به گزارش منابع رسمی، دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، روز جمعه میزبان الهام علیاف، رئیسجمهور آذربایجان، و نیکول پاشینیان، نخستوزیر ارمنستان، در یک «مراسم رسمی امضای صلح» در کاخ سفید خواهد بود.
ترامپ اعلام کرده است که همزمان با این رویداد، توافقنامههای دوجانبه اقتصادی میان امریکا و دو کشور نیز امضا خواهد شد.
این نشست در ادامه تلاشهای چندماهه دولت ترامپ برای حل اختلافات دیرینه دو کشور قفقاز جنوبی برگزار میشود. ماه گذشته، رهبران آذربایجان و ارمنستان در امارات متحده عربی دیدار کرده بودند، اما نتیجه مشخصی از آن دیدار اعلام نشد. پیش از این رویترز گزارش داده بود که واشنگتن این صلح را پیششرطی کلیدی برای پیوستن آذربایجان به توافقات «ابراهیم» میداند؛ توافقاتی که در دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ با هدف عادیسازی روابط برخی کشورهای مسلمان با اسرائیل امضا شد.
با وجود اینکه آذربایجان و برخی کشورهای آسیای میانه از پیش روابط دیرینهای با اسرائیل دارند، گسترش توافقات ابراهیم به این کشورها، به گفته منابع آگاه، بیشتر جنبه نمادین خواهد داشت و تمرکز اصلی بر تقویت همکاریهای تجاری و نظامی است. با این حال، تا پیش از صلح با ارمنستان، پیشبرد چنین توافقی برای باکو امکانپذیر نخواهد بود.
ابعاد ژئوپلیتیکی برای ایران
آذربایجان همسایه شمالی ایران است و روابط تهران و باکو در سالهای اخیر فراز و نشیبهای زیادی داشته است. یکی از مهمترین نقاط تنش، پروژه «کریدور زنگزور» است که آذربایجان آن را مسیری راهبردی برای اتصال به جمهوری خودمختار نخجوان و سپس ترکیه میداند. این دالان از استان سیونیک در جنوب ارمنستان، که با ایران هممرز است، عبور میکند و به گفته مقامهای آذربایجان، یک مسیر ترانزیتی بینالمللی خواهد بود.
جمهوری اسلامی نسبت به این پروژه موضع محتاطانهای اتخاذ کرده و وزارت خارجه حکومت ایران بارها تاکید کرده است که هرگونه تغییر در مسیرهای مواصلاتی نباید به «خدشه در تمامیت ارضی و مرزهای شناختهشده بینالمللی» یا تغییر ژئوپلیتیک منطقه بینجامد. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، ایران حامی گسترش همکاریهای منطقهای است، اما هرگونه پروژهای باید با رعایت حساسیتهای مرزی و امنیتی همراه باشد.
با توجه به پیوند احتمالی این صلح با توافقات ابراهیم و همکاری نزدیکتر با اسرائیل، این رویداد میتواند بر معادلات منطقهای و موازنه قدرت در مرزهای شمالی ایران اثرگذار باشد. در صورت تحقق توافق صلح و پیشرفت پروژههای اتصال منطقهای، به باور تحلیلگران توازن ژئوپلیتیک در قفقاز جنوبی وارد مرحلهای تازه خواهد شد که بهطور مستقیم بر منافع و محاسبات راهبردی تهران تاثیر خواهد گذاشت.
در پی کشته شدن ۲۶ گردشگر در کشمیر، هند مواضعی را در خاک پاکستان هدف قرار داد.
بر اساس گزارش روزنامه دان و شبکه تلویزیونی هندی اندی تیوی، نتانیاهو استفاده از جنگافزارهای ساخت اسرائیل، از جمله پهپادهای انتحاری «هارپی» و سامانه موشکی «باراک-۸» را در این عملیات تایید کرد. موشک باراک-۸ یکی از پروژههای مشترک دفاعی هند و اسرائیل است.
نتانیاهو در صفحه رسمی خود در شبکه اکس نوشت که در دیدار با جیپی سینگ، سفیر هند در اسرائیل، درباره تقویت و گسترش همکاریهای دوجانبه، بهویژه در حوزههای امنیتی و اقتصادی، گفتوگو کرده است. وی همچنین در نشستی جداگانه با گروهی از روزنامهنگاران هندی به پرسشهای آنان پاسخ داده است.
نخستوزیر اسرائیل در این نشست اظهار داشت: «تجهیزاتی که پیشتر در اختیار هند قرار داده بودیم، در میدان نبرد عملکرد بسیار خوبی داشتند. ما تسلیحات خود را در میدان عمل توسعه داده و آزمایش کردهایم. این تجهیزات کارآمد بوده و بر پایهای مستحکم استوار هستند.»
بر اساس گزارش شبکه هندی نیوز۱۸، هند در جریان عملیات سِندور از مهمات «هارپی» و «اسکایاسترایکر» با اثربخشی بالا استفاده کرده است. این جنگافزارها برای هدف قرار دادن سامانههای پدافند هوایی و تجهیزات تجسسی پاکستان بهکار گرفته شدند.
تنشها میان هند و پاکستان در اوایل سال جاری خورشیدی، پس از حملهای مرگبار به گردشگران در منطقه پهالگام در کشمیر تحت کنترول هند، بالا گرفت. هند، پاکستان را مسئول این حمله دانست. این اتهام به درگیریهای مرزی از جمله تبادل آتش توپخانهای، حملات پهپادی و هوایی انجامید. این رویارویی چهارروزه با اعلام آتشبس غیرمنتظره از سوی دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، پایان یافت.
کبی شوشانی، سرقنسول اسرائیل در ممبی، در این باره اظهار داشت: «عملیات سِندور اقدامی در راستای دفاع از خود بود. من به این عملیات افتخار میکنم و معتقدم که ارسال پیامی قاطع به تروریستها ضروری بود.»
پس از درگیری نظامی میان دو قدرت هستهای جنوب آسیا، اسلامآباد بارها اسرائیل را به حمایت از عملیات هند علیه این کشور متهم کرده بود.
در دهه گذشته، اسرائیل به یکی از تامینکنندگان اصلی جنگافزارهای نظامی هند تبدیل شده است. بر پایه آمار منتشرشده، هند حدود ۲.۹ میلیارد دالر تجهیزات نظامی از اسرائیل، شامل رادارها، پهپادهای شناسایی و تهاجمی، و سامانههای موشکی خریداری کرده است.
آقای نتانیاهو افزود که اسرائیل قصد دارد اداره غزه را به نیروهای عربی بسپارد، اما جزئیاتی درباره ساختار آینده حکومتی یا اینکه کنترول به کدام کشور عربی سپرده خواهد شد، ارائه نکرد.
نخستوزیر اسرائيل این اظهارات را پیش از جلسهای با وزرای ارشد کشورش برای بررسی برنامه گسترش کنترول نظامی اسرائیل در غزه بیان کرد. در جلسهای دیگر که پیشتر با رئیس ستاد ارتش اسرائيل برگزار شد، گفته میشود ارتش مخالف گسترش عملیات بوده است.
دو منبع دولتی به رویترز گفتند هرگونه تصمیم نهایی باید در جلسه کابینه بهطور کامل تایید شود که احتمالاً تا یکشنبه برگزار نمیشود.
یکی از سناریوهای احتمالی، تصرف تدریجی مناطقی از غزه است که هنوز تحت کنترول اسرائیل نیست. در این طرح، به ساکنان هشدار تخلیه داده میشود تا پیش از ورود نیروهای نظامی منطقه را ترک کنند.
واکنش گروههای فلسطینی و کشورهای عربی
گروه حماس در بیانیهای اعلام کرد که «اظهارات نتانیاهو کودتایی آشکار علیه روند مذاکرات است و نشان میدهد او به دنبال خلاص شدن از دست گروگانها است، نه آزادیشان.»
یک مقام اردنی نیز به رویترز گفت: «کشورهای عربی فقط چیزی را حمایت میکنند که مورد توافق فلسطینیها باشد.»
پیشتر، اسرائیل و امریکا پیشنهاد مصر برای تشکیل دولت انتقالی تکنوکرات فلسطینی پس از پایان جنگ را رد کرده بودند.
اعتراضات جهانی
نظرسنجیها نشان میدهند که اکثر اسرائیلیها خواهان پایان جنگ و آزادی گروگانها در نزد حماس هستند.
در اورشلیم، صدها نفر بیرون دفتر نخستوزیر تجمع کردند و پایان فوری جنگ در ازای آزادی گروگانها را خواستار شدند. یکی از معترضان گفت: «از این دولت خستهام. زندگی ما را نابود کردهاست.»
اسرائیل میگوید ۵۰ گروگان هنوز در غزه هستند که احتمال میرود ۲۰ نفرشان زنده باشند.
بسیاری از کسانی که آزاد شدهاند، از طریق مذاکرات دیپلوماتیک آزاد شدند.
در همین حال، ارتش اسرائیل اعلام کرده ۷۵ درصد غزه را در کنترول خود دارد. سازمانهای امدادی هشدار دادهاند که مردم غزه در آستانه قحطی قرار دارند.
زن جوانی به نام آیه محمد گفت: «دیگر جایی برای رفتن نداریم. کافی است، بس است. آواره شدهایم، تحقیر شدهایم. این یعنی شرافتت را از دست بدهی و به گدایی بیفتی.»
