لیکوال او څېړونکی
د امریکا د ۲۰۲۴ کال د ولسمشرۍ په ټاکنو کې د ډونالډ ټرمپ احتمالي بریالیتوب به د کډوالۍ او د امریکا د سرحدي امنیت پر پالیسو پراخ اغېز وکړي.
ټرمپ د خپلې ولسمشرۍ په لومړۍ دوره کې د کډوالو او د سرحداتو د امنیت په اړه سخت دریځ لاره او که هغه بیا واک ته ورسيږي، نو داسې ښکاري چې د کډوالۍ په برخه کې به نور هم محدودیتونه او سخت اقدامات ترسره کړي.
۱. د ټرمپ د سرحدي امنیت او کډوالو په اړه د پالیسیو عمومي لیدلوری
ټرمپ د امریکا د سرحدي امنیت او د ناقانونه کډوالو په اړه په ښکاره ډول محافظهکاره نظریات لري. هغه د خپلې ۲۰۱۶ټاکنیزې مبارزې پرمهال د جنوبي سرحد سره د دېوال جوړولو ژمنه وکړه او د خپلې ولسمشرۍ په لومړۍ دوره کې یې د دېوال په جوړولو او د سرحدي کنټرول په زیاتولو ټینګار وکړ.
د دېوال د جوړولو هدف دا و چې له جنوبي امریکا څخه د ناقانونه کډوالو راتګ، د مخدره توکو قاچاق او د انسانانو قاچاق مخنیوی وشي.
د ټرمپ د سرحدي امنیت پالیسي:
•د دېوال جوړول:
د ټرمپ د کمپاین یوه مهمه برخه په سرحدي دېوال کې پانګونه وه. هغه په دوامداره توګه د دېوال لپاره د کانګرس څخه بودیجه غوښتله ترڅو د ناقانونه کډوالو د راتګ مخه ونیسي.
•د صفر زغم پالیسي (Zero Tolerance Policy):
د دې پالیسۍ له مخې، هر څوک چې په ناقانونه توګه سرحد څخه امریکا ته واوړي، په عدلي ډول به یې څېړنه کېږي، چې په پایله کې د کډوالو د کورنیو غړو جلا کولو پېښې زیاتې شوې.
•د پناه غوښتونکو لپاره محدودیتونه:
د “ریمیین ان میکسیکو” پالیسۍ په ترڅ کې د پناه غوښتونکي خلکو څخه غوښتنه وشوه چې د خپلو قضیو د پروسس لپاره به په میکسیکو کې پاتې کېږي.
۲. د قانوني کډوالۍ محدودول او په کډوالو باندې نوي بندیزونه
ټرمپ په لومړۍ دوره کې یوازې ناقانونه کډوالۍ نه بلکې د قانوني کډوالۍ پر پالیسیو هم محدودیتونه ولګول.
هغه هڅه وکړه چې د هغو کسانو شمېر راکم کړي چې امریکا ته د کار، زده کړو، یا د کورنۍ پر بنسټ د وېزو له لارې راځي.
د ټرمپ حکومت د خاصو هېوادونو په ځانګړي ډول د اسلامي هېوادونو د وګړو پر راتګ باندې محدودیتونه ولګول، چې افغانستان، ایران، او سوریه هم په کې شامل وو.
۳. د افغانانو د تخلیې پروګرام او د هغو وضعیت په اړه د ټرمپ احتمالي پالیسي
د ۲۰۲۱ کال د اګست په میاشت کې د بایډن حکومت له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو د وتلو په ترڅ کې د افغانانو لپاره د تخلیې پروګرام پیل کړ.
د دې پروګرام له لارې په لسګونو زره افغانان امریکا ته راوستل شول، چې اکثره یې هغه کسان وو چې د امریکا له حکومت سره یې همکاري کړې وه او د طالبانو له خوا د ګواښ سره مخامخ وو.
هغوی ته ځانګړي وېزې (SIV) او یا بشري پناه (Humanitarian Parole) ورکړل شوی.
که څه هم د بایډن حکومت د دې افغانانو د پاتې کېدو لپاره موقت شرایط برابر کړل، خو د هغوی اوږدمهاله قانوني حالت په اړه روښانتیا لاهم نه وه ورکړل شوې.
که ټرمپ واک ته راشي، نو هغه افغانان چې د امریکا د تخلیې پروګرام له لارې راوستل شوي، د قانوني ستونزو او بیاکتنو سره مخامخ کېدلای شي؛ خو دا مهال په امریکا کې لویه برخه افغانانو د اسایلم پروسې پیل کړي، چې یوه کمه برخه یې نه ده منظور شوې.
په دې مساله کې باید یادونه وشي چې د امریکا د کډوالۍ مساله او په ځانګړي ډول د افغان کډوالو امریکا ته راوستل د یوه ځانګړي اکټ او کډوالۍ د قوانینو په اساس شوي دي؛ له دې امله د ټرمپ راتګ به په بشپړ ډول ونه شي کړی چې افغان کډوالو ته ستونزې ایجاد کړي؛ خو د محدودیتونو رامنځته کېدل ښايي یوه احتمالي مساله وي.
د ټرمپ احتمالي پالیسي:
که ټرمپ بیا ولسمشر شي، نو هغه به د کډوالۍ په پالیسۍ کې تغییرات راولي، چې ممکن لاندې اقدامات په کې شامل وي:
•د قانوني حالت بیاکتنه:
ټرمپ کېدی شي هغه افغانان چې د ځانګړو ویزو یا بشري پناه له لارې راوستل شوي، له سره وکتل شي.
هغه کسان چې د قانوني اقامت سندونه نه لري، احتمال شته چې د ځینو محدودیتونو له خطر سره مخ شي.
•د بشري پناه محدودیتونه:
ټرمپ کېدی شي د بشري پناه پروسه نوره هم پیچلې کړي، چې له امله یې هغه افغانان چې د موقتې ویزې یا بشري پناه لاندې دي، امریکا کې د پاتې کېدو لپاره اضافي ستونزې وزغمي.
•د خطرناکو کسانو د بېرته شړلو تګلاره:
که ټرمپ واک ته راشي، نو هغه به په احتمالي ډول د هغو افغانانو په اړه خاصه پالیسي غوره کړي چې په امنیتي اړخونو کې به یې زیات توجه کېږي، او ممکنه ده چې د هغوی د بېرته شړلو امکانات زیات کړي.
پایله
ټرمپ د کډوالو او سرحدي امنیت په اړه محافظهکاره او سخت دریځه پالیسي لري. که هغه بیا ولسمشر شي، نو د ناقانونه کډوالو او د سرحدي امنیت لپاره به یې پالیسي نوره هم سخته شي.
د ۲۰۲۱ کال د تخلیې پروګرام لاندې امریکا ته راوړل شوي افغانان چې د قانوني اقامت سندونه نه لري، د قانوني ننګونو او احتمالي شړلو له ګواښ سره مخامخ کېدلای شي.
د ټرمپ د کډوالۍ په پالیسۍ کې په زیات احتمال د افغان کډوالو په اړه یو ډول محدودیتونه او بیاکتنې شاملې وي او هغه کسان چې د امریکا قانوني او دایمي اقامت سندونه نه لري،له احتمالي ستونزو سره ښايي مخ شي.
