دفتر بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) در تازهترین گزارش خود نوشت که برخلاف تعهدات طالبان در توافقنامه دوحه، گروههای تروریسی در افغانستان فعالاند. طبق این گزارش، القاعده، تحریک طالبان پاکستان و داعش خراسان از جمله گروههای فعال در کشورند.
سیگار گزارش سه ماهه خود را به کانگرس امریکا ارائه کرده است. در این گزارش آمده است که گروههای تروریستی، از جمله شاخههای القاعده، تحریک طالبان پاکستان و داعش خراسان همچنان در قلمرو افغانستان فعالیت دارند.
گزارش میافزاید که بهرغم تعهدات طالبان در توافقنامه دوحه مبنی بر مقابله با گروههای تروریستی، نگرانیها درباره تبدیل شدن افغانستان به پناهگاه امن تروریستها، همچنان پا بر جاست.
این دفتر با استناد به گزارش گروه ناظر تحریمهای سازمان ملل نوشت که داعش خراسان در افغانستان همچنان «بزرگترین تهدید تروریستی فرامنطقهای» بهشمار میرود. دفتر سربازرس کمکهای امریکا داعش خراسان را «جدیترین تهدید» علیه اقلیتهای قومی مذهبی، کارمندان سازمان ملل، شهروندان خارجی و دیپلماتها در افغانستان توصیف کرده است.
بر بنیاد گزارش، داعش خراسان در ولایتهای بدخشان، نورستان و کنر پایگاههایی دارد و این گروه همراه با وابستگانش «در برابر فشارهای ضدتروریسم همچنان مقاوم و سازگار باقی ماندهاند».
دفتر سیگار نوشته است که طالبان افغانستان از تحریک طالبان پاکستان (تیتیپی) حمایت میکند. به گزارش این دفتر، تیتیپی در افغانستان حدود ۶ هزار و ۵۰۰ جنگجو دارد که عمدتا در مناطق شرقی کشور مستقرند.
تعاملات بینالمللی
دفتر سربازرس کمکهای ایالات متحده برای افغانستان در گزارش خود نوشت که طالبان از زمان بازگشت به قدرت در چهارسال گذشته تلاش کرده است به عنوان دولت به رسمیت شناخته شود و در نظام اقتصادی جهان ادغام گردد.
گزارش تصریح میکند که همزمان این گروه «سرکوبگرترین سیاستها» علیه زنان و دختران را در جهان به اجرا گذاشته است. دفتر بازرس ویژه امریکا نوشت که بر اساس ارزیابیهای مستقل شورای امنیت سازمان ملل، حاکمیت فعلی «غیرقابل تعامل و ناکارآمد» است.
در گزارش این دفتر آمده است که بهرغم دیدار نمایندگان سازمان ملل با مقامات طالبان در دوحه، وضعیت همچنان «در بنبست باقی مانده است»؛ زیرا طالبان از پذیرش هنجارهای بینالمللی در ازای دریافت کمکهای اقتصادی سر باز زدهاست.
ایالات متحده در واکنش به این بنبست، روابط خود با طالبان را به حداقل رسانده، اما سازمان ملل همچنان خواستار «تعامل ساختارمندتر و ادامه کمکرسانی» است.
قطع کمکهای امریکا
دفتر بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان در گزارش سهماهه خود نوشت که قطع کمکهای مالی آمریکا شکاف قابلتوجهی در روند ارائه خدمات بشردوستانه سازمان ملل در این کشور ایجاد کرده است. این دفتر به نقل از سازمان اوچا نوشت که با قطع کمکهای امریکا «چندین میلیون» نفر در افغانستان دسترسی به کمکهای بشردوستانه را از دست دادهاند.
گزارش با استناد به دادههای کمیته بینالمللی نجات تصریح کرده است که کمکهای امریکا «راه نجات حیاتی» برای مردم افغانستان بود و توقف آن «تاثیرات ویرانگری» بر آسیبپذیرترین جوامع گذاشته است.
در گزارش این دفتر آمده است که ایالات متحده پیش از آنکه در ماه اپریل کمکهای خود به افغانستان را متوقف و سپس بهطور کامل قطع کند، بیش از ۳۰ میلیون دالر به برنامه واکنش بشردوستانه سال ۲۰۲۵سازمان ملل کمک کرده بود.
امنیت؛ اولویت حکومت ترامپ
دفتر سیگار در این گزارش نوشت که ایالات متحده در این فصل در افغانستان بر کاهش تهدیدات تروریستی و بازگرداندن شهروندان خود تمرکز داشته و روابط با طالبان را در همین سطح محدود کرده است. گزارش میافزاید که دوروتی شیا، سفیر آمریکا در سازمان ملل، اخیرا در شورای امنیت سازمان تاکید کرد که رویکرد امریکا به کمکرسانی در افغانستان پایدار نبوده و در چهار سال گذشته نتایج مورد انتظار را به بار نیاورده است.
گزارش به نقل از وزارت خارجه نوشت: «موضع ایالات متحده این است که نمیتوانیم به حمایت از طالبان ادامه دهیم، در حالیکه همزمان از آنها میخواهیم به تعهدات بینالمللی خود پایبند باشند و به مسئولیتهای جهانی افغانستان احترام بگذارند».
با این حال، دفتر سربازرس کمکهای امریکا به فغانستان تاکید دارد که طالبان با پناهدادن به گروههای تروریستی در کشور و عدم پایبندی به تعهدات خود در توافقنامه دوحه و اعمال سیاستهای سرکوبگرانه علیه زنان، بحران کشور را عمیقتر کرده است.
کارشناسان سازمان ملل به شورای امنیت این سازمان گزارش دادند که حضور داعش خراسان در افغانستان «جدیترین تهدید» در سطح منطقه و جامعه بینالملل محسوب میشود. آنها نوشتند که داعش خراسان با داشتن حدود دو هزار جنگجو همچنان به جذب نیرو در داخل و خارج از افغانستان ادامه داده است.
در گزارش آمده است که در شمال افغانستان و مناطق نزدیک به مرزهای پاکستان، داعش خراسان کودکان را در مدارس مذهبی آموزش داده و یک دوره آموزشی انتحاری را برای کودکان کمتر از ۱۴ سال برگزار کرده است.
گزارش تصریح میکند که حضور القاعده در افغانستان عمدتاً متشکل از جنگجویانی با اصالت عرباند که در گذشته در کنار طالبان جنگیده بودند. این افراد در ولایتهای هلمند، قندهار، کنر، ارزگان و زابل بهطور پراکنده حضور دارند.
کارشناسان ملل متحد نوشتند که چندین پایگاه آموزشی مرتبط با القاعده در سراسر افغانستان وجود دارد. آنها از شناسایی سه پایگاه جدید نیز خبر دادند که در آنها به جنگجویان القاعده و تحریک طالبان پاکستانی آموزش داده میشود.
انتقال جنگجویان القاعده به افغانستان
این کارشناسان نوشتند که همزمان نگرانیهایی وجود داشت که برخی از جنگجویان افراطی از سوریه به افغانستان منتقل شده تا عملیاتهایی را علیه کشورهای آسیای مرکزی انجام دهند.
گفته شده است که شماری از تروریستهای خارجی که از عملکرد دولت موقت سوریه ناراضی هستند و تلاش میکنند تا از این کشور خارج شوند.
در این بخشی از گزارش آمده است «برخی از تروریستهای خارجی، از جمله از آسیای مرکزی و وابسته به القاعده مانند کتیبه امام بخاری و جنبش اسلامی اوزبیکستان از سوریه به شمال افغانستان منتقل شدهاند.»
برخی کشورهای منطقه گزارش دادند که در دسامبر ۲۰۲۴، هیئتی سهنفره شامل یک نماینده جنبش اسلامی ترکستان شرقی، از دمشق به کابل سفر کرده و با مقامات طالبان درباره جنگجویان تروریست خارجی گفتوگو کردهاند.
اعزام جنگجویان داعش از افغانستان به سوریه
از سوی دیگر، داعش خراسان مستقر در افغانستان، از جنگجویان خود خواسته است تا برای تقویت صفوف خود به سوریه بروند. کارشناسان سازمان ملل گفتند که گزارشهای تأییدنشدهای وجود دارد مبنی بر اینکه شاخه داعش خراسان با اعزام شمار قابلتوجهی از جنگجویان خود به سوریه موافقت کرده و برخی از آنها در حال انتقال هستند.
سرمایه ۱۰ میلیون دالری داعش خراسان
در این گزارش آمده است که رقم دقیقی از میزان درآمدهای داعش خراسان در دست نیست، اما کشورهای عضو سازمان ملل اعلام کردهاند که این گروه از نظر مالی با محدودیت مواجه نیست و برای انجام عملیاتهای خود با کمبود بودجه روبهرو نمیباشد.
درآمدهای داعش خراسان از دفتری در سومالی تأمین میشود، علاوه بر آن، این گروه از طریق دریافت کمکهای مالی و ادامه عملیات آدمربایی با هدف اخاذی از تاجران در افغانستان نیز درآمدزایی میکند. گزارش شده است که داعش خراسان حدود ۱۰ میلیون دالر پسانداز دارد که بخشی از آن در املاک و مستغلات در خاورمیانه سرمایهگذاری شده است.
هماهنگی شبهنظامیان بلوچ و تیتیپی در جنوب افغانستان
طبق این گزارش، گروه شبهنظامی تحریک طالبان پاکستانی (تیتیپی) با حدود ۶ هزار جنگجو از حمایت «قابلتوجه لجستیکی و عملیاتی» طالبان برخوردار است. کارشناسان نوشتند که مقامات طالبان در حمایت از تیتیپی دچار اختلاف نظر هستند. برخی از آنها برای تقویت روابط منطقهای خواستار فاصلهگیری از تحریک طالبان پاکستانیاند.
کارشناسان سازمان ملل میگویند که برخی کشورهای عضو سازمان ملل اعلام کردند که هماهنگی نزدیکی میان ارتش آزادیبخش بلوچ از جمله «لشکر مجید»، و تحریک طالبان پاکستانی در بخشهایی از جنوب افغانستان وجود دارد.
یکی از کشورهای عضو سازمان ملل گزارش داده است که این دو گروه از چهار اردوگاه آموزشی مشترک استفاده میکنند (مانند ولسوالیهای شاهولیکوت و شورابک در قندهار) و القاعده آموزشهای ایدئولوژیک و تسلیحاتی در اختیار آنها قرار میدهد.
مقامات طالبان همواره گفتهاند که این گروه داعش خراسان را سرکوب کرده و داعش حضور فعال در کشور ندارد. طالبان حضور گروههای تروریستی خارجی در افغانستان را «تبلیغات» میدانند.
کارشناسان ملل متحد نوشتند که تلاشهای طالبان قابلیتهای داعش خراسان را کاهش داده اما داعش با مصونیت نسبی به فعالیت خود ادامه داده و از نارضایتیها نسبت به حاکمیت طالبان استفاده کرده است.
