علیرضا بیکدلی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل با حبیبالله آقا، وزیر معارف طالبان دیدار و درباره توسعه همکاریهای هدفمند آموزشی، فنی و پرورشی گفتوگو کردند. پیشتر، وزیر آموزش و پرورش جمهوری اسلامی گفت که کشورش آمادگی دارد آموزش مجازی برای دانشآموزان افغان ارائه دهد.
علیرضا کاظمی در نشست با فیلیپو گراندی، کمیسار عالی پناهندگان سازمان ملل گفته بود که حضور دانشآموزان مهاجر افغان باعث افزایش تراکم صنفها و فشار بر نظام آموزشی ایران شده است.
علیرضا کاظمی تاکید کرده بود که ایران آمادگی دارد تا در چارچوب تفاهمنامه همکاری سهجانبه، تمام دانشآموزان افغان را از طریق شبکه آموزش بومی آموزش داده و بر اساس اساسنامه مکاتب مجازی، مدارک تحصیلی معتبر صادر کند.
ایران میگوید که سالانه حدود ۱۰۰ میلیون دالر برای ارائه خدمات آموزشی و رفاهی به مهاجران افغان هزینه میکند، در حالی که سهم سازمان ملل در این زمینه کمتر از یک درصد بوده است.
جمهوری اسلامی مهاجران افغان را اخراج میکند. صدها هزار دختر مهاجر با بازگشت به کشور از حق آموزش محروم میشوند. این موضوع نگرانیهای سازمان های حامی حقوق بشر را برانگیخته است.
هرچند هیچ آمار رسمی جدیدی درباره تعداد دختران ثبتنامشده در مدارس دینی وجود ندارد، اما مقامات طالبان میگویند که گرایش به سمت مدارس دینی در حال افزایش است.
در سپتامبر گذشته، کرامتالله اخندزاده، معین وزارت معارف طالبان، گفت که فقط در یک سال گذشته، دستکم یک میلیون دانشآموز در مدارس دینی ثبتنام کردهاند و مجموع طلبههای این مدارس به بیش از ۳ میلیون نفر میرسد.
ناهیده برای شش ساعت در هر روز در یک گورستان کار میکند و از یک زیارتگاه نزدیک آب جمعآوری میکند تا آن را به عزادارانی که برای دیدار از مزار عزیزانشان میآیند بفروشد. او رویای پزشک شدن را در سر دارد.
او به آسوشیتدپرس گفت: «ترجیح میدهم به مکتب بروم، اما نمیتوانم، پس به مدرسه دینی میروم. اگر میتوانستم به مکتب بروم، میتوانستم درس بخوانم و پزشک شوم. اما نمیتوانم.»
طالبان از بدو حاکمیت تاکنون دختران را از آموزش فراتر از صنف ششم و دانشگاه منع کرد. در حال حاضر افغانستان تنها کشور جهان است که زنان اجازه ندارند فراتر از صنف ششم درس بخوانند.
زاهدالرحمن صاحبی، رئیس مرکز آموزشی علوم اسلامی تسنیم نصرت در کابل به آسوشیتدپرس گفت «از آنجا که مکاتب به روی دختران بسته شدهاند، زنان این را یک فرصت میدانند. بنابراین به اینجا میآیند تا همچنان درگیر یادگیری و آموزش علوم دینی باشند.»
تقریبا ۴۰۰ طلبه این مرکز دینی حدود ۳ تا ۶۰ ساله هستند و ۹۰ درصد آن دختر و زن هستند. آنها قرآن، فقه اسلامی، احادیث پیامبر اسلام و زبان عربی را فرا میگیرند.
صاحبی گفته است که پس از بسته شدن مکاتب، مراجعه به مدارس دینی به طور قابل توجهی افزایش یافته، زیرا به گفته او دروازه مدارس دینی هنوز به روی دختران باز است. با اینحال صاحبی ترجیح میدهد زنان تنها به مطالعات دینی محدود نشوند.
او به آسوشیتدپرس گفت: «به نظر من، برای یک خواهر یا زن بسیار مهم است که هم علوم دینی و هم سایر علوم را بیاموزد، زیرا علوم مدرن نیز بخشی مهم از جامعه هستند. اسلام نیز توصیه کرده که علوم مدرن آموخته شوند چون آنها ضروری هستند، و علوم دینی نیز در کنار آنها اهمیت دارند. هر دو باید همزمان یاد گرفته شوند.»
پیشتر سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) هشدار داد که در صورت ادامه محدودیتها تا ۲۰۳۰، شمار دختران محروم از آموزش به بیش از ۴ میلیون نفر خواهد رسید.
بیشتر بخوانید: ادامه محدودیتهای طالبان تا ۲۰۳۰ «بیش از چهار میلیون دختر را از آموزش محروم میکند»
ملامحمد جان مختار، ۳۵ ساله، که یک مدرسه دینی پسرانه در شمال کابل را اداره میکند، گفت: «آموختن قرآن پایه تمام علوم دیگر است، خواه پزشکی باشد یا مهندسی یا دیگر حوزههای دانش. اگر کسی ابتدا قرآن را بیاموزد، آنگاه میتواند این علوم دیگر را بسیار بهتر یاد بگیرد.»
مدرسه دینی او پنج سال پیش با ۳۵ طلبه آغاز به کار کرد. اکنون ۱۶۰ پسر ۵ تا ۲۱ ساله در آن آموزش میبینند که نیمی از آنها شبانهروزی هستند. علاوه بر دروس دینی، تعداد محدودی از دروس دیگر مانند انگلیسی و ریاضی نیز ارائه میشود.
او گفت یک مدرسه دخترانه نیز وجود دارد که در حال حاضر ۹۰ طلبه دارد.
اسما (نام مستعار) میگوید که عصر روز چهارشنبه در مرکز شهر کابل بازداشت شده است. او گفت «من با کاکایم در راه خانه بودیم که ناگهان از پشت سر به من حمله کردند. دستانم را محکم گرفتند. فریاد زدم. وقتی برگشتم، دیدم دو مامور زن هستند. به من گفتند سوار موتر شوم.»
او افزود: «من و کاکایم مقاومت کردیم، اما کاکایم را زدند و من را با زور به اداره امر به معروف بردند.» اسما میگوید که پس از بازداشت و انتقال به این اداره، حدود ۵۰ زن دیگر نیز در آنجا حضور داشتند.
او گفت: «وقتی من را بردند، حدود ۵۰ زن دیگر هم آنجا بودند که همگی به اتهام نداشتن پوشش کامل بازداشت شده بودند.»
در حالیکه این زن جوان تاکید میکند حجاب کامل بر تن داشته، اعضای امر به معروف به او گفتهاند لباسش «نامناسب و غیرشرعی» است.
به گفته او، همه آن زنان جوان پس از بازجویی در اداره امر به معروف، به فرماندهی امنیه طالبان منتقل شدند. او میگوید «شب را نیز همانجا سپری کردیم. اجازه نداشتیم به هیچجا برویم، وضعیت بسیار سخت و ترسناکی بود.»
او میگوید صبح روز بعد به خانوادههای بیشتر دختران و زنان تماس گرفته شد، از آنها ضمانتنامه گرفتند و پس از کشوقوسهای فراوان، آزاد شدند.
اسما از ارائه جزئیات بیشتر خودداری کرد.
هرچند وزارت امر به معروف طالبان گزارشها درباره بازداشت زنان بهدلیل «بدحجابی» را بیاساس خوانده است، اما منابع به افغانستان اینترنشنال گفتهاند که کارزار بازداشت زنان و دختران در کابل به دستور مستقیم ملا هبتالله و هدایت ملا شیرین والی طالبان در قندهار، آغاز شده است.
بیشتر بخوانید: زنان کابل به دستور مستقیم ملا هبتالله بازداشت میشوند
بازداشت زنان به اتهام پوشش اختیاری در حاکمیت طالبان پدیدهای تازه نیست. پیش از این گزارشهای متعددی از بازداشت گروهی زنان و دختران جوان در مناطق مختلف شهر کابل از جمله دشت برچی، تایمنی و خیرخانه منتشر شده است.
بیشتر بخوانید: سخنگوی طالبان زنان بازداشت شده را به 'ترویج بیحجابی' متهم کرد
سرکوب زنان واکنش و نگرانی نهادهای بینالمللی را نیز برانگیخته است.
دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) ضمن ابراز نگرانی از بازداشت زنان و دختران توسط طالبان گفته است: «این حوادث موجب انزوای بیشتر زنان و دختران، ایجاد فضای ترس، و از بین رفتن اعتماد عمومی میشود.»
