خبرگزاری دولتی سوریه (سانا) بامداد پنجشنبه گزارش داد احمد شرع، رئیس دولت سوریه، در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویارک با دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا، دیدار کرد. جزئيات بیشتر درباره این دیدار منتشر نشده است.
در این دیدار، ملانیا ترامپ، بانوی اول ایالات متحده نیز حضور داشت.
ترامپ در ماه مه هم در عربستان سعودی با احمد شرع دیدار کرد و اعلام کرد که دههها تحریم اعمالشده بر سوریه در دوران حکومت اسد را لغو خواهد کرد. او سپس دستور لغو یا تعلیق بخش بزرگی از این تحریمها را صادر کرد.
با این حال، سختگیرانهترین تحریمها که در سال ۲۰۱۹ از سوی کانگرس وضع شد، همچنان پابرجاست و برای لغو دائمی آنها نیاز به رای کانگرس است.
واشنگتن رژیم تحریمهای سوریه را لغو کرد
دفتر کنترول داراییهای خارجی وزارت خزانهداری امریکا (اوفک) اعلام کرد رژیم طولانیمدت تحریمهای مرتبط با سوریه پایان یافته است؛ تصمیمی که با استناد به «اقدامات مثبت و اصلاحات سیاسی–اقتصادی» دولت جدید به رهبری احمد شرع اتخاذ شده است.
طبق اعلام اوفک، این نهاد «مقررات تحریمهای مرتبط با سوریه» را به «مقررات تحریمهای ترویج پاسخگویی درباره اسد و ثبات منطقهای» تغییر نام داده و چارچوب را برای اجرای دو فرمان اجراییِ صادرشده در ۱۵ جنوری و ۳۰ جون ۲۰۲۵ اصلاح کرده است.
بنا بر اطلاعیه منتشرشده، تحولات ششماهه منتهی به ۳۰ جون—از جمله اقدامات دولت جدید دمشق—مبنای خاتمه «وضعیت اضطراری ملی» تشکیلدهنده پایه حقوقی تحریمها بوده است.
طبق اعلام رسمی، این تصمیم از اول جولای ۲۰۲۵ لازمالاجرا شد و اوفک در ۲۶ آگست ۲۰۲۵ «مقررات تحریمهای سوریه» را از مجموعه مقررات فدرال (سیافآر) حذف کرده است.
وزارت خزانهداری میگوید تغییرات تازه، ضمن تثبیت سازوکار پاسخگویی درباره دوره اسد، مسیر سیاستگذاری امریکا را با شرایط سیاسیِ پس از تشکیل دولت انتقالی در دمشق همسو میکند.
چارچوب پیشینِ «مقررات تحریمهای مرتبط با سوریه» طی سالها ابزار اجراییِ اصلی وزارت خزانهداری برای اعمال محدودیتها علیه حکومت اسد، مقامهای ارشد، پشتیبانان مالی و شبکههای مرتبط با تسلیحات، نفت و سایر منابع درآمدی بود؛ شبکهای از ممنوعیتهای فراگیر بر صادرات، سرمایهگذاری و بخش عمدهای از تراکنشهای مالی که تنها با استثناهای محدود—از جمله مجوزهای انساندوستانه و برخی فعالیتهای سازمانهای غیردولتی تحت نظارت سختگیرانه—قابل تخطی بود.
اوفک در توضیح منطق تغییر میگوید اصلاحات اعلامشده از سوی حکومت شرع و سیگنالهای سیاسیِ ماههای اخیر، ارزیابی تازهای را از کارآمدی و تناسب تحریمهای گسترده ضروری کرده است.
بهگفته این نهاد، بازطراحی مقررات با هدف «ترویج ثبات منطقهای» و حفظ امکان تحریمِ هدفمند بازیگران مرتبط با نقضهای جدی، در عین کاهش هزینههای ناخواسته بر اقتصاد و جامعه سوریه، انجام شده است.
لغو رژیم تحریمی در حالی صورت میگیرد که دمشق طی ماههای گذشته بر لغو محدودیتهای بینالمللی بهعنوان پیشنیاز جذب سرمایهگذاری و بازسازی تاکید کرده است.
در عین حال، مقامات امریکایی با اشاره به تغییر عنوان و مضمون مقررات تاکید دارند ابزارهای حقوقی برای پیگیری تخلفات احتمالیِ باقیمانده از دوره اسد یا بازیگران منطقهای مرتبط، همچنان برقرار است و میتواند در صورت لزوم فعال شود.
او درباره دستاوردهای حکومت خود گفت: «ما همه را به یک گفتوگوی ملی و فراگیر دعوت کردیم، حکومت شایستگان را اعلام داشتیم، اصل مشارکت عمومی را تقویت کردیم.»
او با اشاره به برگزاری انتخابات پارلمانی در سوریه، گفت که «ما اکنون به سوی انتخاب نمایندگان شورای ملی خود حرکت میکنیم.»
او برخلاف طالبان که زمانی ایدیولوژی و سیاست مشابه این گروه افغان را دنبال میکرد، در اوایل بازگشت به قدرت تعهد خود را به حکومت منتخب ملی اعلام داشت. در همین راستا، حکومت الشرع اعلام کرد که انتخابات پارلمانی این کشور در ۱۳ میزان برگزار خواهد شد.
آقای الشرع با اشاره به سقوط رژیم بشار اسد در دسامبر گذشته، اعلام کرد که سوریه پس از دهها سال دیکتاتوری دوباره به جامعه جهانی بازگشته است.
شرع گفت: «سوریه جایگاه واقعی خود را در میان ملتهای جهان بازمییابد، آن هم پس از شش دهه دیکتاتوری که جان یک میلیون نفر را گرفت و صدها هزار تن را شکنجه کرد.»
او نخستین رهبر سوریه است که در نزدیک به شش دهه گذشته در این نشست جهانی حضور مییابد.
آخرین بار در سال ۱۹۶۷ نورالدین آتاسی، رئیسجمهور وقت سوریه، در مجمع عمومی سخنرانی کرده بود.
رئیسجمهور الشرع در بخشی از صحبتهایش به اصلاحات و حکومتداری جدید در سوریه پرداخت و اظهار داشت: «از لحظه سقوط رژیم پیشین، سیاست راهبردی خود را بر سه محور استوار کردیم: دیپلوماسی متوازن، امنیت و ثبات و توسعه اقتصادی.»
وی خاطر نشان کرد که سوریه اکنون در مسیر بازسازی است. او تصریح کرد: «ما در حال ایجاد دولتی جدید، نهادها و قوانینی هستیم که حقوق همه شهروندان را بدون تبعیض تضمین میکند.»
او در بخشی از سخنرانی خود با اشاره به سرنگونی بشار اسد گفت که به رژیم ترور و شکنجه خاتمه دادند و زمینه بازگشت مهاجران سوری را فراهم کردند.
رهبر جدید سوریه تاکید کرد که «سوریه از کشور صادرکننده بحران به نقطه ثبات و امنیت در منطقه تبدیل شده است.»
شرع افزود که کمیسیونهایی برای عدالت انتقالی و بررسی سرنوشت افراد مفقود تشکیل شده و روند انتخاب شورای قانونگذاری در جریان است.
به گفته او، نهادهای اداری و نظامی بازسازی شده، ساختار بوروکراتیک پیشین منحل گردیده و «دولتی شایستهسالار» برای تقویت مشارکت مردمی ایجاد شده است.
وی به احیای کامل روابط بینالمللی و ایجاد شراکتهای جدید منطقهای و جهانی اشاره کرد و گفت که لغو بخشی از تحریمها نشانهای از این پیشرفت است.
رهبر سوریه اظهار داشت: «شرکتهای بزرگ منطقهای و بینالمللی وارد بازار سوریه شده و در بازسازی و سرمایهگذاری مشارکت دارند.»
وی در عین حال خواستار لغو کامل تحریمها شد تا «زنجیرها از پای مردم سوریه برداشته شود.»
از آشوب به سوی نوسازی
آقای الشرع سوریه را کشوری در حال گذار از آشوب به سوی نوسازی توصیف کرد و گفت: «سرزمینی با تمدن و فرهنگ کهن، شایسته حکومتی قانونمدار است که از همه محافظت کند، حقوق و آزادیها را تضمین بدارد و شرایطی برای شکوفایی زندگی فراهم آورد.»
وی به تعهد خود برای پاسخگویی تاکید کرد و افزود که کمیسیونهای حقیقتیاب برای بررسی خشونتهای فرقهای اخیر تشکیل شده و دسترسی بازرسان سازمان ملل فراهم گردیده است.
الشرع اظهار داشت: «تضمین میکنم همه کسانی که مسئول خونریزی هستند، پاسخگو خواهند بود و به دست عدالت سپرده خواهند شد.»
انتقاد از تجاوز اسرائیل
رئیسجمهور جدید سوریه در سخنان خود اسرائیل را به باد انتقاد گرفت. او گفت: «اسرائیل از زمان سقوط رژیم اسد تهدیدها علیه سوریه را متوقف نکرده است.»
او ابراز داشت که اقدامات اسرائیل با حمایت جامعه جهانی از سوریه و مردمش در تضاد است و امنیت منطقه را با خطر مواجه میسازد؛ خطری که میتواند به درگیریهایی بینجامد که هیچکس پایان آن را پیشبینی کرده نمیتواند.
آقای شرع همچنان گفت که مذاکراتی برای دستیابی به توافق امنیتی جریان دارد؛ توافقی که میتواند به اجرای دوباره موافقتنامه آتشبس سال ۱۹۷۴ میان سوریه و اسرائیل منجر شود.
شرع هفته گذشته ابراز امیدواری کرده بود که توافق ظرف چند روز آینده نهایی شود، اما بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، روز یکشنبه شانس رسیدن به چنین توافقی را اندک خواند.
سخنرانی احمد الشرع در مجمع عمومی سازمان ملل متحد توجه جهانی را جلب کرده است، زیرا تحول او از یک جهادی سابق که امریکا جایزهای ۱۰ میلیون دالری برای دستگیریاش تعیین کرده بود، به یک رهبر دولتساز، چشمگیر بوده است.
سقوط غیرمنتظره رژیم اسد در نتیجه حمله برقآسای شورشیان به رهبری شرع در ماه دسامبر، به ۱۴ سال جنگ داخلی در سوریه و به حاکمیت ۵۰ ساله خانواده اسد نقطه پایان گذاشت.
