د طالبانو د کډوالو وزارت: تر ۹زره ډېر کډوال له ایران او پاکستانه راستانه شوي دي

د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت وایي، چې په تېرو څلورو ورځو کې نهه زره او ۷۳۰ تنه افغان کډوال له ایران او پاکستانه راستانه شوي دي.

د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت وایي، چې په تېرو څلورو ورځو کې نهه زره او ۷۳۰ تنه افغان کډوال له ایران او پاکستانه راستانه شوي دي.
دغه وزارت د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې دغه کډوال (د چنګاښ له ۱۹مې تر ۲۲مې) د نیمروز ولایت د ورېښم پله، د هرات ولایت د اسلام کلا، د کندهار ولایت د سپین بولدک او د ننګرهار ولایت د تورخم له لارې په خپله خوښه او جبري توګه هېواد ته ستانه شوي دي.په دغو څلورو ولایتونو کې سرحدي امریتونو ویلي، ۹۵ کورنۍ چې ټولټال ۵۳۲ تنه کېږي د تورخم له لارې، ۱۵۲کورنۍ چې ټولټال ۸۲۱ تنه کېږي د سپین بولدک له لارې له پاکستانه او په ایران کې مېشت څلور زره او ۷۹۷ تنه د هرات اسلام کلا او درې زره او ۵۸۰ تنه د نیمروز د ورېښم پل له لارې هېواد ته راستانه شوي دي.خبرپاڼه زیاتوي، چې راستانه شوي کډوال په کډوالو ادارو کې تر نوملیکنې وروسته د نورو مرستو ترلاسه کولو په موخه د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ، د کډوالۍ نړۍوال سازمان او د خوړو نړۍوال پروګرام ته ورپېژندل شوي دي.
تېره اونۍ د پاکستان کابینې پرېکړه کړې، هغه کډوال چې د «پي او ار» کارټونه لري کولی شي چې د ۲۰۲۵ کال (د جون تر ۳۰مې) پورې په پاکستان کې پاتې شي.
په اسلام اباد کې د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو ادارې د سې شنبې په ورځ (د چنګاښ په ۱۹مه) د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو د عالي کمېشنرۍ مشر فلیپو ګرانډي پاکستان ته د خپل سفر په پای کې د دغه هېواد له چارواکو غوښتي چې د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ دې ودروي او د هغوی د (پي او ار) کارټونو موده دې وغځول شي؛ خو د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاندې زهرا ممتاز بلوڅ تېره ورځ وویل، چې بې اسناده افغانان به له دې هېواد څخه و اېستل شي.


په ایران کې یو شمېر افغان کډوال وايي، چې یوې ناپېژانده ډلې د شپې ناوخته د فارس ولایت د مرودشت ولسوالۍ په درود زن په کلي کې د دوی پر کار ځای برید کړی او هغوی یې په «چړو او کوتکو» وهلي ډبولي دي.
هغوی افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې په دغه برید کې لږ تر لږه شپږ تنه افغان کاریګر ټپيان شوي دي.
دغه کډوال وايي، دغو ناپیژانده کسانو له برید وروسته، د هغوی پیسې او ټیلیفونونه له ځانه سره وړي دي.
هغه انځورونه او ویډیو ګانې چې افغانستان انټرنشنل ته رسېدلي، څو تنه ټپي شوي کسان په کې ښکاري چې په ټپي حالت کې په وینو لیت پېت په یوې کرونده کې پر ځمکه پراته دي.
په دغو ویډیو ګانو کې ښکاري، چې امبولانسونه د ټپیانو د لېږد لپاره سیمې ته رسېدلي دي.
دغو کډوالو ویلي، چې (د چنګاښ په ۲۱مه) «لاتانو» د شپې نا وخته د دوی پر کار ځای برید وکړ.
د دغو کډوالو په وینا، «د لاتانو سره وسله، چړې او کوتک» په لاسونو کې و چې پر دوی یې برید وکړ.
هغوی له ایراني چارواکو وغوښتل، چې د دغې پېښې عاملان دې ونیسي او د قانون سره سمه سزا دې ورکړل شي.
دغو افغان کډوالو وویل، چې ټپیان دا مهال د شېراز په مرودشت په روغتون کې بستر شوي او تر درملنې لاندې دي.
تر اوسه ایراني چارواکو د دغې پېښې په اړه څه نه دي ویلي.
دا لومړی ځل نه دی، چې پر افغان کډوالو په ایران کې برید کېږي.
د راپورونو له مخې، په تېرو وختونو او کلونو کې له افغان کډوالو سره ورته چلند شوی، وهل شوي، ډبول شوي؛ خو تر اوسه په دې اړه نه څوک نیول شوي او نه هم چا ته سزا ورکړل شوې.

په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت وايي، چې پاکستان دغه هېواد ته پر میوو او سبزیو بار د افغان سوداګرو د ۳۰۰ لاریو د ننوتلو مخه نیولې ده.
د طالبانو سفارت ویلي، چې د تورخم، سپین بولدک او خرلاچي په لارو کې د افغان سوداګرو لارۍ درول شوي دي.
په وروستیو میاشتو کې، پاکستان یو داسې پلان تصویب کړ چې له مخې یې موټر چلوونکي باید پاکستان ته د ننوتلو لپاره لنډمهاله اسناد ولري.
اوس په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت له پاکستانه غوښتي چې د موقتي اسناد تر بشپړ کیدو پور دې د افغان سوداګرو د میوو او سبزیو لاریو ته اجازه ورکړي چې خپل وروستي منزل ته ورسیږي.
په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت په یوه اعلامیه کې ویلي، چې د دغه سفارت یو پلاوي د جمعې په ورځد پاکستان د سوداګرۍ وزارت له یو چارواکي سره کتلي او له دغه هېواده یې غوښتي چې د مېوو او سبزیو ۳۰۰لاریو ته پاکستان ته د ننوتو اجازه ورکړي.
د طالبانو پلاوي د تازه مېوو او سبزیو د صادراتو موسم ته په اشارې سره د افغانستان پر صادراتي توکو د اضافي مالیاتو د لګولو په اړه اندېښنه څرګنده کړې ده. طالبانو ویلي، چې د مالیاتو زیاتوالی افغان بزګرانو او د پاکستان کورني بازار ته زیان رسوي.
د طالبانو سفارت وايي، چې د پاکستان د سوداګرۍ وزارت د بهرنۍ سوداګرۍ د دفتر مشرې مېرمن ماریا کازي یادو لاریو ته د اجازې ورکولو په اړه هوکړه کړې او ډاډ یې ورکړی، چې د موقتي اسنادو د صادرولو بهیر به چټک شي او د افغان لاریو چلونکو ستونزې به حل کړي.
د طالبانو د سفارت پلاوي له پاکستانه غوښتي چې د افغانستان او پاکستان تر منځ د سوداګرۍ سند (PTA) تر نهايي کېدو پورې د تېرو کړنو په پام کې نیولو سره دغه معافیتونه یو ځل بیا عملي کړي.
د پاکستان د سوداګرۍ وزارت چارواکو او طالبانو د مارچ په میاشت کې ویلي و، چې د سوداګریزو موټرو چلوونکو ته د موقتي اسنادو د ورکولو په اړه موافقې ته رسېدلي دي.
د موټر چلوونکو د ویزو، پاسپورټونو او له کرښې د تیریدو پر سر شخړې د تورخم دروازه څو ځلې تړلې ده.
پاکستان د پولې په اوږدو کې هر ډول تګ راتګ د ویزې او پاسپورټ پر لرلو پورې مشروط کړي دي.

د ناروې د کډوالو شورا، ان ار سي، مشر له بهرنیو ډیپلوماټانو وغوښتل چې د ښځو د حقونو د خوندیتوب، د نجونو د تعلیم او د لږکیو د حقونو د ساتنې په موخه افغانستان ته ستانه شي.
یان ایګلند وویل، چې په افغانستان کې مرستندویه ډلې د بودجې له کموالي سره مخامخ او تر پراخ فشار لاندې دي.
تر دې مخکې د برتانیا د حکومت د مرستو د څارنې د یوې ادارې مشر هیو بیلي ویلي و، چې هېواد یې باید په افغانستان کې ډیپلوماټیک حضور ولري څو له افغان مېرمنو ملاتړ وکړي او په دغه هیواد کې د خپلو مرستو اغېزمنتیا وڅاري.
د هیو بیلي د څرګندونو په غبرګون کې د ناروې د کډوالو شورا مشر د جمعې په ورځ پر اېکس خواله رسنۍ لیکلي، چې بریتانیا او نور نړیوال مرستندویان باید خپل ډیپلوماتان کابل ته راستانه کړي.
هیو بیلي ویلي و، چې په کابل کې د لویدیځو هیوادونو نه شتون د مرستندویه موسسو کارونه ډیر ستونزمن کړي دي.
د ناروې د کډوالو د شورا مشر د هیو بیلي د خبرو په تاییدولو سره لیکلي دي: «ډیپلوماتان باید بیرته راشي او دلته له موږ سره د ښځو د حقونو د خوندیتوب، د نجونو د تعلیم او د اقلیتونو د حقونو د ساتنې لپاره مبارزه وکړي.»
يان ایګلند وویل، چې ناټو په ۲۰۲۱ کال کې ۴۰ میلیونه افغان ملکي وګړي یوازې پرېښودل او اوس مرستندویه ډلې د مرستو په رسولو کې "ډېرې یوازې دي، د بودجې له کموالي سره مخامخ دي او ټر ډیر فشار لاندې دي. "
د ناروې د کډوالو د شورا مدیر مارتين هارتبرګ هم د بريتانيا د بشري مرستو د ارزونې په راپور کې په افغانستان کې د دغه هېواد د حضور د پياوړتيا هرکلى کړی.
مارتین هارتبرګ په افغانستان کې د ښځو او نجونو د ودې او ملاتړ لپاره د بریتانیا د مرستو د دوام غوښتنه کړې ده.
د ناروې د کډوالو شورا مدیر په دې اعلامیه کې ویلي، چې د ښځو په مشرۍ کوچني کاروبارونه د ماهرو کارګرانو په موندلو او مالي خدمتونو لکه پورونو او پانګونو ته د لاسرسي په برخه کې له ننګونو سره مخامخ دي.
کله چې طالبانو د ۱۴۰۰ کال په دوبي کې د افغانستان واک تر لاسه کړ، غربي ډیپلوماتان له افغانستانه ووتل.

ترکیې د افغانستان د اسلامي جنبش ګوند د مشر عبدالرشید دوستم اړوند پنځه پوځي قوماندانان نیولي او په استانبول کې یې د کډوالو یوه مرکز ته انتقال کړي دي. په انقره کې د افغانستان سفارت افغانستان انټرنشنل ته ویلي چې د دوی د خلاصون په برخه کې مرستې ته چمتو دي.
له ترکیې یوې باخبرې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته وویل چې د ترکیې پولیسو په زوره د عبدالرشید دوستم په مشرۍ د افغانستان د اسلامي جنبش کوند د څلورو قوماندانانو لاسلیکونه له ترکیې څخه د اخراج په سندونو کې اخیستي دي.
په همدې حال کې په ترکيه کې ځينې سرچينې وايي چې په ترکيه کې د پخواني حکومت د يوشمېر چارواکو او پوځيانو د اوسېدو قانوني موده پای ته رسېدلې او دوی له دغه هېواد د اېستلو له ګواښ سره مخ دي.
دغه سرچینې زیاتوي چې د ترکیې حکومت د دغو افغان چارواکو د اوسېدو موده نه ده غځولې او د پولیسو له خوا د نیول کېدو له وېرې له کوره نه شي وتلای.
د افغانستان اسلامي جنبش ګوند ته یوې نږدې سرچینې ویلي، چې په دوستم پورې تړلي شاوخوا دوه سوه کورنیو د اوسېدو نېټه پای ته رسېدلې او ټولې یې د اېستلو له ګواښ سره مخ دي.
په دوی کې ځیني بیا وايي، که په دغه ګوند پورې تړلي نظامیان، چې د طالبانو پر وړاندې د جګړې اوږده سابقه لري، واېستل شي، ښايي د طالبانو له خوا ووژل شي.
د افغانستان اسلامي جنبش ګوند د افغانستان یو له مهمو سیاسي ګوندونو څخه دی، چې په ۱۳۷۱ کال کې د عبدالرشید دوستم په مشرۍ تاسیس شو.
دا سیاسي-پوځي سازمان د افغانستان په شمالي ولایتونو کې په ځانګړې توګه د دغو ولایتونو د ترکمنانو په منځ کې پراخ نفوذ لري.
دغه ګوند په څو تاریخي دورو کې د طالبانو پر ضد جګړه کړې ده.
د عبدالرشید دوستم او د هغه د کورنۍ د غړو په ګډون د افغانستان د اسلامي جنبش یو شمېر مشران د افغانستان د اسلامي جمهوریت له نسکورېدو وروسته ترکیې ته ولاړل او اوس هم په دغه هېواد کې مېشت دي.
د دغه ګوند ځینو غړو افغانستان انټرنشنل ته وویل، د ترکیې حکومت د پخواني حکومت د چارواکو او پوځیانو د نه اېستلو د ژمنې خلاف، د طالبانو له ګواښ څخه په دغه هېواد کې د مېشتو افغانانو بې قید او شرطه شړلو ته دوام ورکړی دی.
په دغو پناه غوښتونکو کې هغه افغانان هم شته چې له ویزې پرته ترکیې ته د غیر رسمي لارو داخل شوي دي.

د پښتون ژغورنې غورځنګ د مخکښ غړي او شاعر ګیلمن وزیر پر مړینه د طالبانو چوپتیا د سیاستوالو او ولس له نیوکو سره مخ ده. د پخوانیو ولسمشرانو په ګډون ګڼو افغان مشرانو او سیاستوالو د ښاغلي وزیر مړینه غندلې، خو طالبان پر غبرګون نه ښودلو سربېره د هغه د غیابي جنازې اجازه نه ور کوي.
د پښتون ژغورنې غورځنګ د مرکزي شورا غړی، شاعر او د لوی افغانستان ارمانجن ګیله من وزیر تېره یکشنبه په اسلام اباد کې د ازاد خان دواړ په مشرۍ د لسو تر دوولسو کسانو له خوا سخت ووهل شو.
نوموړی وړوه ورځ د اسلام اباد په پېمز روغتون کې مړ او نن یې وزیرستان کې جنازه وشوه.
ګیله من وزیر د پاکستان پر پوځ د سختو نیوکو او له افغانستان سره د مینې او د افغان ملي بیرغ د ګرځولو او له هغه د جوړو جامو د اغوستلو له امله افغانانو کې ډېر محبوبیت لري.
که څه هم د نوموړي ټپي کېدلو او بیا مړینه باندې په افغانستان، پاکستان او نړۍ کې افغانان خواشیني دي، خو تر اوسه طالب چارواکو په دې هکله کوم غبرګون نه دی ښودلی.
د طالبانو پر دې چوپتیا نیوکې کېږي او ان د دې ډلې د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي ته ګوته نیول کېږي چې روسیه کې یې پر یو کنسرټ برید وغانده، خو د پښتنو د حقونو د مبارز او شاعر پر مړینه چوپ دی.
یو فیسبوک کارن توریالی ځاځی د طالبانو د دې چوپتیا په غبرګون کې لیکي: «د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت په مسکو کې په تروربستې برید کې د یو شمیروژل شویو افرادو په هکله خپله غم شریکې اعلان کړه چې تاسې ورته کافر وائی مګر طالبه ګیله من وزیر خو ستاسو دکلیمې ورور وو ولې ؟ »
بل فیسبوک کارن حاجي کوچی هم د طالبانو دغه سیاست ته په اشاره لیکي: «دا خبره اول نه ما تاته ثابته وه، سې د طالبانو بنسټ پاکستان او امریکا ایښی ده.تر اوسه یو طالب مشر، د ګیله من وزیر په هکله پوسټ او غمشریکي نه ده ښودلې ده، که چیرته خو وویل: په هغه ورځ به یې، دهغه مشر کیسه ور ختمه کړي وي.»
نیوکګر په دې باور دي چې طالبان د پاکستان د سیاست خلاف کوم غبرګون نه شي ښودلی او د مثال په ډول د چمن پرلت یادوي چې تر لسو میاشتو یې د اعتراض وخت کېږي، خو تر اوسه طالبانو هیڅ عکس العمل ورته ونه ښود.
خواله رسنیو کې د کابل، خوست او کونړ په ګډون مختلفو ولایتونو کې د ګیله من وزیر د غیابي جنازې په هکله هم کمپاین پیل شوی، خو ویل کېږي طالبانو دې جنازې ته هم اجازه نه ده ور کړې.
د خواله رسنیو یو کارن بابک نقیب الله وايي: «یو وخت همدا ملایانو د ضیاالحق د غیبانه جنازې لپاره نارې وهلې، خو اوس د ګیله من شهید جنازه حرامه ده.»
په عام افغان ولس کې د پاکستان پخوانی پوځي مشر ضیاالحق د افغانستان د روانې غمیزې یو لوی لامل بلل کېږي.
په کابل کې د ګیله من وزیر د غیابي جنازې لپاره پر نورو سربېره افغان فرهنګیال اسماعیل یون پرون څرګندونې کړې وې.
ښاغلی یون نن تازه خبرو کې وایي، له نورو ادیبانو سره په ګډه هڅه کوي چې طالبانو ته قناعت ور کړي او د ګیله من وزیر د غیابي جنازې، فاتحې یا نورو غونډو لپاره ترې اجازه واخلي.
ښاغلی یون هیله من دی چې طالبان به دوی ته د مراسمو اجازې ور کولو سره خپل ملي او اسلامي رسالت تر سوي.
له دې سره ځینې ځوانانو خواله رسنیو کې لیکلي چې د طالبانو له مخالفت سره به د کابل عیدګا جومات کې ټولېږي او د ګیله من وزیر غیابي جنازه به کوي.
د پاکستان مختلفو ښارونو، بریتانیا، جرمني، امریکا، اتریش او نورو هېوادونو کې هم د ګیله من وزیر غیابي جنازه کېږي.