د پاکستان د جمعیت علمای اسلام ګوند مشر د پاکستان پوځ ته په اشارې ویلي، چې له تېرو ۱۵ کلو راهیسې د ترهګرۍ پر ضد عملیاتو ترهګري لا زیاته کړې. مولانا فضل الرحمان دغه خبرې تېره ورځ د عمران خان ګوند له یوه پلاوي سره د خبرو پر مهال رسنیو ته کړې دي.
د جمعیت علمای اسلام ګوند تېره ورځ ناوخته د (غبرګولي دویمه) په ایکس پاڼه د دغه ګوند د مشر مولانا فضل الرحمان یوه ویډیو خپره کړې چې هغه د پاکستان تحریک انصاف ګوند له ورغلي پلاوي سره د خبرو پر مهال رسنیو ته وايي، «څو ورځې وړاندې د پاکستان پوځ په هوايي برید کې په وزیرستان عام خلک ووژل، خپله یې ومنله او بښنه یې وغوښته، دا څنګه ړانده عملیات دي چې یو ځل ولسي بې ګناه خلک وژنه بیا بښنه غواړه؟ دا ډول کړنې موږ ته د منلو وړ نه دي، او نه نور داسې حالت منلی شو.»
د تحریک انصاف ګوند یو پلاوی تېره ورځ مولانا فضل الرحمان ته د ګوندونو تر منځ د سیاسي اختلافاتو د کمولو په موخه ورغلي و.
مولانا فضل الرحمان له رسنیو سره د خبرو پر مهال ويلي، چې په چمن، انګور اډه، غلام خان او نورو سیمو کې پاکستانی پوځ د خلکو کارو بار ور خراب کړی او بېرته یې هغوی ته د ګټې وټط بله لاره نه ده برابره کړې، او هغوی چې هلته پرلت وهلی همداسې یې بې ځوابه پریښي دي.
هغه په دغه ويډیو کې وايي، چې په ډیورنډ فرضي کرښه چې کله انګریزانو دغه کرښه راکاږله دوه وروڼه یې سره بېل کړل، ځکه دوی یوه ژبه، یو دود و دستور لري. د یوه ورور کور یوې خوا او د بل بلې خوا پاتې شو، هغه پاکستاني پوځ ته په اشارې ویلي، نو ته څنګه دوی سره بېلولی شې، «دا هڅې ډیرو نورو واکمنو هم وکړې خو دغه خلک یې سره بېل نه کړل.»
مولانا فضل الرحمان داسې مهال ډیورنډ فرضي کرښې ته د فرضي کرښې نوم اخلي چې پاکستانیو چارواکو په دې وروستیو کې د رسنیو له لارې دغه کرښه یوه «نړېواله پوله» بللې.
په پاکستان کې یو شمېر سیاسي کتونکي وایي له هغه مهاله چې مولانا فضل الرحمان او د هغه پلویانو په وروستیو ټاکنو کې ماتې وخوړه، نو ورسره هم مهاله مولانا فضل الرحمان هڅه کوي چې د بېلابېلو سیاسي ډلو سره په نږدې کېدو د پاکستان په حکومت کې ځان ته د پښو کېښودو ځای پیدا کړي.
د ایران د اسلامي جمهوریت د ولسمشر مړینې د ایران د واکمن رژیم په زعامت کې ستره تشه منځ ته را وړې ده، ځکه چې سید ابراهیم رئیسي یو عادی ولسمشر نه و.
هغه د امام خمیني د نهضت یو سابقه لرونکی او وفادار پلوی و چې د رژیم په ابتدايي ورځو کې یې د قضا د مهم غړي په حیث د رژیم بې شمیره مخالفین د اعدام په جزا محکوم کړي وو او د رژیم په افراطی پلویانو کې یې محبوبیت تر لاسه کړی و.
بیا هم په دې خبره پوهیدل لازم دي چې د ایران د اساسي قانون سره سم په رژیم کې تر ټولو ځواکمن مقام د ستر مذهبي مشر دی چې ولایت فقیه بلل کیږي.
د هغه په موجودګۍ کې اوسنۍ تشه دومره ستره نه ده چې اضطراري وضع یا کوم لاینحل سیاسي بحران منځ ته راوړي.
ابراهیم رئیسي د ایران اوسني ستر مذهبي مشر خامنه يي ته ډیر نزدې و او د دې خبرې ډیر امکان و چې د سپین ګیري خامنه يي د مړینې په صورت کې به ابراهیم رئیسي د هغه ځای ناستی وي.
د نوموړي مرګ پسې د ایران د اسلامي جمهوریت پلویان اوس مجبور دي له اساسي قانون سره سم نه یوازې په پنځوسو ورځو کې یو نوی ولسمشر انتخاب کړي، بلکې ورسره د ایران تر ټولو ځواکمنې چوکۍ یعنی ستر مذهبي مشر د راتلونکی کاندید هم ولټوي.
که څه هم ایران کې د ولسمشر او د پارلمان د غړو انتخاب د ټول ټاکنو په وسیله کیږي، خو د ایران اوسني اساسي قانون ستر مذهبي مشر تابه ته د ټول ټاکنو په پروسه کې د دومره مداخلت صلاحیت ورکړی دی چې په وجه یې د ټول ټاکنو اهمیت راغورځیدلی دی، ځکه په کې د ولس دلچسپي هم کمه شوې ده.
لږه موده وړاندې د پارلمان په ټاکنو کې د ایران په پلازمینه تهران کې تش اته فیصده رای ورکوونکو برخه اخستې وه، نو د ایران د اسلامي جمهوریت د مقاماتو لپاره به دا خبره مهمه وي چې په راتلونکو پنځوسو ورځو کې د ولسمشر د انتخاب په پروسه کې زیات خلک د رای ورکولو لپاره وهڅوي تر څو دغه ټاکنې د نړیوالو لپاره د باور وړ وګرځي.
د ایران په سیاسي اوضاعو نظر لرونکي په دې خبره پوهیږي چې د ایران د نوي ولسمشر په ټاکنو کې به سیالي په عمده ډول د افراطي مذهبې ډلو د مختلفو فریکسونونو تر منځه وي، ځکه چې معتدلې او اصلاح خوښونکې ډلې په تیرو څو کلونو کې په سیاسي توګه ضعیفې شوې دي او په ظاهره د ټاکنو د ګټلو چانس نه لري، خو برعکس د امریکا او اسراییل په مقابل کې سخت دریځه مذهبی زعامت د ایران په سیاست غلبه تر لاسه کړې ده.
سره د دې چې د امریکا له خوا په ایران لګیدلو بندیزونو د ایران د عادی اتباعو لپاره ژوند سخت او تریخ کړی دی، د ایران د اسعارو ارزښت راغورځیدلی دی، خو په مذهبي شعارونو سربیره د ایران مذهبي مشرتابه په منځني ختیځ کې د خپل سیاسي او پوځي نفوذ په خورولو سره د ایران وګړي ډاډمن کړي دي چې ګویا دغه رژیم ایران په یوه سیمه ییز ځواک بدل کړی دی.
باید دا خبره هم هیره نه کړو چې د ایران اسلامي جمهوریت یوه مذهبي دکتاتوري ده او په دغه هیواد کې د سیاسي مخالفینو بندي کول ، شکنجه کول او حتا پانسي کول یو معمول ګرځیدلی دی.
د ایران واکمن رژیم د خپلو مخالفینو د سرکوبولو کار د ملي لږه کیو لکه د کردانو او بلوڅانو په سیمو کې زیات په شدت سره کوي، دوه کاله وړاندې د ایران د ښځو په مشرۍ د ولسي پاڅون په ضد د رژیم اختناق د نړیوالو مخالفتونه راپارولي وو.
که څه هم د ایران د ولسمشر مړینه به د ایران په خارجي سیاست کې کوم خاص بدلون نه راولي، ځکه چې د ایران خارجي سیاست د مذهبي مشرتابه او له هغوي سره تړلو پوځې موسسو له خوا تشکل مومي او د ایران ولسمشر او خارجه وزارت د دغه سیاست د پلي کولو مسولیت په غاړه لري، خو بیا هم ولسمشر او خارجه وزیر نړۍ ته د رژیم د څهرې حیثیت لري.
د مثال په توګه د ایران د اصلاح خوښي پخواني ولسمشر حسن روحاني په مشرۍ رژیم په نسبي توګه معتدل رژیم ګڼل کېده.
له هغه سره د خبرو د امکاناتو او نتایجو په باره کې یوه نسبي خوشباوري وه، برعکس د فقید رئیسي په مشرۍ لږه موده وړاندې د اسرائیل سره د نیغ په نیغه پوځي شخړې د پراخیدو خطر احساسیده، اوس هم د اسرائیل او امریکا سره د ایران په مناسباتو کې د ترینګلتیا کچه لوړه ده.
که بنیادم د منځني ختیځ په سیاسي اوضاع نظر وځغلوي، نو په دې پوهیدل ګران نه دي چې اسرائیل ته په دغه سیمه د ایران پوځي قوت یواځینې چیلنج ښکاري، په خاصه توګه امریکا او اسراییل دواړه د ایران له خو د هستوي بم د جوړولو د پروژې مخنیوی غواړي، په داسې شرایطو کې د ایراني رژیم د نوې څهرې په توګه د ایران د نوي ولسمشر د ټاکلو پروسې ته به د نړۍ او د سیمې خلک خاصه پاملرنه وکړي.
د افغانستان او پاکستان لپاره هم د ډیرو نزدو ګاونډي هیوادونو په حیثیت په ایران کې سیاسي بدلونونه خاص اهمیت لري.
افغانستان کې د نولس سوه نوییمو کلونو برعکس له یوې خوا د ایران اسلامي جمهوریت د طالبانو سره نزدې اړیکې لري او له بلې خوا یې د طالبانو په ضد مبارزه کوونکو ځینې ډلو سره هم مناسبات لري، نو د طالبانو لپاره د ایران پرمختګونه د پام وړ دي، هسې هم په افغانستان کې هر واکمن رژیم لپاره د ایران په سیاسی بدلونونو ځان پوهول خاص اهمیت لري.
هم دغه رنګه پاکستان او ایران دواړه له یوبل سره د ضدونقیض اړیکو اوږد شالید لري، ایران په پاکستان باندې تور لګوي چې د غربي هیوادونو په پشتیبانۍ د جیش العدل غوندې سني افراطي ډلې د پاکستان د خاورې نه د ایران په ضد تخریبي عملیات کوي، له بلې خوا پاکستان هم ایران ته ګوته نیسي چې د هغه د خاورې نه بلوڅ بیلتون خوښي پاکستان کې پوځې بریدونه کوي.
د هم دغه تاوتریخوالي له کبله څو میاشتې وړاندې ایران او پاکستان د یوه بل په ضد د میزایلو په وسیله بریدونه کړي وو، د دغه تنش د له مینځه وړلو لپاره د ایران فقید ولسمشر د اپریل په میاشت کې پاکستان ته سفر هم کړی و، نو ځکه پاکستان د ایران په دولتي زعامت کې راتلونکی بدلونونه په دقت سره څاری .
یادونه: افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې بې پرې رسنۍ په توګه د ټولو لیکوالو نظریاتو ته درناوی لري؛ خو د چا د نظر ملاتړ نه کوي.