د افغانستان لپاره د امریکا د غیرمقیم سفارت سرپرسته کرن ډېکر وايي، چې په دوحه کې یې د افغانستان لپاره د خوړو د نړۍوال پروګرام له استازي او یو شمېر نورو مرستندویه ادارو له مسوولینو سره لیدلي دي.
نوموړې نن سې شنبه پر خپلې اېکس پاڼې لیکلي، چې د امریکا متحده ایالات له افغانستان سره د بشري مرستو د یوه ستر تمویلونکي هېواد په توګه باید د هر مصرف شوي ډالر حساب ورکړي.
نوموړې په ټینګار سره ویلي، چې پر افغانستان او افغانانو د ګڼو بحرانونو د راتلو له امله افغانان اړ دي، چې د بحرانو د له منځه وړلو لپاره د مرستو هر ډالر ولګوي.
له دې وړاندې د خوړو نړۍوال پروګرام په اېکس ټولنیزه پاڼه کې د یوې ویډیو په خپرولو سره چې پکې د واورو د ورښت له امله د لارې بندېدل او د مرستندویه کارکوونکو سخت حالت ښيي ویلي، مخکې له دې چې ځنډ شي، اړمنو کسانو او د لېرې پرتو سیمو اوسېدونکو ته د مرستو د رسولو په موخه ۴۰۰ میلیون ډالرو ته اړتیا لري.
یاد پروګرام اوږدمهاله جګړې، وچکالي او زیانمن اقتصاد، د ښځو او ماشومانو د اغېزمن کېدو لوی لاملونه بولي.
د (ډبلیو ایف پي) ترڅنګ یو شمیر نورو مرستندویه ادارو هم په ځلونو خبرداری ورکړی، چې که دوی ته د اړتیا وړ بودیجه برابره نه شي نو په افغانستان کې به بشري ناورین رامنځته شي.
د طالبانو د خوست امنیه قوماندانۍ مطبوعاتي دفتر نن سې شنبه د ( لړم ۲۳مه ) د یوې خبرپانې خپرولو سره ویلي، چې د دغه ولایت لپاره د طالبان امنیه قوماندان له هغه خوستي ځوان سره لیدلي چې څه موده وړاندې په دغه ولایت کې طالب وسلوالو صحرايي محاکمه کړی و او بیا ترې وېډیو ثبت کړې وه.
په خبرپاڼه کې راغلي هغه درې تنه طالب وسلوال د طالبانو خوست امنیه قوماندانۍ په امر نیول شوي دي.
افغانستان انټرنشنل د ویډیو په اړه د لړم ۲۱ مه د خوست تڼیو ولسوالۍ له اوسیدونکو سره خبرې وکړې او موندنې ښیي چې دغه ویډیو څو موده وړاندې ثبت شوې ده.
که څه هم د بادشاه زالله جرم نه دی معلوم؛ خو په دغه وېډيو کې یو طالب په خبرو کې وايي، چې کواکې د طالبانو په شان څېره یې جوړه کړې ده او د «مجاهد» له نومه ناوړه ګټه اخلي.
دغه خوستی ځوان په ژړغوني غږ طالب ته وايي، چې برېتونه دې ورته نه قیچی کوي؛ خو طالب وسلوال یې خبرو ته پام نه کوي او د سر وېښتانو ترڅنګ یې برېتونه هم ور قیچي کوي.
دا ځوان په خبرو کې وايي:"تر دې یې مړ وی؛ نو به ښه و"، په مقابل کې یو طالب ورته وایي:" که زموږ قوماندان ته دا خبره وکړې، ممکن هغه دې ووژني".
څو میاشتې وړاندې په کندهار کې ناست د طالبانو مشر ملا هبت الله یو فرمان صادرلو سره امر وکړ، چې له دې وروسته هېڅ طالب له محکمې پرته د هېڅ مجرم ته سزا نه شي ورکولی.
په دغه فرمان کې راغلي وو، چې مجرم ته د سزا ورکولو پرمهال د انځورونو او وېډیوګانو اخیستو اجازه نه شته.
دغه وېډیو په ټولنیزو رسنیو کې د ګڼو افغانانو پراخ غبرګونونه راپارولي وو.
د خوست یوه اوسیدونکي لیکلي وو:"دا کس بله لاره نه لري ترڅو د طالبانو پرضد وسله واخلي او وجنګیږي، دا یوه صحرايي محاکمه ده او هېڅ څوک دا حق نه لري چې د چا غرور مات کړي".
د خوست یو بل اوسیدونکي لیکلي وو: " که هر څومره لوي مجرم وي، دوی حق نه لري چې داسې چلند ورسره وکړي، که دوی دا صلاحیت لري نو بیا عدلي او قضايي ارګانونه د څه لپاره دي".
له دې وړاندې هم ورته وېډیوګانې خپرې شوې دي، خو تر اوسه طالبانو خپل وسلوال د ورته کړنو له امله نه دي محاکمه کړي.
نیوکې دا دي، چې طالبان د خپلو غړو د محاکمه کولو لپاره کوم قانون نه لري او دغې ډلې په افغانستان کې د رسنیو سانسورولو سره له مطبوعاتو هم پر طالبانو د نیوکو چانس اخیستی دی.
اوس پوښتنه دا ده، چې ایا د دې وېډیو له خپرېدو سره به اوس طالبانو د خپل مشر ملا هبت الله له فرمانه سرغړونکي طالب وسلوال د نورو افغانانو په څېر علني محاکمه کړي او که نه؟
د يادو مرکزونو مسوولینو وويل، چې وسله والو طالبانو په ټولګيو کې د نجونو عکسونه اخيستي او له هغوى يې غوښتي، چې د زده کړې مرکزونه ترک کړي.
د دوی په وينا؛ وسله والو طالبانو د لړم په ٢٣مه د سې شنبې په ورځ نیوکه وکړ، چې نجونې د اړتيا وړ حجاب نه مراعتوي او په ټولګيو کې يې نارينه ښوونکي درس ورکوي.
سیمه ییزو مسوولینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې په هرات کې د طالبانو د پوهنې ریاست د "تاف ګیت"، "مصلح"، "مسلم"، "نانونت"، "عطایي"، "ابن سینا" او "نسا" ښوونیز مرکزونه تړلي دي.
په دغو ښوونیز مرکزونو کې ځینو نجونو په انګلیسي، الماني او کمپیوټر کې زده کړې کولې.
د سرچينې د معلوماتو له مخې؛ په هرات کې د نجونو د يو شمېر نورو ښوونيزو مرکزونو دروازې هم د طالبانو د وېرې له امله تړل شوې دي.
یوې ښځینه زده کوونکې افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې درې ورځې وړاندې په هرات کې طالبانو د نجونو د ښوونځیو د دروازې د تړلو اقدام کړی و.
دغې زده کوونکې زياته کړه، چې وسله والو طالبانو د ښوونځي په دروازه کې د ښوونیزو مرکزونو ټولګيو ته د تګ مخه نيولې ده.
د دغو ښوونیزو مرکزونو يو ښوونکي وويل، چې څو ورځې وړاندې طالبانو له دوى څخه د ښوونیز مرکز د تړلو غوښتنه کړې وه.
هغه زياته کړه، چې د دغه ښوونیز مرکز مسوولينو نجونو ته خبر ورکړى، چې تر څو ورځو پورې دې ټولګیو ته له تګ څخه ډډه وکړي.
طالب سرچینو تر اوسه د نجونو د ښوونیزو مرکزونو د تړل کېدو په اړه څه نه دي ویلي؛ خو د طالبانو د پوهنې په ریاست کې ځینو سرچینو ویلي چې دغه تړل موقتي دي.
په تېرو دوو کلونو کې طالبانو له شپږم ټولګي څخه پورته د نجونو د ښوونځيو د دروازو د تړلو ترڅنګ، پر پوهنتون او د مېرمنو پر کار بندیز لګولی.
په وروستیو میاشتو کې داسې راپورونه خپاره شول، چې په کابل کې طالبانو ښوونیزو مرکزونو ته د نجونو پر تګ هم بندیز لګولی دی.
طالبانو پر ښځو او نجونو پراخ بندیزونه لګولي دي. د طالبانو د محدودیتونو له مخې ښځې په نادولتي موسسو کې د کار کولو اجازه نه لري. دغې ډلې د ښځو پر ورزش او تفریح هم بندیز لګولی دی.
