سرچینې: طالبانو د کابل ښار په لویدیځ کې یو ځوان په ډزو وژلی دی

په کابل کې یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې طالبانو د پرون د دوشنبې په ورځ د کابل ښار په شپږمه ناحیه کې یو ځوان په ډزو وژلی دی.

په کابل کې یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې طالبانو د پرون د دوشنبې په ورځ د کابل ښار په شپږمه ناحیه کې یو ځوان په ډزو وژلی دی.
دسرچينو له مخې الياس مهري په خپل کور کې وژل شوى دى؛ خو په شپږمه حوزه کې طالبان وايي، چې ځانوژنه يې کړې ده.
سیمه ییزو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي؛ الیاس مهري په اصل کې د میدان وردګو ولایت د بهسودو ولسوالۍ د دویمې برخې اوسېدونکی دی او د کابل ښار شپږمې امنیتي حوزې ته مخامخ په یوه کور کې اوسېده.
دوی وايي؛ دغه ځوان په مستقيم ډول د غاړې له شا څخه په مرميو لګېدلی او وژل شوی دی.
د الیاس کورنۍ ته یوې نږدې سرچینې د افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې طالبانو هغه بې دلیله وژلی دی.
هغه د الیاس د ځان وژنې په اړه د طالبانو ادعا تر پوښتنې لاندې راوسته او ویې ویل، چې څنګه یو سړي له شا څخه ځان ویشتلی شي.
هغه د الیاس مهري عکسونه لیږلي، چې د هغه د غاړې په شا کې یو کوچنی سوري ښیې چې د مرمۍ نښه ده.
سرچينې د الياس مهري د جنازې انځورونه رالېږلي او ويلي يې دي، چې نن چهارشنبه خاورو ته وسپارل شو.


د ایران د کورنیو چارو وزیر ویلي، چې په دې هېواد کې غیر قانوني افغان کډوال باید بېرته افغانستان ته وګرځي او د خپل هېواد په رغولو کې برخه واخلي. احمد وحیدي ټینګار وکړ: «موږ مخکې هم اعلان کړی و، چې غیر قانوني کډوال باید له ایران څخه وایستل شي.»
د تسنیم خبري اژانس د خبر له مخې؛ نوموړي د چهارشنبې په ورځ (د کب په دویمه) خبریالانو ته وویل: «موږ لا دمخه اعلان کړی و، چې ناقانونه افغان کډوال باید په ایران کې نه وي، باید خپل هېواد ته ستانه شي.»
د دې پوښتنې په ځواب کې چې ایا د کډوالۍ په قوانینو کې د بدلون پلان شته که نه؟ ښاغلي وحیدي وویل؛ له غير قانوني کډوالو سره د چلند يوه لايحه جوړه شوې ده، چې د تصویب لپاره اسلامي شورا ته استول شوې ده.
د ایران د کورنیو چارو وزیر افغان کډوالو ته د کارتونو د وېش په اړه وویل، چې دغه کارتونه چمتو شوي او د وېشلو په حال کې دي.
دا په داسې حال کې ده، چې څه موده وړاندې د ایران د کډوالو ملي ادارې اعلان وکړ، چې د کډوالو لپاره یې د استوګنې یو پلان جوړ کړی، چې کډوال کولای شي د ۱۰۰ میلیونو تومانونو په ورکولو سره دغه استوګنځای ترلاسه کړي.
په افغانستان کې د طالبانو واک ته له رسېدو وروسته په سلګونو زره افغان کډوال د ایران او پاکستان په ګډون بېلابېلو هېوادونو ته ولاړل.
دواړو هېوادونو په تېرو مياشتو کې لسګونه زره کډوال ايستلي او بېرته يې افغانستان ته لېږلي دي.
ويل کېږي، چې ایران په دې وروستیو کې د پناه غوښتونکو د اخراج لړۍ تیزه کړې ده.

د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام، نړۍوال بانک، اروپايي ټولنې او د اسیا پراختیايي بانک د هرات د زلزله ځپلو د اړتیاو په اړه خپلې ګډې موندنې خپرې کړې. د دغو موسسو د ارزونې پر بنسټ؛ په هرات کې د زلزله ځپلو سیمو د بیارغونې لپاره ۴۰۲،۹میلیونه ډالرو ته اړتیا ده.
د دغو سازمانونو ګډه ارزونه ښيي، چې د فزيکي زیانونو بيارغونې لپاره ۲۱۷ميليونه او نورو زیانونه لپاره شاوخوا ۷۹ميليونه ډالرو ته اړتيا ده.
د دغو بنسټونو د ګډ راپور له مخې؛ د دغې بودجې ۴۱سلنه د کور جوړولو په برخه کې او همدا راز د پوهنې او کرنې په برخو کې هم جدي اړتیا شته.
راپور زیاتوي چې د هرات له زلزلې وروسته ۱۸۰زره زده کوونکي او تر ۴۰۰۰ډېر ښوونکي له ستونزو سره مخ دي.
دا ارزونه د ۲۰۲۳کال په اکټوبر کې پیل شوه او په تخنیکي لحاظ د هرات په ۹سیمو کې په ۲،۲ میلیونه کسانو ترسره شوې ده.
په راپور کې راغلي، چې د هرات زلزلې ۲۷۵زره کسان اغېزمن کړي چې په هغو کې امیندواره ښځې، ماشومان، معیوبان، بوډاګان، ماشومان او په مزمنو ناروغیو اخته کسان شامل دي.
د دغو موسسو په ګډه ارزونه کې دا هم ویل شوي، چې په هرات کې پرله پسې زلزلې د ښځو کارونه اغېزمن کړي او شاوخوا ۷۰سلنه یې زیانمنې شوي دي.
د دې ارزونې په اساس؛ د هرات د زلزلې د قربانیانو ۵۸سلنه ښځې دي، چې په کلیوالو سیمو کې یې په خټین کورونو کې ژوند کوو.
د ملګرو ملتونو پراختيايي پروګرام، نړۍوال بانک، اروپايي ټولنې او د اسيا پراختيايي بانک ژمنه وکړه، چې په دې سیمو کې به له ډېرو زيانمنو خلکو په ځانګړې توګه له ښځو او نجونو سره مرسته وکړي.
د دغو سازمانونو د ګډو موندنو له مخې، د اکتوبر میاشتې د هرات پرله پسې زلزلو کې ۱۵۰۰کسان مړه او ۲۶۰۰نور ټپیان شول.
طالبانو تر دې مخکې اعلان کړی و، چې د هرات په زلزله کې د وژل شویو کسانو شمېر تر دوه زره اوښتی او تر ۹زرو ډېر ټپیان دی.

افغان کرېکټ ملي لوبډلې په درېیمه نړۍواله شل اوريزه لوبه کې د درېیو وېکټو په توپير سره د سرېلانکا ملي لوبډلې ته ماته ورکړه او د نړۍوال شل اوریزو لوبو دې لړۍ ته یې د پای ټکې کېښود.
د لوبې په سر کې افغان لوبډلې پچه وګټله او د توپ وهنې پرېکړه یې وکړه.
افغان لوبډلې د ټولو اورونو په لوبولو او د ۵ لوبغاړو په زیان سره د ۲۰۹ منډو هدف وټاکه.
سرېلانکا د ۶ وېکټو په زیان او ټولو اورونو په لوبولو سره ۲۰۶ منډې جوړې او لوبه یې وبایلله.
رحمان الله ګربز د لوبې غوره او وینندو هسرنگا د دې سیریز غوره لوبغاړي ونومول شول.
دغه لوبه د سرېلانکا په رنګېريدامبالا نړۍوال لوبغالي کې ترسره شوه.
افغان لوبډلې تر دې وړاندې د روانې لړۍ په ترڅ کې سرېلانکا ته درې یو ورځنۍ لوبې بایللې وې.
افغان لوبډلې د دې سیریز لومړۍ او دویمه لوبه سرېلانکا ته بایللې وه.

د طالبانو د صنعت او تجارت وزیر وايي، ایرانیانو ته په افغانستان کې سهولتونه ډېر شوي او اوس دوی د افغانانو په څېر په افغانستان کې پانګونه کولی او هر ډول چانسونه کارولی شي. نور الدین عزیزي دا خبرې نن په کابل کې د ایران له سوداګریز پلاوي سره په لیدنه کې کړې دي.
نوموړي دا هم ویلي چې په افغانستان کې د طالبانو واکمنېدو سره د ایران او طالانو ترمنځ د سوداګري دز یاتوالي شرایط برابر شوي دي.
د هغه په خبره، له ایران سره د ګډې سوداګۍ د ودې لپاره د طالبانو یوه لویه او واکواله یا با صلاحیته ډله کار کوي.
د ایران د خراسان رضوي ولایت د اقتصادي چارو د همغګر ابوالفضل چندي په مشرۍ په دغه پلاوي کې د خصوصي او دولتي سکتور غړي ګډون لری.
طالبان د ښاغلي چمندي په حواله وايي، دوی د دې معلوماتو د ترلاسولو لپاره افغانستان ته راغلي چې ایران ته د ملا برادر په سفر کې د شویو هوکړو له مخې څومره پرمختګ شوی دی.
دغه پلاوي ویلي چې د همغو هوکړو له مخې ګام په ګام حرکت کول غواړي.
ملا برادر څو میاشتې مخکې ایران ته په تلو سره د سوداګرۍ په برخه کې ۲۵ تړونونه لاسلیک کړل.

د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزیر وايي، دا ډله غواړي «د هېواد ژبو ته داسې وده وکړي، چې د قومونو يووالی رامنځته شي.» د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس وايي، ملا خيرخواه د مورنۍ ژبې د نړيوالې ورځې په مناسبت غونډه کې زیاته کړه، په افغانستان کې ژبې په «ناسم ډول» کارول شوې دي.
په ورته وخت کې هغه دا روښانه نه کړه، چې ژبې څه ډول « ناسمې استفاده» شوي، خو دغه اژانس د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت د مطبوعاتو مرستيال مولوي ضياء الحق حقمل په حواله وايي، چې په تېرو ۲۰ کلونو کې د ژبې په برخه کې د افغانانو ترمنځ د «بېلوالي» د رامنځته کولو لپاره ډېرې هلې ځلې وشوې.
د هغه په خبره،د طالبانو په بریا سره دا «دسیسه» ناکامه شوه او اوس د هیواد د ټولو ژبو د ودې لپاره هڅې دوام لري.