د امریکا د ولسمشرۍ ټاکنو ګټونکی به کله اعلان شي؟
د امریکا د ۲۰۲۰کال ټاکنو تجربې او د وروستیو پایلو اعلان او د ټاکنو د ګټونکي اعلان ته نسبتا اوږد انتظار دا پوښتنه راپورته کړې، چې ایا د دې کال د ټاکنو د وروستیو پایلو اعلان د رایو د شمېر په ګډون به هم څو ورځې وخت ونیسي؟
نیویارک ټایمز په خپله یوه مقاله کې د ۲۰۲۰کال د ټاکنو د تجربو او انتخاباتي اصولو او مقرراتو په څیړلو سره دې پوښتنې ته د ځواب ورکولو هڅه کړې.
په ۲۰۱۶کال کې نړۍ پوهېدله، چې ډونالډ ټرمپ د ټاکنو په لومړۍ ورځ د ولسمشرۍ ټاکنې ګټلې، خو په ۲۰۲۰کال کې د امریکا د ولسمشر په توګه د جوبایدن د ګټونکي په توګه اعلان ۴ ورځې ونیولې.
د نیویارک ټایمز په وینا ، اوس هم دا احتمال شته چې که چیرې د وروستیو پایلو اعلان په څو ایالتونو کې د څو زرو رایو په توپیر محدود وي، ښايي د راتلونکي ولسمشر د نوم اعلان څو ورځې وخت ونیسي.
خو په عین حال کې، که د نظر پوښتنې په خلاف چې د دواړه خواو تر منځ سیالي ډېره سخته روانه ده، که چیرې یو نوماند ډېرې رایې ترلاسه کړي؛ نو د ټاکنو پایلې به ډېر ژر اعلان شي.
په ۲۰۲۰ کې څه پېښ شول؟
د ۲۰۲۰ کال ټاکنې د سې شنبې په ورځ د نومبر په ۳مه ترسره شوې، مګر د اوو ټاکونکو ایالاتونو هر یو اریزونا، جورجیا، میشیګان، نواډا، شمالي کارولینا، پنسلوانیا او ویسکانسین، وروستۍ پایلې د چهارشنبې په سهار اعلان نه شوې.
اسوشیټیډ پریس د چهارشنبې په ورځ ، د نومبر په ۴مه اعلان وکړ، چې بایډن د میشیګان الکترال او ویسکانسن انتخاباتي رایې ترلاسه کړي ، کوم چې هغه یې بریا ته نږدې کړی، مګر لاهم بریا ته نه دی رسیدلی.
د هغه کال د ټاکنو د وروستیو پایلو اعلان درې ورځې نورې هم وغځېدې، ځکه چې د پوستي رایو شمېرلو ته اړتیا وه.
د شنبې په ورځ له ماسپښین مخکې د نومبر په ۷مه نېټه خبري سازمانونو جوبایډن د پنسلوانیا ګټونکی اعلان کړ.
د يادونې وړ ده، چې د وروستۍ پايلې له مشخصیدو سره سره، د نواډا، جورجیا، اریزونا او شمالي کارولینا پایلی ډېر په ځنډ اعلان شوې.
بل ټکی دا دی چې د ایالتي قانون پراساس، ځینې ایالتونه د حضوري رایو څخه مخکې د پوستي رای پاڼې شماري او په ځینو نورو کې یې بر عکس وي. په دې کې دا احتمال و چې دموکراتانو په پوستي ډول ډېرې رایې کارولې وې او جمهوري غوښتونکو په حضوري توګه د رایو د شمېرلو پایلو تدریجي اعلان امکان لاره، چې ګمراه کوونکي اوسي.
مانا دا چې پوستي رايې په کوم ځای کې چې لومړی لوستل کېدې، ښايي داسې انګېرنه یې رامنځته کوله چې په دې پړاو کې د ديموکراتانو د اکثريت رايو له امله د دوی نوماند دغه ايالتونه ګټلي او چېرته چې حضوري رايې لومړی ولوستل شوې، داسې انګیرل کیده چې د جمهوري غوښتونکو کاندید دا ایالتونه ګټلي دي.
ایا دا په دې مانا ده چې کومه ستونزه رامنځته شوې وه؟
حقوقي او قانوني څېړنو وښودله چې د د درغلیو ادعاوو پر خلاف چې د رايو د شمېرنې د منطق د نه درکولو څخه یې سرچېنه اخیستې وه، هغه ادعاوې چې ښايي په دې دوره کې بيا تکرار شي، درغلي په کې نه وه ترسره شوې او د رایو د شمېرنې بهیر سم ترسره شوی و.
نیویارک ټایمز دې ته په اشارې سره چې پرته د ۲۰۰۰ کال له تجربې امریکایانو په معاصر تاریخ کې عادت درلود چې د ټاکنو په شپه پوه شي چې څوک ګټونکی دی زیاته کړه، د امریکا په پرمختللو ټاکنو کې د رایو شمېرل هېڅکله په یوه ورځ نه دي بشپړ شوي.
له کوویډ ۱۹ ناروغۍ څخه مخکې ، خبري سازمانونه لکه اسوشیټډ پرېس معمولا د ټاکنو په شپه کافي معلومات درلودل چې ګټونکی اعلان کړي، مګر دا پدې معنی نه وه، چې ټولې رایې په بشپړ ډول شمېرل شوې وې.
په دې بهیر کې چې یو لوی بدلون په ۲۰۲۰کال کې رامنځ ته شو، د پوسټي رای ورکولو د زیاتوالي او د دواړو ګوندونو د پلویانو له خوا د هغې په کارولو کې د توپیر مستقیمه پایله وه، د رایو کومه برخه چې د ټاکنو پر شپه موجوده وه کافي نه وه او د ټولو رایو استازولي یې نه شوه کولې چې وشي کړای د ټاکنو وروستۍ پایلې اعلان کړي.
ایا وضعیت له ۲۰۲۰ څخه توپیر لري؟
نیویارک ټایمز لیکلي، سږنیو ټاکنو کې د لومړیو او پوسټي رایو ترکیب احتمال لري د ۲۰۲۰ په پرتله د ډموکراتانو په ګټه به په نامتناسبه توګه وي، ځکه چې ډیری جمهوري غوښتونکي د پوستي او له ټاکل شوې نېټې مخکې د رای ورکولو اختیارونه کاروي.
همدا راز، د میشیګان په ګډون ځینو ایالتونو خپل قوانین بدل کړي او خپلو کارکونکو ته یې اجازه ورکړې چې د پوستي رایو شمېرل یوه ورځ مخکې له ټاکنو پیل کړي، چې د رایو شمېرلو د پایلو راپور ژر چمتو شي.
په هرصورت، د رایې ورکولو په میتودونو کې لاهم توپیرونه شتون لري او ځکه چې ډیريو ایالتونو خپل د ټاکنو قوانین نه دي بدل کړي، د ډېر توپیر احتمال نه لیدل کیږي.
پایلې به چیرې ژر تر ژره اعلان شي؟
په اوو کلیدي ایالتونو کې به چې د ټاکنو ورستۍ پایلي ټاکي د رایو صندوقونه به د ختیځې امریکا په وخت له ۷ څخه د ماښام تر لسو بجو وتړل شي.
په جورجیا کې د پایلو اړوند لومړي خبرونه به د ماښام له ۷ بجو وروسته او په شمالي کارولینا کې د ماښام ۷نیمو بجو وروسته خپاره شي.
نیویارک ټایمز لیکلي، که چیرې هریس په دغو دوه ایالتونو کې ښې رایې وګټي ، دا کولې شي څرګنده کړي چې د هغې ګټل نور په «ابي دیوال» ایالتونو لکه میشیګان، پنسلوانیا او ویسکانسین په ورو شمېرلو پورې تړاو نه لري.
د دې پر وړاندې، که ټرامپ په دغو دوو ایالتونو کې اکثریت رایې وګټي، هریس به بیا هم د «ابي دیوال» ایالتونو کې په ګټلو سره د ټاکنو د ګټلو چانس ولري، که څه هم د پایلې معلومول به ډېر وخت ونیسي.
په پنسلوانیا او ډېری د میشیګان سیمو کې د ماښام په ۸ بجو ، په ویسکانسین او اریزونا کې او د شمالي میشیګان یوه کوچنۍ برخه د شپې په ۹ بجو او په نواډا کې د شپې په ۱۰ بجو به د رایو صندوقونه وټرل شي.
