د سپینې ماڼۍ پخوانۍ ویانده کانګرس ته له افغانستانه د ځواکونو د وتلو په اړه شاهدي ورکوي

ټاکل شوې ده، چې د سپینې ماڼۍ پخوانۍ ویانده جین ساکي به کانګرس ته له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو د وتل په اړه شاهدي ورکړي.

ټاکل شوې ده، چې د سپینې ماڼۍ پخوانۍ ویانده جین ساکي به کانګرس ته له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو د وتل په اړه شاهدي ورکړي.
واشنګټن ایکسماینز ورځپاڼې د سې شنبې په ورځ (د غبرګولي ۲۹مه) لیکلي، چې اغلې ساکي به په ۲۰۲۱ میلادي کال کې د بایډن د ادارې له خوا له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو د وتلو په اړه د تحقیقاتو د یوې برخې په تګه د ولسي جرګي د بهرنیو چارو کمېټي له وکیلانو سره وګوري.
مېرمن ساکي به د جولای په ۲۶مه د وکیلانو په وړاندې حاضر شي تر څو له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو وتلو کې د خپل رول په اړه وغږیږي.
تر دې مخکې د دغې کمېټې مشر مایکل مکال ویلي وو، چې هغه مهال اغلي ساکي د یوې «معتبرې سرچینې» په توګه کار کاوه.
ټاکل شوې مرکه شا وخوا نهه میاشتې وروسته له هغې ترسره کیږي، چې مایکل مکال د سپټمبر په میاشت کې له هغې د همکارۍ غوښتنه وکړه.
مایکل مکال اغلې ساکي ته په یوه لیک کې لیکلي: «د پخوانۍ دولتي کارکوونکې په توګه او اوسنې نادولتي کارکوونکې په توګه کانګرس ته حاضره شې چې کله وغوښتل شې.»
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د وتلو امر تر هغه اعلان نه کړ، تر څو چې د امریکا په ملاتړ افغان حکومت ۲۰۲۱کال د اګست په ۱۵مه د طالبانو لاس ته ولوید.
امریکايي ځواکونو وکولای شول تر ۱۲۰ زرو ډېر کسان وباسي، خو زرګونه امریکايي اتباع یا افغانان چې د دوو لسیزو جګړې جګړې لسیزو جګړو پر مهال یې له امریکايي ځواکونو سره کار کړی شاته پاتې دي.


د ننګرهار یو شمېر اوسېدونکو افغانستان انټرنشنل - پښتو ته ویلي، چې د اختر د لمانځه پر مهال طالبانو اعلان کړی، چې هېڅوک حق نه لري په خپل خوښه د جومات ملا امام بدل او نوی ملا امام وټاکي.
د ننګرهار د بټي کوټ ولسوالۍ یوه اوسېدونکي د نوم د نه ښودلو په شرط افغانستان انټرنشنل - پښتو ته وویل، چې طالبانو د اختر په لمانځه کې اعلان کړی، چې که څوک د جومات ملا امام له امامته لرې کوي او پر ځای یې بل ګوماري باید دوی ته خبر ورکړي.
نوموړي وویل: "طالبانو ویل، چې خلک باید د ملا امام ستونزې دوی ته بیان کړي او د ملا امام د امامت د دوام او یا لرې کېدو تصمیم به دوی نیسي".
دی زیاتوي، چې طالبانو له قومي مشرانو هم غوښتي، چې د جوماتونو په چارو کې مداخله ونه کړي.
همدا راز د لعلپورې ولسوالۍ یوه بل اوسېدونکي هم افغانستان انټرنشنل - پښتو ته تایید کړه، چې طالبانو ټولو ملا امامانو ته ویلي؛ که چېرې د کلي د خلکو له خوا له خپلې دندې لرې کیږي دوی ته دې مراجعه وکړي او د کلي خلک حق نه لري، چې ملا امام پرته د دوی له اجازې له دندې لرې کړي.
نوموړی وايي: "که داسې وي، چې ملا امام زموږ په خوښه نه ټاکل کیږي؛ نو بیا دې میاشتینۍ پېسې هم طالبان ورکړي، په فصلونو کې دې برخه هم ورکړي، جالبه دا ده، چې معاش به یې موږ ورکوو او ټاکي به یې طالبان".
د ننګرهار په شېزادو، خوږیاڼو، پچیر اګام، ښېوې، بهسودو، اچین، هسکه مېنه، سپین غر، مومندرې او یو شمېر نورو ولسوالیو کې د طالبانو له خوا ورته اعلانونه شوي او له خلکو غوښتل شوي، چې د جوماتونو او ملا امامانو په چارو کې به مداخله نه کوي.
طالبانو په رسمي ډول رسنیو ته په دې اړه څه نه دي ویلي.
که څه هم په افغانستان کې یو شمېر جوماتونه د حج او اوقافو وزارت اړوند دي، چې چارې یې په رسمي ډول تنظیميږي؛ خو لوی اکثریت جوماتونه په کلیو او بانډو کې دي، چې ټولې چارې یې د کلیو او بانډو د اوسېدونکو له خوا تنظیميږي.
دا لومړی ځل دی، چې طالبان په کلیو او بانډو کې د جوماتونو واک هم په خپل لاس کې اخلي او کلیوالو ته د ملا امام د مقررۍ او لرې کېدو صلاحیت نه ورکوي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا په ۵۶مه غونډه کې د اکثرو هېوادونو استازو د طالبانو له خوا د بشري حقونو په ځانګړې توګه له عامه ډګر څخه د ښځو د ویستلو په اړه د پراخې او منظمې سرغړونې په اړه اندېښنه څرګنده کړه.
د هېوادونو استازو له طالبانو وغوښتل، چې خپلي نړۍوالې ژمنې مراعت او د ښځو پر وړاندې بندیزونه لغوه کړي.
د يادو هېوادونو استازو د سې شنبې په ورځ په جینوا کې د بشري حقونو د شورا په مرکزي دفتر کې د افغانستان په اړه د ملګرو ملتونو د ځانګړي استازي د نوي راپور هرکلى وکړ.
په دې ناسته کې ریچارډ بینیټ په افغانستان کې د جنسیتي توپیر د پېژندلو غوښتنه وکړه او له هېوادونو یې وغوښتل، چې پر طالبانو دې د ښځو پر وړاندي د هغوی د کړنو امله فشار راوړل شي.
د المان استازي وویل، په افغانستان کې د طالبانو واک ته له رسېدو وروسته د ښځو او نجونو وضعیت خراب شوی دی.
د دغه هېواد استازي د طالبانو له خوا د ښځو د خپلسرو نيونو او ظلم په اړه اندېښنه څرګنده کړه او له طالب چارواکو يې وغوښتل، چې د هېوادوالو حقونو ته درناوى وکړي.
د پولنډ استازي په افغانستان کې د ښځو د اعتراض، کار او زده کړې له حق څخه د بې برخې کېدو په اړه اندېښنه وښوده او د بلجیم استازي وویل، چې په افغانستان کې د جنسیت پر بنسټ تبعیض په پراخه او سیستماتیکه کچه دوام لري.
د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا په ۵۶مه غونډه کې د جنوبي کوریا استازي په خپله وینا کې وویل، چې د طالبانو له خوا پر ښځو لګول شوي بندیزونه د جنسیت پر بنسټ د ظلم یوه بېلګه ده.
د قطر استازي په لنډه توګه په افغانستان کې د ښځو او نجونو وضعیت ته اشاره وکړه او په تېرو درېیو کلونو کې یې له افغانستان سره د دغه هېواد د ۱۸۰ ټنه مرستو یادونه وکړه.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په شورا کې د افغانستان استازی وايي، چې افغانستان د طالبانو تر واکمنۍ لاندې په نړۍ کې د بشري حقونو تر ټولو ناوړه کړکېچ تجربه کوي.
ښاغلي اندېشه زیاته کړه؛ طالبان د بشري او د ښځو حقونو تر پښو لاندې کولو سره د نارینه و په ذهنونو کې «د خطرناکې مفکورې» تخم کري.
ښاغلی اندېشه د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په شورا کې د افغانستان استازی دی.
هغه د سې شنبې په ورځ (د غبرګولي ۲۹مه) د دې شورا په ۵۶مې ناسته کې وویل، چې طالبانو په تېر یوه کال کې د ښځو پر وړاندې ۵۲ فرمانونه صادر کړي دي.
هغه ټینګار وکړ، چې د ښځو پر وړاندې د طالبانو سیاستونه او کړنې د بشري حقونو د نړۍوالو قوانینو او د بېلابېلو کنوانسیونونو خلاف دي.
ښاغلي اندېشه وویل، چې طالبانو په تېرو درېیو کلونو کې ثابته کړه چې د ملګرو ملتونو د منشور له مخې د خپلو ژمنو د ترسره کولو لېوالتیا او وړتیا نه لري.
نصیر احمد اندېشه زیاته کړه، چې طالبانو ته د مشروعیت له ورکولو باید ډډه وشي او په ځانګړې توګه د دوحې په راتلونکې غونډه کې یې د مشروعیت ورکولو هڅه ونه شي.
هغه د افغانستان د اتباعو له حقونو څخه د دفاع لپاره د یوه منظم میکانیزم د رامنځته کولو لپاره د بشري حقونو د شورا د پاملرنې غوښتنه وکړه او د طالبانو پر حساب ورکولو یې ټینګار وکړ.

په ټولنيزو رسنيو کې ګڼو خلګو د طالبانو د ملاتړي ملا عبدالحميد حماسي هغه ويډيو ته غبرګونونه ښودلې، چې نوموړی د يوه ځانمرګي بريدګر سره د ټلیفون له لارې خبري کوي. حماسي بريدګر هڅوي او ورته وایي: « په ډېر غرور او بېله ويري خپل هدف ته ځان ورسوه. الله دې شهادت قبول کړه.»
عبدالحميد حماسي، چې د طالبانو په ملاتړي مشهور دی يوه ويډيو یې تازه خواله رسنیو کې لاس په لاس کېږي، چې په مدرسه کې د نورو شاګردانو په مخ کې له یو ځانمرګي سره تر بريد مخکې خبرې کوي.
د هغه مدرسه، د کابل په ښار کې په ځنډه کې د شېوکیو په ساکو کلي کې او د ساکو په مدرسه مشهور ده.
د ساکو دا مدرسه چې د ښاغلي حماسي له پلار او نیکه ور پاته ده په جمهوريت کې يې هم فعالیت درلود او څو ځل ملي امنیت پرې چاپې هم واچولې.
که څه هم د دې ویډیو کره وخت مالوم نه دی، خو د ښاغلي حماسي بڼې ته داسې ښکاري چې ښايي د جمهوریت په وخت کې دا ویډیو شوې وي.
هغه وخت ځانمرګي د طالبانو لپاره تر ټولو اغېزناکه وسله وه، خو تر ډېره به پکې ولسي افغانانو ته مرګ ژوبله اوښته.
د حماسي له خبرو ښکاري چې کوم ځانمرګی برید ته تیار دی، خو له برید مخکې له حماسي سره مخه ښه کوي.
حماسي دغه بریدګر ته وايي: « الله دي ونازوه، ستا ږغ نور ملګري هم اوري، ته ډېر په جرات، چې بېګاه مې هم درته ويلي و، په اسلامي غرورو باندې کوم ځای ته چې تا بيايي هلته ولاړ سه، ونه ډارېږې، مرګ هم د انسان لپاره یو مرګ دی، الله دي قرباني قبوله او شهادت دي قبول شه.»
که څه هم دا نده معلومه، چې دغه کس چېرته او څه وخت ځانمرګی وکړ، خو ډېرو د انتقاد په ډول تر دې ويډيو وروسته حماسي ته لیکلي، چې «خپله ولي ژندی پاته یې.»
د رحيم سلطاني په نوم يو کس ورته ليکلي: « دوي خپله ژندي دي او شاګردان وژنو ته هڅوي.»
حاجي شفيق شهید زوی حماسي ته وایي: «خپله ولي ځان نه مړ کوې.»
د ټولنيزو رسنيو ډېرو کاروونکو د ځوانانو پر داډ ول وژنو او استعمال خواشني ښودلې ده.
د حاجي محمد داود په نوم يو بل کس هم حماسي ته د پېغور په ډول ليکلي: «دا ولې بچ شوی دی، باید دی هم شهید شوی وای، د بل چا بچان په شهیدان کوي او دی خپله په اطاق کې ناست دی.»
یو بل ځوان بيا له نوموړي هيله کړې او زياتوي: « مولوی صاحب دا قرباني ته هم ورکه، پردی بچی مه وژنه.»
د عبدالحميد حماسی يو شمېر نورې څرګندونې هم د خلګو په منځ کې خورا مشهوره او د مجلسونو د ټوکو موضوعات ګرځيدلي.
د هغه یوه ډېره مشهوره ویډیو کې هغه وینا ده چې ويل يې: « حقاني ته خدای له اسمانه حلال کړي پسونه راغورځولي وو.»
دا څرګندونې د ځينو «ديني عالمانو» له سخت انتقاد سره هم مخ شوې او ځينو يې په جواب کې ويلي وه، چې «خدای پېغمبر ته هم په سخت حالت کې د اسمانه پسونه نه دي راغورځولي.»
نوموړي په يوه بله ټلویزيوني مرکه کې ويلي و: «زما د زانګو هغه وختونه هم یادېږي چې مور به مې سوزني کې تړلی وم.»
هغه دا هم ويلي و، چې « د درېيو میاشتو ماشوم وم؛ خو په همدې وخت کې مې خپل د تره د واده شېبې په ياد دي.»

د طالبانو دفاع وزیر ملا یعقوب مجاهد د لوی اختر په شپو ورځو او هم د اختر لمونځ کې نه دی لیدل شوی. د طالبانو دفاع وزارت پورې اړوند ټولنیزو رسنیو د اختر په ورځو کې د ملا یعقوب د فعالیتونو په اړه هم څه نه دي ویلي.
په کابل کې د طالبانو مشرانو پرون د ارګ او سپیدار ماڼۍ په جوماتونو کې او د دې ډلې مشر ملا هبت الله بیا د کندهار په عیدګاه جومات کې د اختر لمونځ او وینا وکړه.
افغانستان انټرنشنل ـ پښتو له دوه ورځو راهسې له ګڼو طالب چارواکو سره په افغانستان کې د طالبانو ذ دفاع وزیر ملا یعقوب د حضور په اړه خبرې کړې دي. دوی وايي په دغو جوماتونو کې ملا یعقوب حضور نه درلود.
د طالبانو د دفاع وزارت اړوند ټولنیزو رسنیو د ملا یعقوب وروستی انځور د اندونیزیا د پخواني ولسمشر مرستیال محمد یوسف کلا سره خپور کړی دی چې د غبرګولي په اتمه یې په خپل کاري دفتر کې ور سره لیدلي و.
د طالبانو بنسټګر ملا عمر زوی او دا مهال د دفاع وزیر ملا یعقوب د طالبانو په ځواکمنو طالب چارواکو کې شمېرل کیږي خو د اختر په شپو او ورځو کې د هغه غایبېدل او نادرکه کېدل ګڼې پوښتنه را پیدا کوي.

په ورته مهال داسې معلومات هم شته، چې د طالبانو دفاع وزیر ملا یعقوب د دې ډلې له واک ته رسېدو مخکې د پاکستان په کراچۍ ښار کې اوسېده خو اوس د هغه د کورنۍ د حضور په اړه بېلابیل راپورونه دي.
څه موده وړاندې یو پاکستاني څېړونکي حسن عباس له رسنیو سره په خبرو کې وویل، چې پاکستاني نظامیانو ورته تایید کړې، چې د طالبانو د دفاع وزیر ملا یعقوب کور په کراچۍ کې دی او هغه له خپلې کورنی سره د لیدنې لپاره د پاکستان په چارتر طیاره کې کراچۍ ته سفر کوی.
د پاکستاني څېړونکي د دې ادعا به اړه تر اوسه طالبانو او په ځانګړي ډول ملا یعقوب کوم غبرګون نه دی ښودلی او نه یې هم د هغه څرګندونې رد کړې دي.
خو د طالبانو ځینې سرچینې افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د ملا یعقوب د کور په اړه وايي، په کراچۍ ښار کې د طالبانو د دفاع وزیر ملا یعقوب د وروڼو کورونه شته دي خو ملا یعقوب له طالب واکمنۍ یو کال وړاندې خپله کورنۍ له کراچۍ د زابل شینکۍ ولسوالۍ ته انتقال کړې وه.
د سرچینو په خبره چې ملایعقوب اوس مهال د کندهار د یولسمې حوزې اړوند په عینو مینه کې پر ۳۳ عمومي سړک او ۱۱ فرعي سړک کې له خپلې کورنۍ سره اوسیږي او د اختر ورځو کې له خپلې کورنۍ سره وي.
خو له دې سره بیا هم نوموړی د اوسني او تېرو اخترونو په لمونځ کې په کندهار کې هم نه دی لیدل شوی.

سږکال په لوي اختر کې د طالبانو پلویانو په ټولنیزو رسنیو کې د ملا یعقوب د څو کلونو پخوانۍ ویډیوګانې د نویو هغو په نوم خپرې کړې دي.
یو مرکه چې دوه کاله وړاندې د کمکي اختر پرمهال یو یوټیوپ سره شوې ده، خو اوس خپرېدو سره یې طالبان داسې ښيي چې دا تازه مرکه ده.
د اختر په شپو او ورځو کې د طالبانو د ډلې یو ځواکمن چارواکي ورک کېدل د بحث وړ موضوع ده.
اوس پوښتنه دا ده، چې ایا د طالبانو دفاع وزیر چېرته اختر لمانځي؟