در پی بسته ماندن گذرگاههای پاکستان با افغانستان،- غلامحسین مظفری، استاندار خراسان رضوی تاکید کرده است که صادرات کالا از ایران به افغانستان دو برابر شود. او گفت که برای رونق تجارت ایران با افغانستان، در ماه جاری به هرات و کابل رفته بود.
به گزارش رسانههای داخلی ایران، آقای مظفری روز شنبه ۱۵ قوس در نشست شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی، بر افزایش صادرات کالا از ایران به افغانستان تاکید کرده است.
استاندار خراسان رضوی در عین حال گفت: «تاکید ما در تجارت با افغانستان این است که هر کالایی را که در افغانستان تولید میشود، از کشور دیگری وارد ایران نکنیم و از افغانستان وارد کنیم و بر این موضوع هم اصرار داریم.»
طاهر اندرابی، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان پیشتر اعلام کرد که مرز پاکستان و افغانستان به صورت محدود، برای ارسال کمکهای بشردوستانه سازمان ملل متحد بازگشایی شده است، اما تجارت پاکستان با افغانستان همچنان در حالت تعلیق است.
پس از درگیریهای مرزی نیروهای طالبان و وپاکستان، اسلامآباد ۲۰ میزان گذرگاههای مرزی تورخم و چمن را مسدود کرد.
انسداد گذرگاههای مرزی و قطع مبادلات تجاری بین دو کشور باعث شده است تا طالبان تعاملات تجاری خود را با کشورهای همسایه و منطقه بهویژه ایران و اوزبیکستان افزایش دهند.
یک منبع معتبر که بهدلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، به افغانستان اینترنشنال گفت که «ایران تلاش دارد تا توافقی میان اداره طالبان و اپوزیسیون سیاسی با حفظ حاکمیت طالبان حاصل شود.»
به گفته او، «ایران در حال حاضر نزدیکترین متحد طالبان است و از پیامدهای افزایش تنش بین طالبان و پاکستان نگران است.»
منبع تاکید کرد که «اداره طالبان در چهار سال گذشته منافع ایران را تامین کرده، به طوری که حجم دادوستد تجاری میان ایران و طالبان بیش از دادوستد ایران با کل کشورهای اروپایی است.»
همزمان، منابع دیگر از دیدار و وادید مقامات ایرانی با شماری از چهرههای سیاسی مخالف طالبان خبر دادهاند. طبق اظهارات منابع مقامهای جمهوری اسلامی با یک معاون سابق ریاستجمهوری، معاون سابق ریاست اجرائیه، رئيس پیشین امنیت ملی افغانستان، وزیر خارجه پیشین افغانستان، نمایندگان رهبران سیاسی، جبهه نظامی مخالف طالبان و والی پیشین بلخ در تهران دیدار کردهاند تا آنان را تشویق کنند که با طالبان سازش کنند.
حنیف اتمر، وزیر امور خارجه پیشین افغانستان و یک منبع نزدیک به عطامحمد نور، والی سابق بلخ در تماس با افغانستان اینترنشنال گزارشها درباره سفر خود به تهران و ملاقات با مقامهای ایرانی را تکذیب کردند. محمد محقق، عضو شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان از اظهار نظر در این مورد خودداری کرد.
با این حال در روزهای گذشته تصاویری در شبکههای اجتماعی منتشر شد که باتور دوستم، فرزند عبدالرشید دوستم، معاون سابق ریاستجمهوری افغانستان و رهبر حزب جنبش ملی افغانستان را در هتل اسپیناس تهران نشان میداد. هنوز سخنگویان حزب جنبش درباره علت سفر آقای دوستم به تهران توضیح ندادهاند.
مخالفان طالبان «نشست همصدایی» برگزار میکنند
منابع موثق به افغانستان اینترنشنال گفتند مخالفان طالبان قرار است در روزهای پیشرو یک «نشست همصدایی» برگزار کنند.
در این نشست، رهبران سنتی مخالفان طالبان از شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان و برخی از مقامات دولت پیشین افغانستان حضور خواهند داشت.
در این نشست اعلامیهای صادر خواهد شد که در آن بر چهار نکته حل سیاسی بحران افغانستان از طریق مذاکرات و توافق بینالافغانی، اعاده حاکمیت ملی از طریق استقرار نظام مشروع مردمی، احقاق حقوق بشر و مبارزه با تبعیض و افزایش کمکهای بشردوستانه تاکید شده است.
تلاش ایران برای بسیج مخالفان طالبان در محور خود، پس از آن صورت میگیرد که پاکستان نیز در تلاش تماس و همکاری با مخالفان طالبان است. برخی منابع گفتهاند که در روزهای آینده ممکن است هیاتی عالیرتبه از جمعیت اسلامی به پاکستان سفر کند. یکی از منابع گفت ایران نگران است پاکستان با تقویت اپوزیسیون طالبان، رژیم طالبان را بیش از این تضعیف کند. به همین دلیل سعی دارد اپوزیسیون را به نزدیکی با طالبان تشویق کند.
روابط اداره طالبان با پاکستان در ماههای اخیر به شدت متشنج شده است. دیپلوماتهای پاکستانی از احتمال «تغییر رژیم» در افغانستان سخن گفته و خواهان همکاری با مخالفان طالبان شدهاند.
ملا شیرین که یکی از نزدیکترین و معتمدترین افراد رهبر طالبان محسوب میشود، با استفاده از نفوذش، نوعی ساختاری موازی قدرت در قندهار ایجاد کرده است؛ ساختاری که حتا ادارههای امنیتی و استخباراتی طالبان نیز با آن موافق نیستند.
حضور ملاشیرین در حلقات خانوادگی و خصوصی ملاهبتالله، رهبر طالبان، نفوذ او را چند برابر کرده است. در قندهار بهویژه در ولسوالیهای ژیری و پنجوایی، دستور او مقدم بر هر قانون و فرمان رسمی است.
این قرابت ملا شیرین با ملاهبتالله، برایش نفوذ و جایگاهی داده است که حتا تصامیم وزارت دفاع طالبان، ریاست عمومی استخبارات و سایر نهادهای مرکزی را نیز تحت شعاع قرار داده است.
منابع به افغانستان اینترنشنال گفتهاند که او با استفاده از نفوذ فزایندهاش، در قندهار اقداماتی انجام میدهد که با هیچ مانع دولتی و دستوری رهبر طالبان مواجه نمیشود.
قطعه ۸۰۰ نفری ویژه؛ جزیره قدرت ملا شیرین
از حدود شش ماه پیش، ملا شیرین در قندهار یک قطعه ۸۰۰ نفری ویژه و مخفی با ماموریت استخباراتی ایجاد کرده است. این قطعه در ظاهر برای تأمین امنیت مقام ولایت و خود ملا شیرین معرفی شده، اما در عمل وظایفی چون تعقیب افراد مشکوک، نظارت، جمعآوری اطلاعات و بازداشتهای خودسرانه را پیش میبرد.
جنگجویان این قطعه، بهجای یونیفورم رسمی، لباسهای عادی و مشابه مردم محل میپوشند. هدف آنان، پنهانسازی هویت و سهولت در نفوذ در جامعه است؛ تا جایی که مردم نمیتوانند تشخیص دهند چه کسی فرد عادی و چه کسی عضو این قطعه است.
معاش اعضای این قطعه، از معاش نیروهای عادی طالبان بسیار بیشتر است؛ هر عضو ماهانه بین ۱۵ تا ۲۵ هزار افغانی دریافت میکند. این معاش بلند به هدف تعهد کامل اعضای قطعه و فعالیت مستمر آنان داده میشود.
منابع میگویند فعالیت این قطعه تنها محدود به شهر قندهار نیست، بلکه نشانههای حضور آنان در ولسوالیهای ژیری، پنجوایی، میوند، ارغنداب، شاهولیکوت و دیگر مناطق نیز دیده میشود.
اعضای این قطعه در مسیرها و محلهای کلیدی بهطور مخفی و خاموشانه فعالیت میکنند و مسیر عمومی رفتوآمدهای روزانه مردم را زیر نظر دارند.
باشندگان محل میگویند هرچند اعضای قطعه مخفی اند و دیده نمیشوند، اما حضور آنان در هرجایی حس میشود؛ آنان گفتوگوها، رفتوآمدها، تماسها، تجارت و تمام فعالیتهای روزمره مردم را زیر نظر دارند.
وظیفه اصلی این قطعه، نظارت بر زندگی روزانه هر فرد در منطقه است. افراد این گروه در بازارها، مسجدها، کاروانسراها، مراکز تجاری و حتی اطراف خانهها گشتوگذار میکنند.
به گفته منابع، هر فرد مشکوک تا روزها و حتا هفتهها تعقیب میشود؛ روابط، تماسها و فعالیتهای اجتماعیاش ثبیت میگردد و سپس گزارش آن به سران گروه داده میشود.
این قطعه به چند گروه کوچک تقسیم شده است که هرکدام رهبر خود را دارد. این رهبران نشستهای ماهانه منظم و گاهی نشستهای هفتگی برگزار میکنند.
در این نشستها فهرست افراد مشکوک ارائه شده و پلانهای نظارتی و دستورهای تازه عملیاتی مورد بحث قرار میگیرد. منابع تصریح میکنند بسیاری از افراد توسط همین قطعه بازداشت شده و در موارد زیاد با دستور مستقیم ملا شیرین در بازداشت باقی ماندهاند.
فعالیت این قطعه تا آن حد گسترش یافته که حتا اعضای طالبان که با حلقه ملا شیرین همنظر نیستند نیز زیر نظارت قرار میگیرند.
نظارت پنهان بر مسیرهای قاچاق مواد مخدر
اطلاعات دریافتی افغانستان اینترنشنال از منابع معتبر نشان میدهد که شماری از اعضای قطعه ۸۰۰ نفری ملا شیرین مأموریت دارند بر جریان داخلی و مسیرهای انتقال مواد مخدر نظارت کنند.
بر پایه اطلاعات، اعضای این قطعه در مناطقی که هیروئین، تریاک و شیشه تولید و قاچاق میشود، بهطور منظم رفتوآمد دارند؛ این مناطق شامل ژیری، پنجوایی، میوند و ارغنستان در ولایت قندهار است.
این قطعه، علاوه بر تأمین امنیت مسیرهای یادشده و کنترول رفتوآمد مردم، در مواردی حتی جلو فعالیت کسانی را نیز میگیرد که بیرون از حلقه نفوذ ملا شیرین به تجارت مشغولاند.
منابع آگاه میگویند هیچ نهاد مستقلی برای نظارت بر عملکرد این قطعه و پاسخگو ساختن اعضای آن وجود ندارد؛ موضوعی که نگرانی مردم را افزایش داده است. به باور آنان، این قطعه نه صرفا یک نیروی امنیتی، بلکه بخشی از ساختار گستردهتری از قدرت است که از هرگونه نظارت پنهان مانده است.
نگرانیهای فزاینده؛ مردم چه میگویند؟
باشندگان قندهار میگویند اگر اعضای قطعه ویژه ملا شیرین با کسی مشکل شخصی داشته باشند، بهراحتی او را به اتهامهای مختلف از جمله ارتباط با کشورهای خارجی بازداشت میکنند. مردم این وضعیت را «ظلم و خودکامگی» توصیف کردهاند.
یکی از باشندگان قندهار به افغانستان اینترنشنال گفت: «افراد این قطعه اگر با کسی بد باشند یا دشمنی داشته باشند، با اتهامات مختلف او را بازداشت میکنند. این وضعیت مردم را نگران کرده است زیرا نشان میدهد که طالبان یک حکومت واحد نیست، بلکه مجزا و پراکنده عمل میکند.»
طالبان؛ حکومت واحد یا مجموعه گروههای رقیب؟
هرچند تنش درونگروهی طالبان بر سر قدرت پدیده تازهای نیست، اما ایجاد چنین قطعهای از سوی ملا شیرین این شکافها را عمیقتر کرده است. وزارت دفاع و اداره استخبارات طالبان با فعالیت این قطعه مخالفت اند، اما هیچیک از مقامهای ارشد طالبان توانایی منحلکردن آن را نداشتهاند؛ زیرا ملا شیرین از نزدیکترین چهرهها به هبتالله بهشمار میرود.
این وضعیت نشان میدهد که در قندهار نوعی ساختار قدرت موازی درحال شکلگیری است؛ ساختاری که با تشکیل نیروهای موازی، گروههای مسلح شخصی و فعالیتهای خودمحورانه، درصدد تقویت جزیره قدرت است.
جزیرههای محلی قدرت و آینده مردم
شماری از تحلیلگران سیاسی هشدار میدهند هنگامی که یک والی بتواند قطعه ۸۰۰ نفری شخصی ایجاد کند، افراد مشکوک را بازداشت کند، رقبایش را زیر نظر بگیرد و در کنار ساختار رسمی دولت، ادارهای موازی بسازد، چنین وضعیتی زمینهساز بحرانهای سیاسی و اجتماعی در آینده خواهد بود.
