د شمالي او سوېلي وزیرستان اوسېدونکي وايي، په سلګونو هغه دولتي ښوونځي چې پخوا به د دوی ماشومانو په کې زدهکړې کولې، اوس تړل شوي او ماشومان یې بې زدهکړو پاتې دي.
دوی وايي، اقتصادي حالت یې دومره ښه نه دی چې شخصي زدهکړې پرې وکړي.
د شمېرو له مخې یوازې په سوېلي وزیرستان کې ۴۸۲ دولتي ښوونځي دي چې ۱۲۳ هغه یې د نجونو او پاتې ۳۵۹ یې د هلکانو دي چې دا مهال له دغه شمېر څخه يوازې ۶۵ هغه یې خلاص دي او پاتې نور تړلي پاتې دي.
په سوېلي وزیرستان کې ازاد خبریال او د حالاتو څارونکی لال وزیر وايي، دا مهال د سيمې خلک د دغو دولتي ښوونځو له ودانیو د حجرو او غوجلو لپاره کار اخلي.
هغه وايي، حکومت د دغو ښوونځیو په فعالولو کې پاتې راغلی: «د دغو ښوونځیو ښوونکي معاشونه اخلي او ښوونځي یې تړلي دي، په سیمه کې د زدهکړو اړوندې ادارې مسوولان له هر معلم څخه ۱۰زره کلدارې رشوت اخلي بیا کار پرې نه لري چې هغه دې ښوونځي ته ورشي.»
د دې تر څنګ د شمالي وزیرستان میرعلي اوسېدونکی حاجي خدري له افغانستان انټرنشنل پښتو سره په غه خبرو کې وویل چې له هغې ورځې چې ماشومان یې ښوونځي ته نه ځي ټول یا په نشه یي توکو روږدي او یا وسلوالو ډلو ته ورځي.
هغه زیاتوي: «پخوا به ټول ماشومان سکولونو ته تلل، یو څه یې زدهکول، او بوخت یې هم ساتل خو اوس ټول ماشومان یاغي شول، په کوڅو کې وزګار ګرځي یا چرس و پوډر څکوي او یا یې ټوپک په غاړه وي له کوره وځي نور پې خبر نه یو چې چیرې ځي او څه کوي.»
موږ په ځلونو هڅه وکړه چې په وزیرستان کې د زده کړو برخې له حکومتي ادارو څخه په دې اړه د هغوی نظر له ځان سره ولرو خو هغوی په دې اړه د معلوماتو له ورکولو ډډه وکړه.
ويل کیږي، په سیمه کې د ملګرو ملتونو د یونیسف ادارې له لوري لسګونه فعال ښوونځي هم اوس تړل شوي چې په سیمه کې به یې ماشومانو ته زده کړې ورکولې.
دا په داسې حال کې ده چې تېره ورځ د پاکستان ولسمشر عارف علوي په دغه هېواد کې د بې ښوونځیو ماشومانو لپاره د ۵۰ زره نورو ښوونځیو د جوړولو غوښتنه وکړه.
هغه په اسلام اباد کې د علامه اقبال پرانیستي پوهنتون په یوه غونډه کې د خبرو پر مهال وويل چې شاوخوا ۴۵ سلنه ماشومان له ښوونځیو بې برخې دي، چې شمېر یې ۲۶ میلیونو ته رسیږي.
تېر کال په پاکستان کې له ښوونځي د بې برخې ماشومانو شمېر ۲۳ میلیونه ښودل شوی و؛ خو سږ کال دا شمېر درې میلیونه نور هم ډېر شوی دی.