د جرمني بهرنیو چارو وزیره:جرمني به د امریکا د راتلونکي دولت باورمن او پیاوړی ملګری پاتې شي
د جرمني د بهرنیو چارو وزیره انالینا بایربوک وايي، چې په امریکا کې له ټاکنو وروسته د برلین شریکانو ته روښانه پیغامونه تر بل هر وخت مهم دي.
د جرمني د بهرنیو چارو وزیره انالینا بایربوک وايي، چې په امریکا کې له ټاکنو وروسته د برلین شریکانو ته روښانه پیغامونه تر بل هر وخت مهم دي.
بایربوک وايي، چې دا د جرمني د خلکو دازادۍ او هوساینې لپاره مهم دي.
د جرمني د بهرنیو چارو وزارت د رپوټ له مخې، بایربوک وویل، چې «جرمنی به د امریکا د راتلونکي دولت یو پیاوړی او اعتبار وړ ملګری وي، یو شریک او ملګری او دا زموږ وړاندیز دی».
هغه وايي، اوس له اتلانتیک بهر مشارکت مهم دی، په داسې وخت کې چې استبدادي حکومتونه د نړیوال سیسټم په سیالیو کې د واک لپاره له ولسواکیو سره په جګړه کې دي او په دې توپاني شرایطو کې عمل ته اړتیا ده.
بایربوک دا څرګندونې داسې مهال کوي، چې په برلین کې درې ګوندیز ایتلاف مات شوی او ټاکل شوې اولاف شولڅ په راتلونکې جنوري میاشت کې له پارلمان نه د اعتماد رایه واخلي.
د جرمني د خبري اژانس د رپوټ له مخې، سره له دې چې ازاد ډیموکراټیک ګوند له ایس پې ډې ګوند سره له ایتلاف نه وتل اعلان کړي، ددغه ګوند د ټرانسپورټ وزیر فولکر ویسینګ اعلان وکړ، چې خپل ګوند پریږدي او د وزارت پر څوکۍ پاتې کیږي.
په قطر کې د طالبانو د سیاسي دفتر رییس ویلي، چې د امریکا په ولسمشریزو ټاکنو کې د ډونالډ ټرمپ له بري سره د امریکا او طالبانو ترمنځ د اړیکو د ښه کېدو امکان شته. سهیل شاهین ویلي، تمه لري چې د ټرمپ د ولسمشرۍ په دوره کې به طالبان په رسمیت وپېژندل شي.
دغه طالب چارواکي د دې ډلې او متحده ایالتونو ترمنځ د عادي اړیکو غوښتنه کړې ده.
سهیل شاهین د روسیې له ریا نووستي خبري اژانس سره په مرکه کې چې د پنجشنبې په ورځ (د لړم ۱۷ مه) خپره شوه وویل: «موږ هیله لرو چې پرمختګ وکړو، د دواړو هیوادونو ترمنځ اړیکې ښې کړو چې په [رسمیت] پیژندلو تمامې شي. موږ له امریکا او نورو هیوادونو سره عادي اړیکې غواړو».
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت هم د چارشنبې په ورځ (لړم ۱۶مه) په ټاکنو کې د ټرمپ د بري هرکلی وکړ او له امریکا سره یې د ښو اړیکو هیله وښوده. د دې ډلې د بهرنیو چارو وزارت په یوه اعلامیه کې له ټرمپ غوښتي چې د طالبانو په اړه پر خپله تګلاره له سره غور وکړي.
له امریکا سره د اړیکو لپاره د طالبانو هڅې داسې مهال دي، چې د ډونالډ ټرمپ مرستیال، جې ډي وانس، مخکې ویلي و، چې طالبانو ته د امریکا د مالي مرستو لېږل « سم لیونتوب دی».
هغه ټینګار کړی، چې امریکا دې د طالبانو د مالي ملاتړ پر ځای د خپلو سویلي پولو د کنټرول لپاره نورې مرستې بېلې کړي.
هغه دوستان، چې د کابل په خیرخانه مېنه کې، زموږ د ارواښاد استاد اکاډمېسین پوهاند رشاد کور ته تللي وي.
نو له دغه لوی عالم سره د ناستې په خونه کې به یې خامخا د کتابونو د مخامخ المارۍ پر یوه څنډه، د استاد په ښکلي مشقي خط لیکل شوې د هیندوستان میشتي افغان ټولواک شېرشاه سوري دا جمله لیدلې وي: « پښتنو! قبیلویت پرېږدئ، قومیت جوړ کړئ!»
د استاد له قوله او د تاریخي سرچینو له روایته، سوري شېرشاه دا وینا خپل دربار ته د هغو ورتلونکیو پښتنو مشرانو لپاره کړې وه، چې هڅه یې کوله پښتانه په کوشنیو کوشنیو خېلونو او ټبرونو، سیمو او جغرافیو سره وویشي او بیا دوی له دغه ویش څخه په ګټنه ځانونه پاچا ته ورنږدې کړي. مدبر شېرشاه، چې په هیندوستان کې د واک پر دریځ ښه پوهېده، له ورایه یې د پښتنو مشرانو د دې تربورګلوۍ زیانونه پېژندل او د هماغه تاریخي موقعیت (ځانګړي زمان و مکان په قید) کې یې دوی ته داسې حکم کاوه، چې ټول ځانونه په یوه لوی واحد قوم پورې وتړي او یو پیاوړی قومیت جوړ کړي.
یوه ورځ مې خدایزده د څه ډول یوه بحث په پایله کې استاد ته وویل: که سوري شېرشاه اوس ژوندی وای او د افغانستان په نننۍ جغرافیا یې واک لرلای، نو خامخا به یې دا جمله داسې ویله: « افغانانو! قومیت پرېږدئ! ملت جوړ کړئ!» استاد په خپلې ځانګړې خوږې خندا زما دغه خبره تأیید کړه او ویې فرمایل: « د شېرشاه دا خبره د همدې فکر بنیاد دی.»
له سوري شېرشاه تر نن پورې دا پینځه پېړۍ د افغانانو ټولو مشرانو د ځینو ځانخوښیو له همدې ناولي عادت څخه سر ټکولی، له روښان بایزیده رانیولې، تر خوشال خټک ،باچا خان او نورو پورې یې د زړه وینې ورته خوړلي، چې په کور کې کورکي مه جوړوئ او په خېل وخېلخانو مه سره ویشل کیږئ، چې دوښمن به مو له دې ویش څخه ګټه واخلي او له زمکې به مو ورک کړي، خو هی ارمان چې خلک یې دا خبرې نه اوري.
ملتونه په لویو لیدلوریو جوړیږي:
څو دې وس رسي په لوی دریاب کې ګرځه
په ویاله کې دې زوال وینم نهنګه
زموږ مشرانو موږ ته د ملت ( د لوی لرلید په مرسته د یوه لوی ملت) بنسټونه په میراث راپریښي دي، خو هغه لړزانده دیوالونه چې پر دغو پخو بنسټونو درول شوي، موږ را روسته نسلونو ترې یوه یوه خښته ایستلې او د ملت ژوبل جسم مو لا پسې زخمي کړی دی. ځکه خو هرکله چې ځينې پردیپال وايي: « موږ ملت نه یو!» زما استدلال یې په وړاندې دا دی، چې نه! موږ ملت یو او د یوه پياوړي ملت پر بنسټونو ولاړ هم یوو، هغه څه چې ستونزه ده، زموږ د راروسته نسلونو او نخبهګانو نیمګړتیاوې دي، چې پردغو بنسټونو مو د یووالي ماڼۍ درولې نه ده.
دا دی، په داسې زمانه کې چې موږ د « ملت یو! » او « باید یو لوی ملت ودان کړو!» بحثونه کوو، څه احساساتي او ځانخوښي یا له ناخبرۍ او یا هم ښايی د څه مرموزو لمسوونو په پایله کې هڅه کوي وروڼه سره تربرونه کړي او تربرونه په دوښمنو واړوي. که څه هم باور لرم، چې د افغانستان ټولنیز بافت او د خلکو ګډ ملي شعور به دغسې زهرجنې احساساتي ناندرۍ په باد یوسي، خو زخمځای به یې خامخا د ملت ژوبل ژوبل وجود نور هم وخوږوي.
موږ د «ملت» د ودانولو لپاره څلورګډ داسې بنسټونه لرو، چې ښايي ډېر مصنوعي او د ښکېلاک له ګېډې رازېږېدلي هېوادونه یې ونه لري، ځکه خو یې لاتراوسه خپل تیت پرک ولسونه په یوه پیاوړي ملت بدل کړي نه دي.
زموږ دا څلور بنسټونه دا دي:
۱ـ افغانستان د ګڼو فرهنګي ارزښتونو، ژبو او دود دستورونو د رنګارنګو ګلونو داسې یو فرهنګي باغ خاوند هېواد دی، چې ټول یې د ګډ مالکیت حس لري، جزیات به یې بل وخت په یوه بېله لیکنه کې څرګند شي.
۲ـ موږ ته زموږ لویو ټولواکمنو یوه لویه جغرافیا په میراث پريښې او په دې جغرافیا کې مو ګډ برخلیک لرلای دی. په ۷۲۱ قمري/ ۱۳۲۱میلادي کې سیف بن محمد بن یعقوب هروی (سیفي هروي) په خپل «تاریخنامۀ» هرات کتاب۶۲۶ مخ کې د افغانستان حدود داسې تعریف کړي دي:
" له هرات څخه بیا د ټول افغانستان تر بریدونو او د آمو تر حد پورې ..."
د اوولسمې پېړۍ په پای کې میرویس خان نیکه او ځایناستو یې له اغیارو څخه د دغې ملي جغرافیې د سپېڅلي وجود پاکول راپیل کړل، تر دې چې د اتلسمې پېړۍ په پیل کې سترټولواک احمدشاه بابا د دغې جغرافیې پر زړو هډونو د نوي افغانستان داسې واکمني جوړه کړه، چې دا دی تر نن پورې د اسیا په وجود کې د خوځند زړه حیثیت لري.
۳ـ د افغانستان خلک بشپړ اکثریت معتدل مسلمانان دي او زموږ د ملت اعتقادي بنسټ یې پیاوړی په میراث راپریښی دی. د افغانستان د حکومتونو عرفی جوړښت تل له دغه ګروهیز یووالي د ملي پیوستون لپاره ګټه پورته کړې ده، که څه هم انګریزي ښکېلاک تر نن پورې د نویو افراطي ډلو ټپلو، د مذهب ترنامه لاندې ښکېلاکي ویشونو، شخړو او فرقهيي ویشونو ته لاس واچاوه، په شدت سیاسي شوي، بلکې استخباراتي شوي زهر یې د مذهب و دین په نامه راوشیندل او له خپلو سیمهییزو سیالانو سره یې د افغانانو د جنګولو لپاره د دوی سپېڅلې عقیده د ویشلو او تقابل د میتود پربنسټ کارول وغوښتل، خو ملت خپله اعتدالي، معقوله اسلامي ګروهه وساتله او سیاست یې خپل عرف ته پرېښود. ولس تل هڅه کوله چې سپېڅلې عقیده د سیاستلوبو له ککړتیا څخه بېله او لرې وساتي.
۴ـ او بالاخره د ملت ودانولو څلورم بنسټ چې ښايي په نړۍ کې د لږو نېکمرغه ملتونو په برخه وي، هغه ټولنیز بافت دی. د افغانستان په جغرافیا کې له ډيرو لرې پرتو او په غرونو کې راګیرو سیمو پرته نور افغانانو دومره خېښۍ و خپلوۍ سره کړي دي، چې اوس په هره کورنۍ کې د افغانستان بېلابېل توکمیز عناصر موندلای شئ. له مزار و بدخشان را نیولې تر پکتیا وکندهاره او له هراترانیولې بیا ترننګرهار و لغمان پورې ګڼې کورنۍ سره ګډې شوې دي. لوی ښارونه او بیا ورڅېرمه سیمې د دغه ګډون او مزج لوښي دي او افغانستان یې سره داسې ګنډلی چې نه په کې خالصه کندهارۍ کورنۍ پاتې ده و نه هم خالصه بدخشۍ یا هراتۍ و کونړۍ. موږ ټول په حقیقت کې د یوې لویې (افغانې) کورنۍ غړي یو. دا هرڅه شعارونه او د ملي یووالي لپاره خوشبینانه خیالات نه دي، د دې ټولنې واقعیتونه دي، که نه وي هریو دې خپله کورنۍ و خېلخانه وګوري، چې څومره ملي ګډون په کې دی.
دې څلورو بنسټونو ته په کتلو موږ بیخي زیات امکانات لرو، چې یو لوی او پیاوړی ملت ودان کړو.
زه نهغواړم هغو سادګانو ته د نصیحت په ژبه څه ووایم، چې دا ورځې یې د افغانانو اذهان او افکار د سیمې، ولایت، ژبې، لهجې، لیکدود، ملي شخصیتونو، ملي نښو، د تاریخي پېښو په سر د شخړو او نورو بېځایه ناندریو په وسیله نارامه کړي دي. بلکې هغوی ته د زړهسوي په لحن وایم، چې دا خوارۍ مو د ګونګټې ده او بېځایه مو ځانونه ستړي کړي دي. دا لوڅې پوڅې مو هېڅ ځای نهنیسې. هسې په لوی ملت کې ځانونه مه تجریدوئ. تاریخي پېښې و تاریخي څېرې ان تاریخي ویاړونه تاریخ ته پرېږدئ. له تاریخ څخه یوازې هویتي و تجربي تومنه اخیستلای شو، نور نو د نن و سبا د جوړولو زمانه ده. له لوی او بیخي لوی تاریخي افغانستان څخه مو مټې راتاو کړئ! د یادو څلورو پیاوړو بنسټونو پرسر د یوه پیاوړي او سره متحد افغان ملت ښکلې ودانۍ رالوړه کړئ. د ودان ملت له دیوالونو خښتې مهباسئ، بلکې د ستر سوري شېرشاه ارمان را معاصر کړئ او داسې یې یو بل ته ووايئ، چې:
« افغانانو! قومیت پرېږدئ! ملت جوړ کړئ!»
یادونه: افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې بې پرې رسنۍ په توګه د ټولو لیکوالو نظریاتو ته درناوی لري؛ خو د چا د نظر ملاتړ نه کوي.
طالبانو اعلان کړی، چې د اروپايي ټولنې استازي د دې ډلې د اقتصاد له وزیر سره په لیدنه کې افغانستان ته د ۱۰۰ میلیونه ډالرو مرستو ورکولو ژمنه کړې ده.
د طالبانو په خبرپاڼه کې راغلي، چې دغه مرسته به د پراختیايي پروژو په خاص ډول د کرنې په برخه کې د مرستې په موخه ځانګړې شي.
د طالبانو اقتصاد وزارت په یوې خبرپاڼه کې لیکلي، چې د اروپايي ټولنې استازې ویرونیکا بوشویک پوهر ویلي، چې دغه سازمان به ډېر ژر په افغانستان کې د کوچنیو سوداګریو په اړه یو کنفرانس جوړ کړي.
د طالبانو دغه وزارت د پنج شنبې په ورځ (د لړم ۱۷ مه) نېټه په خپره شوې خبرپاڼه کې لیکلي، چې په دې کتنه کې د طالبانو د اقتصاد وزير دین محمد حنیف له افغانستان سره د اروپايي ټولنې د بشردوستانه مرستو مننه وکړه او په بېلابيلو برخو کې یې د دغې اتحاديې د پراختيايي همکاريو د دوام غوښتنه وکړه.
اروپايي ټولنې تر اوسه د دغه ليدنې او د طالبانو تر واک لاندې افغانستان سره د ۱۰۰ میلیونه ډالرو مرستې د ژمنې په اړه څه نه دي ویلي.
د نړیوالې ټولنې بشري مرستې په افغانستان کې معمولا د ملګرو ملتونو د ادارو له لارې ویشل کیږي.
په تېرو درېیو کلونو کې د دغو مرستو د وېش بهیر له ډېرو نیوکو سره مخ شوی دی.
یو شمېر منتقدین وايي، داسې شفافه څارنه نشته؛ تر څو معلومه کړي، چې دا مرستې رښتیا هم اړمنو ته رسېږي او که طالبان ترې ګټه اخلي.
د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې؛ د طالبانو تر کنټرول لاندې په افغانستان کې تر شلو میلیونو ډېر خلک بشري مرستو ته اړتیا لري.
د بیلاروس ولسمشر وايي، که ډونالډ ټرمپ سپينې ماڼۍ ته له ستنېدو وروسته جګړې پای ته ورسوي، باید د نوبل جايزه ورکړل شي. الکساندر لوکاشینکو وویل: «ډونالډ ټرمپ د خپل ټاکنیز کمپاین پر مهال څو ځلې د اوکراین د شخړې د حل ژمنه کړې وه.»
هغه د روسیې د ولسمشر ولادیمیر پوتین یو له مهمو متحدینو څخه دی.
د بیلاروس بیلټا خبري اژانس د خبر له مخي، الکساندر لوکاشینکو وویل که ټرمپ د جګړو په پای ته رسولو کې بریالی شي، «موږ به هغه ته د نوبل جایزې لپاره غوښتنه وکړو.»
د امریکا د ولسمشرۍ په ټاکنو کې ډونالډ ټرمپ له کمالا هرېس سره د مناظرې پر مهال وویل، دا د امریکا په ګټه ده، چې په اوکراین کې جګړه ژر پای ته ورسېږي.
هغه وویل: موږ باید یوې موافقې ته ورسیږو.
ډونالډ ټرمپ د خپل ټاکنیز کمپاین پر مهال په ځلونو ټینګار کړی و، چې د روسیې او اوکراین ترمنځ د سولې هوکړې ته د رسېدو توان لري او د خپلې ادارې له پیل مخکې به په دې برخه کې خبرې اترې پیل کړي.
په ورته وخت کې هغه د دې پوښتنې ځواب ورنکړ، چې ایا دی غواړي اوکراین جګړه وګټي؛ خو پر ځای یې د اوکراین پر ولسمشر د روانې جګړې پړه واچوله.
ټرمپ دا ګواښ هم کړی، چې د ولسمشر په توګه به په اوکراین کې د امریکا پانګونه ودروي.
په ملګرو ملتونو کې د افغانستان پخوانی استازی وايي، د امریکا د ټاکنو پایلې به د امریکا په پالیسۍ کې لوی بدلونونه راولي، چې د افغانستان پر وضعیت به هم اغېز وکړي. په ورته وخت کې محمود صیقل ټینګار وکړ، چې د افغانستان ژوند او مرګ باید د امریکا په پرمختګونو پورې ونه تړل شي.
ښاغلي صیقل د پنجشنبې په ورځ (د لړم ۱۷ مه) نېټه پر خپله اېکس پاڼه ليکلي دي: «په دې کې شک نشته، چې د ډونالډ ټرمپ پرېکنده او ناڅرګنده بریا، شاید د کانګرس په بشپړ کنترول سره به د امریکا په پالیسي کې لوی بدلونونه راولي، چې د افغانستان پر وضعیت به هم اغیز وکړي.»
هغه زیاته کړه: «خو زه حیران یم، چې زموږ یو شمېر سیاستوالو د هېواد ټول ژوند او مرګ د امریکا له پرمختګونو سره تړلی دی.»
دغه پخوانی افغان دیپلومات زياتوي: «اوس، چې امریکا د رڼو ټاکنو له میکانیزم څخه په استفادې د خپل مشرتابه دنده روښانه کړې دا زموږ سیاسي، مدني او نظامي خوځښتونو او فعالانو پورې اړه لري، چې د یوه جامع میکانیزم په جوړولو سره د افغانستان د رهبرۍ او استازیتوب دنده روښانه کړي. »
محمود صیقل باوري دی، چې دا یوازې ممکنه ده، چې «په امریکا کې د ممکنه مثبتو بدلونونو څخه په اغیزمنه توګه کار واخیستل شي.»
د امریکا ولسمشریزو ټاکنو کې د ډونالډ ټرمپ بریا د افغان سیاستوالو له بېلابېلو غبرګونونو سره مخ شوې ده.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت هیله څرګنده کړې، چې د ډونالډ ټرمپ بریا به د امریکا او طالبانو ترمنځ اړیکې ښې کړي.
دغه وزارت په یوه خوشبینانه اعلاميه کې په ۲۰۲۰ کال کې د دوحې د تړون په لاسلیکولو کې د طالبانو او ټرمپ ترمنځ د همکارۍ تاریخ یاد کړی دی.
د افغانستان د پوځ یو پخوانی قومندان سمیع سادات وايي، چې په ولسمشریزو ټاکنو کې د ټرمپ بریا طالبان ویرولي دي.
د طالبانو برعکس ښاغلي سادات هیله څرګنده کړې، چې د ټرمپ بریا به په افغانستان کې د طالبانو واکمني پای ته ورسوي.
