش نخست این اسناد بهصورت الکترونیکی در وبسایت آرشیو ملی امریکا منتشر شد. انتظار میرود در مجموع بیش از ۸۰ هزار سند پس از بررسیهای دقیق وزارت دادگستری در دسترس عموم قرار گیرد.
در میان این اسناد، یادداشتهای طبقهبندیشدهای دیده میشود، از جمله یک گزارش محرمانه که شامل مصاحبهای در سال ۱۹۶۴ با یکی از کارکنان سیا است. در این مصاحبه، محققی از کمیسیون وارن از لی ویگرن، یکی از کارمندان سیا، درباره تناقضات موجود در اسناد وزارت امور خارجه و سازمان سیا در مورد ازدواج زنان شوروی با مردان امریکایی پرسشهایی مطرح کرده است.
اسنادی درباره نقش احتمالی اتحاد جماهیر شوروی
برخی اسناد منتشرشده به نظریههای توطئه درباره لی هاروی اسوالد، عامل ترور کندی، اشاره دارند. بر اساس این اسناد، برخی معتقد بودند که اسوالد در سال ۱۹۶۲ از شوروی خارج شد تا کندی را ترور کند.
در مقابل، برخی اسناد دیگر این ارتباط را بیاهمیت جلوه میدهند. یکی از این گزارشها که در نوامبر ۱۹۹۱ تهیه شده، به نقل از پروفسور امریکایی ای.بی. اسمیت اعلام میکند که او در مسکو با یکی از مقامات سابق کا.گ.ب به نام اسلاوا نیکونوف درباره اسوالد صحبت کرده است.
نیکونوف پس از بررسی پنج پرونده قطور درباره اسوالد، نتیجهگیری کرده بود که او هرگز عامل کا.گ.ب نبوده است.
عملیات مخفی آمریکا علیه کوبا
اسناد منتشرشده همچنین شامل اسناد پنتاگون از سال ۱۹۶۳ درباره جنگ سرد و نقش امریکا در امریکای لاتین هستند. در این اسناد آمده است که فیدل کاسترو، رهبر کوبا، بهدنبال رویارویی مستقیم با امریکا نبود، اما احتمال داشت که حمایت خود را از جنبشهای چریکی در آمریکای لاتین افزایش دهد.
یکی از اسناد محرمانه از جنوری ۱۹۶۲ جزییاتی از «عملیات مانگوس» را فاش میکند؛ یک پروژه فوقمحرمانه سیا که در سال ۱۹۶۱ از سوی کندی تصویب شد. هدف این عملیات، ساقط کردن حکومت کاسترو از طریق اقدامات مخفی و خرابکاری در کوبا بود.
آیا این اسناد معمای ترور را حل میکنند؟
ترامپ در اوایل دوران ریاستجمهوریاش دستور انتشار این اسناد را امضا کرد که باعث شد افبیآی هزاران سند جدید درباره ترور کندی در دالاس پیدا کند.
در جریان بررسی فوری این اسناد، وزارت دادگستری از تیمی از وکلای امنیت ملی خواست تا هرچه زودتر محتوای این اسناد را بررسی کنند.
تولسی گبرد، مدیر اطلاعات ملی، در پستی در شبکهی اجتماعی اکس نوشت: «ترامپ عصر جدیدی از شفافیت حداکثری را آغاز کرده است.»
بااینحال، برخی کارشناسان معتقدند که این اسناد واقعیتهای اصلی ماجرا را تغییر نخواهند داد.
لری ساباتو، مدیر مرکز سیاستگذاری دانشگاه ویرجینیا، که درباره ترور کندی کتابی نوشته است، میگوید: «کسانی که انتظار کشف حقایق جدیدی دارند، تقریبا قطعا ناامید خواهند شد.»
او احتمال داد که برخی اسناد، تنها نسخههایی از مدارک قبلی باشند که در گذشته منتشر شده، اما اکنون بخشهایی از آنها از حالت سانسور خارج شده است.
ادعای رابرت اف. کندی جونیور درباره دست داشتن سیا
یکی از جنجالیترین موضوعاتی که این اسناد ممکن است روشن کنند، این است که سیا تا چه حد از فعالیتهای لی هاروی اسوالد اطلاع داشته است.
سوالات زیادی درباره سفر اسوالد به مکسیکوسیتی شش هفته پیش از ترور کندی وجود دارد. در این سفر، او به سفارت شوروی مراجعه کرده بود.
ترامپ در اینباره گفت: «مردم دهههاست که منتظر این لحظه بودهاند. این اسناد بسیار جالب خواهند بود.»
رابرت اف. کندی جونیور، فرزند رابرت کندی و برادرزاده جان اف. کندی که در دولت ترامپ وزیر بهداشت است، معتقد است که سازمان سیا در قتل عمویش نقش داشته است.
این ادعا از سوی سیا بیاساس خوانده شده است.
کندی جونیور همچنین معتقد است که پدرش، رابرت کندی، نه از سوی یک مهاجم، بلکه از سوی چندین فرد مسلح ترور شده است، که این ادعا با روایتهای رسمی مغایرت دارد.
وعده ترامپ برای افشای اسناد ترورهای دیگر
ترامپ همچنین وعده داده که اسناد مربوط به ترور مارتین لوتر کینگ جونیور و سناتور رابرت کندی (هر دو در سال ۱۹۶۸ کشته شدند) را نیز منتشر کند. اما انتشار این اسناد، نیازمند بررسیهای بیشتری خواهد بود.
