هغه ویډیو چې افغانستان انټرنشنل ته رسېدلې ښیي، چې د فارسي ژبې د نامتو شاعر مولانا جلال الدین محمد بلخي ډبرینه نقاشي چې د مزار شریف په الکوزي څلور لارې کې نښلول شوې وه، ړنګه شوې ده. تراوسه معلومه نه ده، چې دا ویجاړۍ د چا کار دی؛ خو د ویډیو لیږونکی وایي چې دا چاره د طالبانو ده.
د مزارشريف ښار دغه اوسېدونکى وايي، چې طالبان د فارسي ژبې د دغه نامتو شاعر د انځور په ويجاړولو سره خپله «بې فرهنګی او ناپوهي» ښیي.
طالبانو تر اوسه د مولانا جلال الدین محمد بلخي د نقاشۍ د ویجاړولو په اړه څه نه دي ویلي.
د ۱۴۰۰ لمریز کال د اوړي راهیسې کله چې طالبان واک ته ورسېدل، دوی د افغانستان په مختلفو ښارونو کې د ادبي، کولتوري او جهادي شخصیتونو انځورونه لېرې کړي دي.
د ادبي شخصیتونو انځورونه په ځانګړې ډول د افغانستان په شمالي او لوېدیځو سیمو کې له سړکونو او عامه ځایونو څخه لرې شوي دي.
تر دې مخکې د ملي ټلویزیون له ودانۍ او ځینو نورو دولتي ودانیو څخه د افغانستان د «پرمختګ غوښتونکي» پاچا امان الله خان د انځورونو د لرې کولو انځورونه خپاره شوي وو.
د پاکستان د بهرنیو چارو او سوداګرۍ وزیرانو تېره اونۍ د طالبانو د صنایعو او سوداګرۍ له وزیر سره په لیدنه کې ژمنه کړې وه، چې په کراچۍ کې د افغان سوداګرو ولاړ کانټینرونه به ژر تر ژره خوشې کړي.
له دغې غونډې یوه ورځ وروسته د افغانستان د سوداګرۍ وزارت په یوه لیک کې چې د پاکستان د سوداګرۍ وزارت د کراچۍ بندر مسوولینو ته امر کړی و، چې د افغان سوداګرو بند شوي ټرانزیټي مالونه دې له بانکي او مالي ضمانتونو پرته خوشې کړي.
ښاغلی صافی په داسې حال کې وايي، چې تر دغه حکم وروسته د پاکستان حکومت بیا د کراچۍ بندر چارواکو ته د انتظار امر وکړ.
د پاکستان سرپرست حکومت د ( لړم په ١٥مه ) اعلان وکړ، چې افغان سوداګر د کراچۍ له بندر څخه د خپلو ټرانزيتي توکو له لېږدولو مخکې بايد د هغو توکو د بيو په اندازه بانکي ضمانت ورکړي، چې د يو شمېر هغو توکو لپاره چې احتمالي قاچاق کېږي، د توکو د ټول ارزښت 10٪ مالیه ورکوي.
په دغو توکو کې خواږه، بوټان، جامې، میخانیکي وسایل او برېښنایي ماشینونه، کمپلې او د کور توکي شامل دي.
د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ د ګډې خونې د چارواکو په وینا؛ د ټرانزیټي سوداګرۍ په برخه کې مالیه نه شته؛ خو پاکستان د افغان سوداګرو پر ټرانزیټي توکو لس سلنه مالیه وضع کړې ده.
د پاکستان حکومت وايي، چې دغه پرېکړه يې په پاکستان کې د افغان سوداګرو له خوا د ټرانزيټي توکو د قاچاق له امله کړې ده.
پاکستاني چارواکي ادعا کوي، چې د کراچۍ بندر له لارې د افغان سوداګرو ټرانزیټي توکي یا په پاکستان کې پلورل کېږي او یا له افغانستانه بېرته د پاکستان بازار ته قاچاق کېږي.
پاکستان دغه مساله د دغه هېواد اقتصادي زیان ګڼي.
په ننګرهار ولایت کې د سوداګرۍ او پانګونې خونې غړی نورالله مبارز وايي: "د پاکستان دا ادعا رښتیا نه ده، بلکې دسیسه ده او موخه یې د افغان سوداګرو اقتصادي زیان او د هغوی کمزوري کول دي".
بل خوا افغان سوداګر وايي؛ په کراچۍ کې شاوخوا ۴۰۰ کانټینرونه درول شوي، چې د پاکستان د حکومت په منفي لېست کې دي.
په دې لېست کې هغه سوداګریز توکي شامل دي، چې پاکستان افغان سوداګرو ته اجازه نه ورکوي چې د ټرانزیټ له لارې افغانستان ته راوړي.
د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ د ګډې خونې مشر وايي، په تېر کې د سګریټو په ګډون یوازې دوه ډوله توکي د پاکستان په لېست کې شامل وو؛ خو په دې وروستیو کې د پاکستان حکومت افغانستان ته د ټرانزیټ له لارې د ۲۱۲ توکو پر لېږد بندیز لګولی دی.
د کراچۍ بندر د افغان سوداګرو لپاره تر ټولو نېږدې لار ده؛ خو افغانستان تل پر پاکستان تور پورې کړی چې له دغه بندر څخه د سیاسي فشار لپاره کار اخلي.
نن سې شنبه (د لړم ۳۰مه) د المرصاد نشراتي اداره کې یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل - پښتو ته وویل، چې د طالبانو استخباراتو ورته لارښونه کړې چې د داعش - خراسان پرضد خپرونو ته ادامه ورکړي.
المرصاد وېبپاڼه په وروستیو کې د پاکستان او داعش ـ خراسان څانګې ترمنځ د اړیکو په تړاو ګڼ شمېر پرلپسې راپورونه او لیکنې خپرې کړې دي.
المرصاد وېبپاڼې داسې معلومات خپاره کړل، چې د طالبانو دوی ته به واک کې ورکړي وو.
په دغو معلوماتو کې راغلي وو، چې طالبانو د پاکستان او ایران سره د داعش خراسان په تړاو معلومات شریک کړي دي او نیوکه دا وه، چې پاکستان په خپله خاوره کې د داعش خراسان څانګې مشرانو پر ضد کوم اقدام نه دی کړی.
المرصاد اردو اېکس پاڼه چې ډېری لوستونکي یې پاکستانیان دي؛ د تېرو شپږو ورځو راهسې کوم ټویټ نه دی کړی.
سرچینې واي؛ طالبانو وروسته دا اقدام پورته کړ چې دوه یوه اونۍ وړاندې المرصاد د پاکستاني طالبانو پخواني ویاند احسان الله احسان یو مضمون د اردو په شمول په څو ژبو خپور کړ، چې د پاکستان حکومت له غبرګون سره مخ شو.
سرچینې زیاتوي، پاکستان په رسمي ډول طالبانو ته شکایت وکړ چې د دوی تر واک لاندې المرصاد نشراتي ارګان د دوی پرضد خپرونې کوي او د دوی ضد ډلو راپورونه او لیکنې خپروي.
طالبانو ته نېږدې المرصاد وېبپاڼه د پاکستاني طالبانو د پخواني ویاند له خولې ویلي وو، چې داعش د پاکستاني استخباراتو لخوا په دولتي مېلمستونونو کې ساتل کیږي.
د احسان الله احسان په په لیکنه کې ویلي وو، داعش ته دنده ورکړې شوې وه چې تحریک طالبان پاکستان مات کړي او جګړه د پاکستان پر ځای افغانستان ته یوسي.
ددې راپور په اړه مو د المرصاد مسوول مدیر علي غورځنګ ته د اېکس پر پاڼه پېغامونه ولیږل؛ خو کوم ځواب مو ترلاسه نه کړ.
المرصاد وېبپاڼه په کابل کې د طالبانو واک ته رسېدو سره فعاله شوې ده او د داعش اړوند ټول خبرونه په دغه وېبپاڼه کې نشریږي.
طالبان په دې کار سره غواړي چې د دوی تر کنټرول لاندې په نورو داخلي رسنیو کې د داعش اړوند راپورونه نشر نه شي ترڅو عامه فکرونو باندې منفي تاثیر ونه کړي او دغه ډله همېشه کوښښ کوي، چې خلکو ته وايي په افغانستان کې داعش وسلوال فزیکي حضور نه لري.
هغو زرګونو کسانو چې د تېرو دوه دېرش ورځو راهیسې د پاکستان له لوري پر دروازه د پاسپورټ او ویزې د حتمي کولو د پرېکړې په غبرګون کې پرلت وهلی وايي، د طالبانو د چوپ پاته کېدو له امله نن سه شنبه د (لړم ۳۰) د لومړي ځل له پاره پر طالبانو سختي نیوکې وکړې.
د چمن د پرلت سرلاری او د چمن د لغړي اتحاد مشر غوث الله د پاکستان له لوري د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه د پاسپورټ او ویزې د حتمي کېدو په اړه د طالبان له لوري د دریځ نه روښانه کولو په اړه وايي پاکستان له افغان کډوالو سره ناوړه انساني چلند او پر سپین بولدک چمن دروازه په پاسپورټ او ويزه تګ راتګ د طالبانو په خوښه تر سره کوي.
نوموړی وايي: «اسلامي امارته که ته د پنجاني، امریکايي او یا د روسي په خوله نه یې راغلی اعلان وکړه چې، پاسپورټ نه منو که تاته (طالبان) د پنجابي له لوري افغانستان درکول شوی دی پر دغه دروازه د پاسپورت نه منلو اعلان وکړه او که اعلان نه شې کولای نو بیا دا موږ ته رامعلومه ده چې پټه خوله اقرار ده او که ته چوپ پاته یې تا د دغه ولس پر سر سودا کړي ده.»
همدارنګه نوموړی د طالبانو د چوپتیا په غبرګون وایي: «نور مو بس ده ډیر چوپ پاتې شوئ. طالبانو د پاسپورټ پر مسله خوله چوپه نیولې ده وطن یې پلورلی دی د پښتو ژبه دې پلورلې ده. له افغانانو سره چې د پاکستان له لوري کوم ظلم کیږي دا لس او شل کاله مخکې ولې دا نه ورسره کېدل نن ستا په خوښه پر افغانانو دا ظلم روان دي.»
پرلت وهونکي وايي، د دې لارې په اړه هر ډول تصمیم دلته د پرتو قبایلو په لاس کې دی.
د چمن پرلت د مرکزي کمېټې غړی امیر عبدالخالق وايي: «دلته خبره د کاروبار نه ده دلته خبره د اړیکو ده، زموږ د خپلو هغه کورنیو سره چې د سپین بولدک لوري ته دي اړیکې پرې شوې دي تګ راتګ بند شوی دی. خو د دې لارې په اړه باندې هر ډول تصمیم او پرېکړه یوازې زموږ په لاس کې ده موږ د پاکستان د حکومت هیڅ پرېکړه نه منو.»
له دغه پرلت څخه په هرو څو ورځو کې یو سیاسي ګوند خپل ملاتړ اعلانوي. او د بلوچستان ایالت ګڼ شمېر ګوندونه د یاد پرلت د پاسپورټ او ویزې نه منلو غوښتنې څخه ملاتړ کوي.
پرلت وهونکو نن یو ځل بیا د چمن ځايي چارواکو ته ګواښ وکړ او ویې ويل، که په چمن کې د پاسپورټ جوړولو دفترونه وتړل شي. پرلت وهونکي به په چمن کې ټولې دولتي ادارې بندې کړي.
د دغه پرلت د پرېکړې له مخې تېره ورځ د کوتې چمن تر منځ د لویې لارې بندېدو تر څنګ یې د سپین بولدک ـ چمن پر دوازه هم ټرانزیت بند کړ.
بل خوا تېره ورځ ناوخته د سوېلي پښتونخوا ځايي حکومتي چارواکو د پرلت له یو شمېر مسولانو سره ناسته کړې خو د مثبې پایلې نه لرلو له امله خبرې اترې ناکامې شوې دي.