فضلي: د طالبانو په اړه د امریکا د ولسمشریزو ټاکنو د نوماندانو څرګندونې «سیاسي ننداره» ده

د پخواني جمهوري حکومت د چارو ادارې مشر د امریکا د ولسمشریزو ټاکنو په وروستۍ مناظره کې د دواړو نوماندانو څرګندونې د سیاسي نندارو یوه برخه ګڼلې.

د پخواني جمهوري حکومت د چارو ادارې مشر د امریکا د ولسمشریزو ټاکنو په وروستۍ مناظره کې د دواړو نوماندانو څرګندونې د سیاسي نندارو یوه برخه ګڼلې.
فضل محمو فضلي په اېکس پاڼه کاږلي:« که د امریکا د ولسمشریزو ټاکنو یو نوماند طالبانو ته د ترهګرو خطاب کوي او بل بیا د دوحې هوکړې د لغوه کېدو خبره کوي، دا ډول څرګندونې یوازې د سیاسي نندارو برخه جوړوي.»
دغه څرګندونې یوه ورځ وروسته د کمالا هرېس او ډونالډ ټرمپ له مناظرې وروسته شوې دي.
په دغې مناظره کې د ډیموکراټانو نوماندې کمالا هرېس وویل، چې ټرمپ د افغانستان حکومت څنډې ته کړ او نېغ په نېغه یې «د طالبانو په نوم له یو ترهګریز سازمان سره خبرې پیل کړې.»
خو ټرمپ یې په ځواب کې وویل، له طالبانو سره یې ځکه مذاکره وکړه چې امریکایان یې وژل.
هغه وړاندې وویل:« د دوحې تړون زموږ لهخوا لغوه شوی و، ځکه چې طالبانو پرې عمل نه و کړی.»
ښاغلي فضلي په دغې لیکنه کې ویلي، د دغو خبرو جدي ګڼل او یا بدرګه کول نه یوازې د واکمن افراطي نظام په وضعیت کې مثبت بدلون نه راولي؛ بلکې د پخوانیو ناکامو تجربو تکرار ته لاره هواروي.
هغه زیاته کړې:« اوسنۍ حاکمه نيابتي ډله د افغانانو په اوږو بار ده او فشار يې افغانان احساسوي نه بهرنيان.»
هغه بهرنیان تورن کړي، چې د خپلو ګټو لپاره له طالبانو سره یې د تعامل لوبه روانه کړې ده.
هغه کاږلي:« بهرنيانو له طالبانو سره د خپلو لنډمهاله ګټو لپاره د تعامل لوبه روانه کړې؛ نو تمه هم ترې نه ده په کار.»

د طالبانو د دفاع وزیر، عبدالبصیر صابري شاوخوا لس ورځې وروسته له هغه له دندې ګوښه کړ چې له روسیې یې د پوځي تجهیزاتو د اخیستلو غوښتنه وکړه. افغانستان انټرنشنل د صابري د ګوښه کېدو مکتوب چې ملا یعقوب لاسلیک کړی، ترلاسه کړی دی.
صابري د روسیې له ټاس خبري اژانس سره په مرکه کې ویلي، طالبان د «هوايي دفاع او هوايي حریم د مهارولو لپاره وسایلو» ته اړتیا لري او په راتلونکي کې غواړي د خپلو هوايي دفاعي وړتیاوو د پیاوړي کولو لپاره د روسیې جوړ شوي تجهیزات وپیري.
له دغو څرګندونو وروسته ملا یعقوب مجاهد د دفاع وزارت پخوانی مشر عبدالقیوم الیاس د لوژیستیک د سرپرست په توګه وټاکه.
تر دې مخکې عبدالبصیر صابري د طالبانو د دفاع وزارت د لوژیستیک ریاست مشر و.
د صابري له خبرو وروسته د طالبانو د دفاع وزارت له روسي چارواکو سره د هوايي دفاعي سیستم د پېرلو په اړه شوې خبرې رد کړې.
د دغه وزارت ویاند عنايت الله خوارزمي په خپله ایکس پاڼه ليکلي و، چې له روسي چارواکو سره د الوتکو ضد وسلو د پېرلو په اړه خبرې نه دي شوي او د عبدالبصير صابري څرګندونې «ناسمې» اخیستل شوې.

د طالبانو ستره محکمه وايي، چې په میدان وردګ ولایت کې یې پر یوه کس د «لواطت» له امله تعزیري سزا پلې کړه. د طالبانو داسې کړنې په نړېواله کچه غندل کېږي؛ خو طالبان وایي دوی د «اسلامي شریعت» په اډانه کې دغه کړنې ترسره کوي.
د طالبانو سترې محکمې تېره ورځ چهارشنبه د (زمري ۲۱مه) د یوې خبرپانې په خپرولو سره ویلي، چې د میدان وردګ ولایت د سیداباد ولسوالۍ لومړۍ محکمې یو تن ته د «لواطت» په تور تعزیري سزا ورکړې ده.
د خبرپاڼې له مخې، دغه پرېکړه د دغې ډلې د سترې محکمې له تایید وروسته د یادې ولسوالۍ لومړۍ محکمې له لوري په عام محضر کې پر تورن کس عملي شوه.
په خبرپاڼه کې د تورن کس د هویت په اړه څه نه دي ویل شوي خو وايي، د محکمې د پرېکړې له مخې دغه کس ته ۳۹ دورې او دوه کاله تنفیذي بند سزا ورکړل شوه.
دا په داسې حال کې ده، چې د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي په افغانستان کې بشري وضیعت مخ پر خرابېدو بللی او د بښنې نړۍوال سازمان بیا وايي، چې په افغانستان کې د بشري حقونو د جرمونو د محاکمې لپاره هیڅ تګلاره نه شته.
که څه هم پر طالبانو په عام محضر کې د بدني سزا ورکولو په اړه د بشري حقونو د ملاتړو سازمانونو له لوري سختې نیوکې کېږي؛ خو لا هم طالبان لږ تر لږه په یوه یا دوو ورځو کې د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې پر خلکو په عام محضر کې بدني سزا عملي کوي.
د طالبانو دغه کړنې په نړۍواله کچه غندل کېږي؛ خو طالبان وایي دوی «د اسلامي شریعت» په اډانه کې دغه کړنې ترسره کوي.

د پکتیا ځاځي اریوب ولسوالۍ سرګل کلي یوې بهر مېشتې مېرمنې په خپل لګښت د مور او ماشوم د پالنې یو روغتون جوړ کړی چې ټول امکانات په کې موجود دي. ویل کیږي، پر دغه روغتون شاوخوا ۷۰ میلیونه افغانۍ لګښت شوی.
تېره ورځ د یاد روغتون د پرانیستې پرمهال د دغې بهر مېشتې مېرمنې یوه استازي سلیمان صالح سیمه ییزو رسنیو ته ویلي چې د مور او ماشوم د پالنې دغه روغتون پر زېږنتون سربېره، بیړنۍ خونه، د ماشومانو داخله څانګه، ۲۲ بسترونه او عصري لابراتوار لري.
هغه ویلي، چې دغه روغتون یې د دوو کلونو په موده کې جوړ کړی چې تر دې دمه یې ټول لګښت شاوخوا ۷۰ میلیونه افغانۍ شوی دی.
ښاغلي صالح وړاندې ویلي، چې د مور او ماشوم په دغه روغتون کې به د سیمې خلکو ته د شپږو کلونو لپاره وړیا خدمتونه وړاندې کوي.
ځاځي اریوب کې د سیمې خلکو د دغه روغتون په جوړېدو خوښي ښودلې او هیله لري چې دغه روغتون یې د زېږون پر مهال د مور او ماشوم د مړېنې په کچه کې کموالی راولي.
د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس هم تېره ورځ چهارشنبه (وږي ۲۱مه) په ایکس پاڼه يو خبر خپور کړی و او په کې ویلي یې و، چې په پکتیا کې د دغه روغتون د پرانیستې مراسمو ته د طالبانو د عامې روغتیا وزیر نور جلال جلالي هم ورغلی و.
باختر اژانس د نور جلال جلالي له قوله لیکلي چې، دا مهال په پکتیا کې د روغتیا برخې ستونزې ډیرې دي او هڅه یې دا ده چې دغه ستونزې راکمې او خلکو ته ښه روغتیايي خدمتونه وړاندې کړي.
د طالبانو روغتیا وزیر ویلي، چې د ټول افغانستان په کچه په ۴۰۰ ولسوالیو کې یوازې ۹۳ یې د ولسوالۍ په کچه روغتونونه لري او پاتې هغه د ولایتونو مرکزونو ته ځي.
د پکتیا په لرې پرته ولسوالۍ ځاځي اریوب د مور او ماشوم د پالنې دغه روغتنون په څلور جرېبه ځمکه جوړ شوی چې په دوو پوړونو کې ۲۲ بسترونه، زېږنتون، بیړنۍ خونه، د ماشومانو داخله څانګه او عصري لابراتوار لري.
ځاځي اریوب د پکتیا له مرکز ګردیز څخه شاوخوا ۷۰ کیلومتره لرې پرته غرنۍ ولسوالي ده چې د ولسوالۍ او کلیو سړکونه یې ویجاړ او د سختو ناروغیو او زېږون پر مهال ډېری ناروغان روغتیايي مرکزونو ته پر وخت نه شي رسېدلی او په لاره کې ساه ورکوي.
د افغانستان په ډېرو ولایتونو په ځانګړې توګه په کلیوالو او لرې پرتو سیمو کې معیاري روغتیايي مرکزونه او ډاکټران نه شته.
د لرې پرتو سیمو د اوسېدونکو روغتیایي خدمتونو ته نه لاسرسی او د روغتیایي کارکوونکو په ځانګړي توګه د ښځینه ډاکترانو او کارکونکو کموالی د میندوارۍ اړوند ناروغیو له امله د میندو د مړینې ډېرېدو لوی لاملونه بلل کیږي.
که څه هم روغتيايي نړۍوالو سازمانونو په ۲۰۲۴ کال کې په افغانستان کې د مور او ماشوم د وضعت په اړه خپل وروستي معلومات نه دي شريک کړي؛ خو تېر ۲۰۲۳ کال کې د ملګرو ملتونو سازمان ويلي و، چې افغانستان د زېږون پر مهال د میندو د مړینې له پلوه د نړۍ تر ټولو بد هېواد دی.
همدا راز، د روغتیا نړۍوال سازمان هم د ۲۰۲۳ کال په خپل راپور کې ویلي و، چې افغانستان کې د میندو د مړینې کچه د دغه هېواد تر شپږو ګاونډیو هیوادونو لوړه ده او د میندو د روغتیا د لا خرابیدو وېره شته.

د امریکا ولسي جرګې غړي ټیم برچیټ د چهارشنبې په ورځ د «ویانا له بهیر» د ملاتړ لپاره ولسي جرګې ته یو پلان وړاندې کړ چې په کې د مقاومت جبهه او د طالبانو نور مخالفان شامل دي. دغه پلان پر امریکا او نورو هېوادونو غږ کوي چې د ویانا په غونډو کې برخه واخلي.
د مقاومت جبهې د مشر احمد مسعود په ګډون د طالبانو د مخالفانو یوې ډلې د اتریش په پلازمینه ویانا کې څو غونډې وکړې.
د غبرګولي په میاشت کې په خپله وروستۍ غونډه کې، د طالبانو ۷۰ تنو مخالفو څېرو د «سیاسي یووالي او د ازادو افغانانو ترمنځ د یوه روښانه او ګډ لیدلوري پر رامنځته کولو» خبرې وکړې.
ټیم برچیټ د ویانا بهیر د طالبانو ضد سیاسي ځواکونو لپاره د یوه ټولګډونه چوکاټ په توګه بیان کړ.
د جرګې دغه غړي په یوه بیان کې ویلي، «دغه پلان طالبان د یوې ترهګرې ډلې په توګه غندي او پر امریکا غږ کوي چې په ویانا او نورو هېوادونو کې له دغه بهیر سره د یو ځای کېدو لپاره ګډون وکړي.»
له طالبانو سره پر اړېکو سربېره، د امریکا او اروپا استازو د مقاومت له جبهې او نورو طالب ضد ځواکونو سره خپل واټن خوندي ساتلی. خو په یوه نوي پرمختګ کې د ولسي جرګې د بهرنیو اړیکو کمېټې مشر مایکل مک کال پرون په واشنګټن کې د مقاومت د جبهې له استازو سره وکتل.
د ښاغلي برچیټ په پلان کې راغلي، چې د ویانا غونډه د دې وړتیا لري چې «د طالبانو پر وړاندې یوه متحده جبهه جوړه کړي او په افغانستان کې د تلپاتې سولې او ټیکاو لپاره لاره هواره کړي.»
برچیټ له ولسي جرګې وغوښتل چې د ویانا د بهیر د ملاتړ لپاره دغه پلان د بهرنیو چارو وزارت او ملګرو ملتونو ته واستوي.

له کندهار څخه سرچينې وايي، چې د امربالمعروف ادارې پيغورونو د ښځينه روغتيايي کارکوونکو کورنۍ دې ته اړ کړې، چې هغوی له روغتيايي مرکزونو څخه د کار کولو را وګرځوي. امربالمعروف ادارې ټولو ښځينه روغتياپالانو ته امر کړی، چې ولسوالیو ته د تګ پر مهال د محرم ترڅنګ د دوی امر درلودل مهم دي.
د کندهار په ولسوالیو کې په روغتیایي مرکزونو کې ښځینه روغتیایي کارکوونکو ته د طالبانو له خوا د لګول شويو محدودیتونو له مخې دوی مجبورې دي، چې له ځان سره محرم ولري.
د کندهار څخه سرچینو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د چهارشنبې په ورځ وويل، چې امربالمعروف ادارې ښځينه روغتياپالانې مجبورې کړي، چې ولسواليو ته د تګ پرمهال باید «کارکوونکې او محرم» د عامي روغتيا او امربالمعروف ادارو تاييد او امر له ځان سره ولري.
مخکې به د ښځيه روغتايي کارکوونکو د کورنۍ غړو ته د تګ لپاره يوازي د روغتیا ریاست کارډ ورکول کېده.
اوس د ښځينه روغتيايي کارکوونکو کورنۍ وايي، چې د امربالمعروف ادارې څخه د امر اخیستلو پر مهال ورته «سپک الفاظ او له کوره د ښځو د وتلو پېغورنه» ورکول کيږي.
په کندهار کې د یوې ښځینه روغتیایي کارکوونکې محرم، چې نه غواړي نوم یې خپور شي افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وويل، چې د امربالمعروف ادارې څخه د محرم د امر اخیسلو پرمهال د دغې ادارې مشر د پېغور په ډول ورته ويلي: «ولې دې ښځه په کور کې نه شې ساتلای؟ که مېړه نه لري، موږ به مرسته درسره وکړو.»
د نوموړي په خبره، چې د ادارې مشر دا هم ورته ويلي: «پښتون یې، لږه حیا او شرم ولره.»
یو بل کس، چې د خپلې مېرمنې لپاره د محرم په توګه د کارډ اخیستلو لپاره دغه ادارې ته ورغلی وايي، چې د امربالعمروف مشر ورته ويلي: «په بهرنیو موسساتو کې نارینه او ښځینه کالي غورځوي او هر څه چې زړه یې غواړي کوي يې، تاسو خو لږ حیا وکړئ، څنګه دې ډول ماحول ته خپلې ښځې لیږئ؟»
د کندهار په عامي روغتيا رياست کې يوه سرچينه وايي، چې د کندهار د امر بالمعروف ادارې مشر په یوه عام مجلس کې وويل: «دا (چوریانې) تاسو ولې موسساتو ته معرفي کوئ؟»
چوري د پاکستان په کلیوالو سیمو کې نجلۍ ته ویل کېږي.
د دې محدوديتونو سره اندېښنې زياتي شوي، چې ډېری کورنۍ به د خپل کور ښځينه روغتيايي غړي له ښار څخه د باندي په ولسواليو کې له کار کولو را ورګرځوي.
دا کار په ولسواليو کې ښځينه روغتيايي چوپړونه لا محدود کړي او ور سره به د ښځو او ماشومانو روغتيا ته جدي ګواښ پېدا کړي.
دم ګړي د کندهار په اکثره ولسوالیو کې ښځینه روغتیایي کارکوونکي نه شته او ان ډېرې مېرمنې د زيږون لپاره د کندهار مرکزي روغتون ته وړل کیږي.
