روزنامه تایمز بریتانیا گزارش داد همزمان با آمادهسازی برای مذاکرات هستهای با واشنگتن، جمهوری اسلامی برای نخستینبار موشکهای سطحبهسطح دوربرد را به نیروهای نیابتی خود در عراق منتقل کرده است. منابع اطلاعاتی میگویند این موشکها توانایی هدف گرفتن برخی مناطق اروپا را دارند.
تایمز در این گزارش که سهشنبه منتشر کرد با استناد به گفته منابع اطلاعاتی منطقهای، خبر داده این موشکها هفته گذشته از سوی نیروی هوافضای سپاه پاسداران به عراق منتقل شدند.
اقدامی که به گزارش تایمز و به نقل از تحلیلگران میتواند تلاشی برای تقویت قدرت چانهزنی جمهوری اسلامی در آستانه مذاکرات آتی با ایالات متحده تلقی شود.
بر اساس این گزارش، دو نوع موشک دیگر با برد کوتاهتر، شامل موشک کروز «قدس ۳۵۱» و موشک بالستیک «جمال ۶۹»، نیز به عراق قاچاق شدهاند. منابع اطلاعاتی تایمز تاکید کردهاند که موشکهای منتقلشده دارای بردی هستند که حتی میتوانند اهدافی در اروپا را نیز تهدید کنند.
یکی از منابع اطلاعاتی منطقهای به تایمز گفت: «ایران اخیرا موشکهایی را از جمله مدلهایی با برد بلندتر را در اختیار شبهنظامیان شیعه در عراق قرار داده که پیشتر هرگز به این گروهها داده نشده بودند. این اقدامی نومیدانه از سوی ایران است که ثبات عراق را به خطر میاندازد.»
ایران در تلاش برای بازپسگیری نفوذ از دسترفته
کارشناسان به تایمز گفتهاند ایران در حال «تقلا» برای بازپسگیری جایگاه خود در منطقه است، که در سالهای اخیر بهطور چشمگیری تضعیف شده است.
به گفته این کارشناسان، از دست دادن سامانههای پدافند هوایی اطراف سایتهای هستهای پس از درگیری با اسرائیل در اکتبر، شکست نیروهای نیابتی تهران از جمله حماس در غزه و حزبالله در لبنان، و سقوط رژیم بشار اسد در سوریه از جمله تحولاتی هستند که موجب تضعیف جایگاه جمهوریاسلامی در منطقه شده است.
دوشنبه در کاخ سفید، دونالد ترامپ در دیدار با نخستوزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، گفت: «اگر مذاکرات موفقیتآمیز نباشند، فکر میکنم روز بسیار بدی برای ایران رقم خواهد خورد.» این مذاکرات قرار است در عمان برگزار شود.
حوثیها در یمن و شبهنظامیان وابسته به ایران در عراق بهعنوان آخرین نیروهای موثر نیابتی جمهوریاسلامی در منطقه شناخته میشوند. ایالات متحده در هفتههای اخیر اهداف کلیدی حوثیها را هدف قرار داده و روز سهشنبه، عبدالنصر الکمالی، یکی از فرماندهان اطلاعاتی ارشد آنان، در جریان حملات کشته شد.
تلاشهای دیپلوماتیک عراق و تناقضگویی مقامات
دولت عراق که همچنان میزبان نیروهای امریکایی است، فشارها بر گروههایی نظیر داعش را افزایش داده و این باعث شده که گروههای نیابتی جمهوریاسلامی زیر فشار مضاعف قرار بگیرند، هم از جانب واشنگتن که نیروهایش را در سراسر منطقه تقویت کرده، و هم از سوی تهران که به کشورهای همسایه هشدار داده در صورت همکاری با امریکا، از جمله اجازه استفاده از حریم هوایی، با پیامدهایی روبهرو خواهند شد.
این تحولات با گزارشهای منتشرشده در هفته جاری از سوی مقامات عراقی که گفته بودند شبهنظامیان وابسته به ایران «آمادگی برای خلع سلاح» دارند، در تضاد است.
یک سیاستمدار شیعه نزدیک به دولت عراق به رویترز گفته بود که شماری از این گروهها قصد دارند برای جلوگیری از درگیری با امریکا، به درخواست واشنگتن برای خلع سلاح پاسخ مثبت دهند.
اما بلافاصله پس از انتشار این اظهارات، منبعی سیاسی در عراق به شبکه سعودی العربیه گفت که در واقع، گروههای مسلح از خلع سلاح امتناع کردهاند.
یک منبع دیپلوماتیک در منطقه هم به گفت: «تلاشهایی که در ۴۸ ساعت گذشته برای القای تصویری از خلع سلاح شبهنظامیان صورت گرفته، یک فریب است.»
به گفته این منبع، «شبهنظامیان عراقی میدانند چه میکنند و نگران مخالفت داخلی در عراق هستند. بحثهایی در سطح سیاسی و همچنین در رسانههای اجتماعی در عراق جریان دارد که بهصراحت با واردکردن مشکلات ایران به خاک عراق مخالفت میکنند. آنها به لبنان نگاه میکنند و تلاش میکنند از تکرار آن جلوگیری کنند.»
تحلیلگران: ایران سلاح میدهد تا نفوذش را حفظ کند
به گزارش تایمز، تحلیلگران معتقدند جمهوری اسلامی برای حفظ نفوذش در خاورمیانه به نیروهای نیابتی باقیماندهاش متوسل شده است، اما برخی از این نیروها نیز در حال بازبینی راهبردهای خود هستند.
ویلیام آلبرک، پژوهشگر مهمان در مرکز استیمسون، به تایمز گفت: «برخی از رهبران شبهنظامیان با دولت عراق درباره کنارگذاشتن اسلحه و پیوستن به روند سیاسی گفتوگو کردهاند. بهنظر میرسد برخی از نیروهای نیابتی دیگر اعتمادی به حمایت بلندمدت ایران ندارند.»
او در ادامه با اشاره به نیاز تهران به این گروهها افزود: «از سوی دیگر، منطقی است که ایران حمایت نظامیاش را افزایش دهد تا این گروهها را به ادامه نبرد وادارد و از مذاکرات بازدارد. اما همچنین ممکن است این گروهها کمکهای دریافتی را ذخیره کنند تا در چانهزنیها از آن بهره ببرند، نه اینکه الزاما وارد یک جنگ پرهزینه و خطرناک در درازمدت شوند.»
او در ادامه با اشاره به نفش ایارن در بیثباتکردن منطقه تاکید کرده «ایران هیچ دلیلی ندارد که ابزار نیابتیاش را کنار بگذارد، چرا که هم در زمینه بیثباتسازی، و هم از طریق فرصتهایی که در مناطق بیدولتشده ایجاد میشود، از جمله در قاچاق و جرایم سازمانیافته از آنها بهره میبرد.»
