روزنامه نیویارک تایمز در گزارشی با اشاره به احتمال توقف مذاکرات صلح اوکراین، نوشته است که بسیاری از روسها که به بازگشت ترامپ و دستیابی به توافق صلح امیدوار بودند، اکنون از روند کند مذاکرات و احتمال شکست آن نگران شدهاند.
افراد نزدیک به کرملین از شیوه شتابزده ترامپ در مذاکرات و نیز از انعطافناپذیری ولادیمیر پوتین ابراز نارضایتی کردهاند. با هشدار ترامپ و وزیر خارجهاش در روز جمعه مبنی بر احتمال خروج امریکا از روند گفتوگوها، برخی بیم دارند که شکست مذاکرات به تشدید بیشتر جنگ منجر شود.
گریگوری یاولینسکی، سیاستمدار لیبرال روس که در سال ۲۰۲۳ دیداری نادر با پوتین برای درخواست آتشبس داشت، میگوید که حرکت به سوی صلح بسیار کند و غیرمطلوب است. او افزود: «در این میان، پوتین همچنان در حال جنگ است و از فرصتها بهرهبرداری میکند؛ او میخواهد پیش از آغاز مذاکرات جدی، حداکثر امتیازات را کسب کند.»
اکنون پرسش اصلی این است که آیا پوتین از خواستههایی که از تابستان گذشته تغییر چندانی نکرده، عقبنشینی خواهد کرد؟ از جمله این خواستهها، عدم پیوستن اوکراین به ناتو و رسمیت یافتن تسلط روسیه بر چهار منطقه بزرگ اوکراین است. حکومت روسیه همچنین خواهان کوچک شدن ارتش اوکراین و برگزاری انتخابات جدید ریاست جمهوری در این کشور است.
در حال حاضر، هشدارهای فزاینده و صریح ترامپ و مقامات ارشد دولتش درباره احتمال پایان صبر واشنگتن، اثر چندانی نداشتهاند. پوتین همچنان از پذیرش آتشبس یکماههای که اوکراین در ماه مارچ پذیرفته بود، خودداری میکند.
او روز شنبه، آتشبسی یکروزه به مناسبت عید پاک اعلام کرد؛ اقدامی که به نظر میرسد با هدف نشان دادن تمایل روسیه به صلح انجام شده باشد. پوتین گفت واکنش کییف روشن خواهد کرد که آیا اوکراین «تمایل و توانایی واقعی» برای مشارکت در مذاکرات صلح دارد یا نه.
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، این اقدام را «تلاش دیگر پوتین برای بازی با جان مردم» توصیف کرد، بیآنکه مشخص سازد آیا اوکراین نیز به این آتشبس پایبند خواهد بود یا خیر.
در سایه نبود همدلی ترامپ با اوکراین و تشدید اختلافات او با متحدان امریکا، پوتین هرچه بیشتر به پیروزی در یک جنگ فرسایشی امیدوار شده است. کرملین نیز با پیشنهاد معاملات اقتصادی سودآور به شرکتهای امریکایی در روسیه، در پی جلب توجه ترامپ صرفنظر از تحولات میدانی است.
مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا، روز جمعه اعلام کرد که واشنگتن ممکن است «در عرض چند روز» تصمیم بگیرد که از تلاش برای صلح میان مسکو و کییف کنار بکشد. ترامپ نیز هشدار داده که اگر یکی از طرفها شرایط را بیش از حد دشوار کند، امریکا ممکن است تصمیم بگیرد «از این موضوع عبور کند.»
این برخلاف وعدههای بلندپروازانه و قاطع اولیه ترامپ بود که پیوسته بر پایان دادن به این جنگ در ظرف ۲۴ بود.
کرملین اعلام کرده که عجلهای برای رسیدن به توافق ندارد، اما دروازه گفتوگو باز است. دیمیتری مدودف، رئیسجمهور پیشین روسیه، نیز روز جمعه در پیامی نوشت که اگر امریکا از جنگ اوکراین کنارهگیری کند، «روسیه زودتر به نتیجه خواهد رسید.»
اکثر روسها بازگشت ترامپ به کاخ سفید را با خوشبینی همراهی کردند؛ دلیل اصلی این خوشبینی، «امید به پایان جنگ» بود.
پوتین در هفتههای اخیر بهندرت درباره جنگ سخن گفته است. آخرین اظهار نظر عمومی او به بازدید از یک زیردریایی در قطب شمال بازمیگردد، جایی که گفت روسیه آماده است «کار را تمام کند» که اشارهای مستقیم به ادامه جنگ در اوکراین داشت.
او در ماه جاری میلادی برای سومین بار از ماه فبروری تاکنون، میزبان استیو ویتکوف، نماینده ترامپ بود. همچنین مقامات امریکایی و روسی تاکنون دیدارهایی حضوری در عربستان سعودی، ترکیه و ایالات متحده داشتهاند.
با وجود این، هیچیک از این دیدارها منجر به کاهش شدت درگیریها یا توقف حملات موشکی روسیه به شهرهای اوکراین نشده است. با این حال، جیدی ونس، معاون رئیسجمهور امریکا، روز جمعه اعلام کرد که کاخ سفید همچنان «امیدوار است این جنگ بیرحمانه به پایان برسد.»
نیویارک تایمز نوشت که در پشت صحنه نیز برخی افراد نزدیک به کرملین، نارضایتی خود را بهصورت غیررسمی ابراز کردهاند.
یک منبع نزدیک به مقامات ارشد روسیه به این روزنامه گفت که پوتین بیش از حد انتظار در برابر پذیرش آتشبس مقاومت کرده و بهنظر میرسد همچنان قصد دارد کنترول کامل چهار منطقه اوکراین را که در سال ۲۰۲۲ بهعنوان بخشی از روسیه اعلام شد، بهدست گیرد.
منبع دیگری نیز اظهار داشت که با وجود گفتوگوهای طولانی پوتین با ترامپ و ویتکاف، رئیسجمهور روسیه هنوز بهروشنی نشان نداده که بدون تحقق برخی از اهداف کلان خود، از جمله جلوگیری از گسترش ناتو، جنگ را متوقف خواهد کرد.
یک تحلیلگر نزدیک به دولت روسیه نیز گفت که پوتین هنوز انعطافی را که در خصوص موضوعات سرزمینی انتظار میرفت، از خود نشان نداده است. با این حال، کرملین تلاش دارد ابعاد مذاکرات با امریکا را گسترش داده و موضوعاتی مانند انرژی، قطب شمال و فضا را نیز وارد گفتوگوها کند تا در صورت شکست مذاکرات درباره اوکراین، مسیر تعامل با واشنگتن همچنان باز بماند.
برخی روسها معتقدند که نارضایتی کاخ سفید از عدم پیشرفت در روند صلح میان دو کشور، بیش از هرچیز ریشه در سیاست داخلی امریکا دارد؛ چون ترامپ در کارزار انتخاباتیاش وعده پایان سریع جنگ را داده بود، جنگی که میلیاردها دالر را از کیسه مالیاتدهندگان امریکایی گرفته است.
فئودور وویتولوفسکی، رئیس مؤسسه اقتصاد جهانی و روابط بینالملل در مسکو، به نیویارک تایمز گفت از «سادهدلی واشنگتن در تصورش از سرعت دستیابی به صلح» شگفتزده شده، اما معتقد است «دو کشور در آغاز مسیر رسیدن به توافق قرار دارند.»
او افزود: «روسیه حاضر نیست برای حل مشکلات داخلی ترامپ، منافع یا امنیت خود را قربانی کند.»
بهگفته او، اگر امریکا از مذاکرات اوکراین کنار برود، روسیه «باید با بهرهگیری جدید از نیروی نظامی، شرایط لازم برای یک روند دیپلوماتیک را فراهم کند.»
یاولینسکی، سیاستمدار لیبرال روس، در اکتبر ۲۰۲۳ در دیداری با پوتین، از او خواست به آتشبس تن دهد. مانند بسیاری از نخبگان سیاسی و اقتصادی روسیه، او نیز دولت بایدن را به تلاش ناکافی برای رسیدن به صلح متهم کرده است. یاولینسکی پس از پیروزی ترامپ در انتخابات نوامبر گذشته، از تمایل ترامپ برای پایان جنگ استقبال کرد.
اما اکنون او میگوید ترامپ هنوز درباره امنیت اروپا در دوران پس از جنگ سخنی نگفته؛ موضوعی که برای هرگونه توافق صلح، حیاتی است. او خواستار مشارکت فعالتر اروپا در این روند شد و افزود: «دولت امریکا فقط کلیگویی میکند. هیچ درکی از چگونگی رسیدن به صلح ندارد.»
