محمدآغا حکیم، والی طالبان در پنجشیر، گفت که فرمان هبتالله آخندزاده در مورد جلوگیری از «رسوم و عنعنات ناپسند» در سراسر این ولایت به اجرا گذاشته میشود. او تاکید کرد که از اجرای کامل این فرمان نظارت خواهد شد و نباید کسی از این فرمان رهبر طالبان سرپیچی کند.
رادیوی ملی افغانستان تحت کنترول طالبان روز سهشنبه، دوم ثور گزارش داد که فرمان هبتالله آخندزاده، رهبر این گروه، درباره «رسوم و عنعنات ناپسند» طی مراسمی به مردم ولایت پنجشیر ارائه شده است.
والی طالبان در این ولایت، به این رسانه گفت: «باید از رواجهای غیرشرعی و غیردینی جدا خودداری شود و نظام از این روند نظارت کند که این فرمان بالای همه اجرایی شده است.»
او همچنین تاکید کرده است که باید از مصارف گزاف در مراسم عروسی، حج و عزاداری پرهیز شود. والی طالبان در پنجشیر افزود: «از مسئولان تا مردم، همه باید این فرمان را اجرایی کنند. بر همه مردم واجب است که از این حکم اطاعت کنند.»
محمدآغا حکیم تاکید کرد: «ما عساکر نظام هستیم و جدا بر تطبیق این فرمان تلاش میکنیم.» با این حال، رفیعالله صمیم، رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان در لوگر نیز طی مراسمی از مردم خواست این فرمان رهبر طالبان را اجرا کنند.
بر اساس فرمان «جلوگیری از رسم و رواجهای ناپسند» هبتالله آخندزاده، محتسبین وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه صلاحیت دارند بر اجرای این فرمان نظارت کنند.
طرح «جلوگیری از رسوم ناپسند و اصلاح سنتهای پرهزینه» در ماه قوس سال گذشته به تصویب رسید. طالبان در آن زمان گفته بودند که این رسوم با شریعت اسلامی در تضاد است و پیامدهای منفی اقتصادی، اخلاقی و اجتماعی در جامعه بهجا میگذارد.
کارشناسان معتقدند که طالبان با انگیزههای سیاسی و چرخش در سیاست فرهنگی، تلاش میکند وجهه بینالمللی خود را بهبود ببخشد.
ولری فرلاند، مدیر بنیاد ائتلاف بینالمللی حفاظت از میراث فرهنگی در مناطق جنگی به خبرگزاری فرانسه گفت که طالبان با تخریب مجسمههای بامیان در سال ۲۰۰۱ ضربه بزرگی به وجهه بینالمللی خود زد و اکنون در تلاش است آن تصویر را ترمیم کند.
در جریان نزدیک به چهار سال گذشته، مقامات طالبان بارها از اهمیت حفاظت از آثار تاریخی، از جمله آثار پیشااسلامی، سخن گفتهاند و اقدامات غیرمنتظرهای چون بازگشایی موزه ملی کابل تا دعوت از بنیاد آقا خان برای حفظ شهر باستانی در مجاورت مس عینک را انجام دادهاند.
به باور کارشناسان، میراث فرهنگی برای طالبان که هنوز هیچ کشوری اداره آن را به رسمیت نشناخته اهرم بالقوهای برای توسعه گردشگری و اقتصادی کشور به حساب میآید.
خبرگزاری فرانسه میگوید که کشفیات باستانشناسی، بهویژه مربوط به دوران بودایی در دو سال گذشته افزایش داشته است.
در یکی از تازهترین موارد، حفرههایی تراشیده در دل سنگهای عظیم روستای گوار جان، در شرق کابل مربوط به دوران امپراتوری کوشانی (قرن اول تا سوم میلادی) کشف شدهاند.
از این حفرهها که به عنوان انبار استفاده قرار میگرفت، کتیبههایی به خط براهمی در یکی از این غارها و یک تختهسنگ تراشخورده که برای تولید شراب استفاده میشده، کشف شدهاند.
محمدیعقوب ایوبی، رئیس اداره فرهنگ و گردشگری طالبان در کابل به خبرگزاری فرانسه گفت: «میگویند تاریخ افغانها پنج هزار سال قدمت دارد، این مناطق باستانی این ادعا را ثابت میکند. مردم اینجا زندگی میکردهاند، چه مسلمان بوده باشند یا نه. اینجا یک پادشاهی وجود داشته است». او تأکید میکند که حکومت طالبان توجه زیادی به محافظت از این مکانها دارد.
همچنین در ولایت لغمان و غزنی نیز اشیای باستانی تازهکشفشده، از جمله تندیسهای بودایی و کتیبههای خط براهمی، توجه مقامهای طالبان را به خود جلب کردهاند.
حمیدالله نثار، مسئول اطلاعات و فرهنگ ولایت غزنی گفت: « این آثار باید محافظت شده و به نسلهای آینده منتقل شوند، چرا که بخشی از تاریخ ما هستند.»
از سال ۲۰۱۶، تخریب میراث فرهنگی میتواند به عنوان جنایت جنگی در نظر گرفته شده و منجر به پیگرد بینالمللی شود.
با این وجود، کمبود منابع مالی، نبود تخصص لازم در اداره طالبان و عدم به رسمیت شناختن بینالمللی، از جمله چالشهایی هستند که مسیر حفاظت از میراث فرهنگی افغانستان را دشوار کردهاند.
همچنین گزارشهایی از غارت و نگهداری نامناسب آثار تاریخی، نگرانیها را از حفظ میراث فرهنگی در افغانستان تحت کنترول طالبان را تشدید کردهاند.
براساس پژوهشی دانشگاه شیکاگو در اواخر ۲۰۲۳ در مجله ساینس منتشر شد، طالبان با اتهام سرقتهای گسترده آثار تاریخی روبهرو است.
در این گزارش آمده بود که در موزیم کوچک لغمان، تندیسهای شکننده کشف شده از حیاط خانه یک کشاورز، تنها با روزنامه و کیسه پلاستیکی محافظت میشوند.
روزنامه لو دُووآر نیز پیش از این در گزارشی درباره وضعیت حفظ آبدات تاریخی افغانستان نوشت که هیچکس در داخل رژیم طالبان توانایی مذاکره با سازمانهای بینالمللی را ندارد.
تمام کمکهای مالی بینالمللی متوقف شدهاند و در مواری محدود اگر ممکن باشد کارمندان یونسکو به معدود سازمانهای غیردولتی فعال در محل یا به جوامع محلی مراجعه میکنند.
در شرایطی که بسیاری از جنبههای میراث فرهنگی غیرملموس همچون موسیقی، رقص و عکاسی همچنان تحت ممنوعیتهای شدید طالبان قرار دارند، برخی ناظران نسبت به واقعی بودن نیت این گروه در حفاظت از میراث فرهنگی تردید دارند.
کارشناسان نسبت به تغییر رویکرد طالبان با تردید نگاه میکنند و باور دارند این تحول میتواند بهسرعت دگرگون شود و اقدامات امروز طالبان ممکن است موقتی یا در سطحی نمادین باقی بماند.
