د ایران د بهرنیو چارو وزارت د ټرمپ د ترورولو تور رد کړ

د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقایي وایي، چې د امریکا پر پخوانیو او اوسنیو چارواکو د ایران د برید او ترور ادعا بې بنسټه ده.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقایي وایي، چې د امریکا پر پخوانیو او اوسنیو چارواکو د ایران د برید او ترور ادعا بې بنسټه ده.
د ایران د بهرنیو چارو وزارت د نوموړي د یو بیان په خپرولو سره لیکلي، په تېرو وختونو کې هم دغه شان تورونه پورې شوي وو چې د ایران لهخوا په بشپړه توګه رد شوي او دروغ هم ثابت شوي دي.
هغه زیاته کړې، په اوسني وخت کې د دغه ادعا تکرار د ایران د دښمنانو دسیسه ده.
هغه وایي، اسراییل د دغه ډول ادعاوو سره امریکا او ایران ترمنځ مسایل نور هم پېچلي کړې دي.
تر دې وړاندې د امریکا د عدلیې وزارت ویلي و، فرهاد شاکري چې د ایران له خوا د ټرمپ د وژلو لپاره ګومارل شوی و، په خټه افغان دی.
دغه وزارت په یو بیان کې لیکلي و، چې د منتهن په فډرالي محکمه کې د یو شکایت له مخې د سپاه پاسداران یو چارواکي په تېره سپټمبر میاشت کې له شاکري غوښتي و، چې د ټرمپ د وژلو لپاره پلان جوړ کړي.

د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس خبر ورکړی، چې تېره ورځ ۱۸۹ کورنۍ له ایران او پاکستانه هېواد ته راستنې شوې.
دغه اژانس په اېکس پاڼه لبکلي، له دغې ډلې د تورخم له لارې ۲۹، د قندهار د سپین بولدک له لارې ۳۷، د نيمروز د ورېښمو پله له لارې ۳۹ او د هرات د اسلام کلا له لارې ۸۴ کورنۍ هېواد ته راستنې شوې دي.
دغه اژانس زیاته کړې، چې د راستنو شویو کورنیو له ډلې ۲۲ کورنۍ خپلو سیمو ته لېږدول شوې او سلګونو کورنيو ته بیا مرستې وېشل شوې دي.
له بل پلوه د افغانستان انټرنشنل - پښتو د څېړنو له مخې، په تېر یو کال کې نږدې ۷۴۰ زره افغان کډوال له پاکستانه او ۶۲۱ زره کډوال له ایران څخه بېرته افغانستان ستانه شوي دي.
خو د کډوالۍ نړۍوال سازمان وایي، چې په تېرو درېیو میاشتو کې ۷۸۶ زره ۷۶۹ افغانانو خپل هېواد پرېښی دی.
ورته مهال پاکستاني رسنیو وړمه ورځ راپور ورکړی و، چې د روان ۲۰۲۴ کال د (اکتوبر له اومې نېټې د نومبر تر پنځمې) له پاکستانه ۲۶ زره او ۴۵۰ افغان کډوال اېستل شوي دي.
په ملګرو ملتونو کې د افغانستان استازی وايي، په ایران او پاکستان کې د افغان کډوالو وضعیت "جدي" دی.
د ملګرو ملتونو په یوې غونډه کې نصیر احمد فایق وویل، چې په ګاونډیو هېوادونو کې د افغان کډوالو ډېر ماشومان له زدهکړو او روغتیايي خدمتونو بې برخې دي.

د بلوچستان صوبې په کوټه ښار کې د یوې چاودنې له امله ۲۴ کسان وژل شوي او تر۵۰ ډېر ټپیان دي. د پولیسو په وینا، دغه چاودنه د شنبې په ورځ د بلوچستان په کوټه ښار کې د اورګاډي په یوه تم ځای کې شوې ده.
پولیسو د مرګ ژوبلې د دغو شمېرو پخلی کړی دی.
د راپورونو له مخې، چاودنه د اورګاډي له وتلو مخکې د ټکټ پلورنځي ته څېرمه شوې ده.
په سیمه کې پولیس چارواکي وایي، د لومړنیو مالوماتو له مخې دغه پېښه یو ځانمرګی برید و.
په سیمه کې عیني شاهدان وایي، چې د چاودنې پرمهال په دغې سیمه کې د خلکو ګڼه ګوڼه ډېره وه او ښایي، چې شمېرې تر دې هم لوړې شي.
له سیمې څخه سرچینې وایي، چې د پېښې ټپيان روغتون ته لېږدول شوي دي.
پولیس وايي، د چاودنې ځای ته پولیس او د ژغورنې ډلې هم استول شوې دي.
د دغې پېښې پړه د بلوڅ ازادي غوښتونکو ډلې منلې ده.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو دفتر د جمعې په ورځ وویل، چې د غزې په جګړه کې د وژل شویو کسانو نږدې ۷۰ سلنه برخه ښځې او ماشومان جوړوي او دا یې د نړۍوال بشردوستانه قانون له بنسټیزو اصولو څخه «سیسټماټیکه» سرغړونه بللې ده.
له حماس وسله والو سره د اسراییل د جګړې له پیل راهیسي ملګرو ملتونو د تلفاتو دغه شمیرې له درېیو سرچینو سره تایید شوي او د څه باندې یو کلنې جګړې یوازې اووه میاشتو تلفات شمیرل شوي دي.
د رویټرز د خبري اژانس د راپور له مخې، د ملګرو ملتونو د بشري څانګې له خوا د جګړې په لومړیو اوو میاشتو کې تایید شوې ۸ زره ۱۱۹ وژنې د فلسطین د روغتیا وزارت له ارقامو په پرتله چې د ۴۳ زره کسانو وژل کیدل ښيي، خورا کم دي. خو مګر د ملګرو ملتونو د عمر او جنسیت پر اساس موندنې دا ښيي لکه څنګه چې فلسطیني چارواکو ویلي و، د جګړې ډېره برخه قربانیان ښځې او ماشومان جوړوي.
د ملګرو ملتونو د بشري حقونو دفتر له ۳۲مخیز راپور سره په یوه خبرپاڼه کې وویل، چې دغه موندنې «د نړۍوال بشردوستانه قانون له بنسټیزو اصولو څخه سیسټماټیکه سرغړونه ده.»
د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو عالي کمیشنر ولکر ترک وویل: «دا اړینه ده چې د معتبرو او بې طرفه قضایي ارګانونو له لارې د نړۍوالو قوانینو د جدي سرغړونو د تورونو په اړه دقیقه محاسبه وشي او په ورته وخت کې ټول اړوند معلومات او شواهد راټول او خوندي شي.»
په ژنیو کې د ملګرو ملتونو لپاره د اسراییل ډیپلوماټیک ماموریت دا راپور په کلکه رد کړی.
په ژنیو کې د ملګرو ملتونو لپاره د اسراییل ډیپلوماتیک ماموریت د بشري حقونو د عالي کمیشنرۍ دفتر ته په اشارې سره وویل: « دغه دفتر یو ځل بیا د حقایقو په سمه توګه منعکس کولو کې پاتې راغلی او قصداً په غزه کې د ملکي تلفاتو په رامنځته کولو کې د حماس او نورو ترهګرو سازمانونو پراخ رول ته پام نه کوي.»
اسراییل وايي، چې حماس په قصدي ډول د ملکي وګړو په منځ کې پټېږي او له هغوی څخه د انساني سپر په توګه کار اخلي، نو د دوی د وژنې مسوولیت وسله وال پر غاړه لري.
حماس د ملکي وګړو او ملکي زیربناوو، په ګډون د روغتونونو، او نورو ملکي ځایونو کارول رد کړي دي.

د امریکا جمهوري غوښتونکي سناتور مارکو روبیو د ایران اسلامي جمهوریت په منځني ختیځ کې د بې ثباتۍ او تاوتریخوالي یوازینۍ او اصلي سرچینه وبلله.
هغه وویل، یوازینی شی چې د ایران حکومت ته ان د "منځني ختیځ د ترټولو ځواکمن هیواد پاتې کیدو نه هم" ډیر اهمیت لري، "د رژیم بقا" ده.
روبیو زیاته کړه، چې ټرمپ د اسلامي جمهوریت د بقا لپاره یو ګواښ ګڼل کیږي، په همدې خاطر د ایران حکومت د هغه د وژلو هڅه وکړه.
د جمعې په ورځ، د متحده ایالاتو د عدلیې وزارت د وروستیو ټاکنو دمخه د ټرمپ د وژلو لپاره د ایران د حکومت د دسیسې د ناکامولو په تړاو د جنایي تورونو د ثبتولو خبر وکړ.
د منهاټن په فدرالي محکمه کې د ثبت شوي شکایت له مخې، د سپاه پاسداران یو چارواکي په سپتمبر کې یو کس ته دنده سپارلې وه چې په ټرمپ نظر وساتي او هغه ووژني.

په ملګرو ملتونو کې د افغانستان استازی وايي، په ایران او پاکستان کې د افغان کډوالو وضعیت "جدي" دی. د ملګرو ملتونو په یوې غونډه کې نصیر احمد فایق وویل، چې په ګاونډیو هېوادونو کې د افغان کډوالو ډېر ماشومان له زده کړو او روغتیايي خدمتونو بې برخې دي.
فایق وویل، چې ایران افغانان له قانوني اسنادو سربیره له خپل هیواده اوباسي.
ښاغلي فایق د پنجشنبې په ورځ د ملګرو ملتونو د عمومي مجمع د درېیمې کمېټې په غونډه کې وویل، چې په ګاونډیو هیوادونو کې د افغان کډوالو شمېر د اندېښنې وړ دی او له پنځو میلیونو ډېر افغان کډوال په ایران او پاکستان کې مېشت شوي دي.
ښاغلي فایق وویل: "په ۲۰۲۱ کال کې کله چې طالبانو په افغانستان کې بیا واک ته ورسیدل له ۱.۶میلیونو څخه زیات افغانان د تاوتریخوالي، اقتصادي ستونزو او د بشري حقونو د سیستماتیکو سرغړونو له امله تښتېدلي او ګاونډیو هېوادونو ته یې پناه وړې ده."
نوموړي له کوربه هېوادونو څخه د افغان کډوالو د کړکېچ د هواري لپاره د مالي مرستو د ډېرېدو غوښتنه وکړه. نصیر احمد فایق په بیا میشتیدنې، د کډوالو د حقونو په پیاوړتیا او افغانستان ته د کډوالو د راستنیدو د پروګرامونو په مالي ملاتړ ټینګار وکړ.
پاکستان او ایران د افغان کډوالو ویستلو ته زور ورکړی دی. ایران دا مهال د کډوالو د اېستلو لړۍ په کلکه پلي کوي او هره ورځ په زرگونه افغانان تر نیولو وروسته له دغه هیواده ویستل کیږي. په دې وروستیو میاشتو کې د ایران په ځینو برخو کې د ایراني پولیسو له خوا له کډوالو سره د ناوړه چلند او پر افغانانو د بریدونو د زیاتیدو راپورونه ورکړل شوي دي.
له هغو کډوالو سره چې قانوني اسناد نه لري، ایران اسناد لرونکي افغان کډوال هم له خپل هیواده اوباسي.
نصیر احمد فایق په دغو هېوادونو کې د افغان کډوالو وضعیت کړکېچن وباله او زیاته یې کړه، چې په ایران کې کډوال د اسنادو د ستونزو له امله بانکي او نورو خدمتونو ته د لاسرسي په برخه کې له ننګونو سره مخ دي او ان ځینې یې د اسنادو له لرلو سره هم له دغه هېواده شړل کېږي.
نصیر احمد فایق د ملګرو ملتونو پر غړو هېوادونو غږ وکړ چې د افغان کډوالو د ملاتړ لپاره خپلې مالي ژمنې زیاتې کړي.
هغه وويل، غړي هېوادونه بايد د کډوالۍ سهمیه زياته کړي او د خوندي لارو لکه د کورنيو بيا يو ځای کېدو او بشري ويزو له لارې د افغان کډوالو ملاتړ وکړي. د هغه په وینا، دغه اقدام به پر کوربه هېوادونو فشارونه کم کړي.
همدار راز، په ملګرو ملتونو کې د افغانستان استازی د افغانانو پر نه جبري شړلو ټینګار وکړ او زیاته یې کړه چې د افغان کډوالو داوطلبانه راستنېدل باید په خوندي شرایطو او انساني کرامت ته په درناوي ترسره شي.
ښاغلي فایق د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو د عالي کمېشنرۍ وروستي راپور ته په اشارې سره وویل، چې د افغان کډوالو او پناه غوښتونکو شمېر ۵.۵۳ میلیون کسانو ته رسېدلی او د تېر کال له سپټمبر راهیسې د ښځو او ماشومانو په ګډون څه باندې ۷۳۳زره افغان کډوال له پاکستان څخه هېواد ته راستانه شوي دي.
