د اقلیمي تغییراتو په اړه د ملګرو ملتونو کلنۍ غونډه د دوشنبې په ورځ د اذربایجان په پلازمېنه باکو کې پیل شوه. د مخ پر ودې هېوادونو لپاره د مالي مرستو راټولول د دې غونډې اصلي موضوع ده. په دې غونډه کې د لومړي ځل لپاره د طالبانو یوه پلاوي هم ګډون کړی.
د باکو غونډه د دوشنبې پر ورځ د اقلیمي بدلونونو په پایله کې له طبیعي پیښو یو کال وروسته پرانستل شوه.
د اذربايجان د چاپيريال وزير او د کاپ ۲۹ رییس مختار بابايف د دې غونډې په پرانيستونکې وينا کې وويل، چې که نړۍ د اقليمي بدلونونو په تړاو جدي نه شي، له ویجاړیو سره به مخ شي.
هغه وويل: «ملګرو، موږ د بربادۍ پر لور روان يو، خو دا راتلونکې ستونزه نه ده، بلکې اقلیم لا دمخه بدل شوی».
هغه په غونډه کې له حاضرو مشرانو وغوښتل چې د راتلونکي لپاره نوې لاره پرانیزي.
د کاپ ۲۹ مخکیني رییس سلطان الجابر له اقلیمي تغییراتو سره د مبارزې په برخه کې د هېوادونو د یووالي غوښتنه وکړه.
د یونیسکو د اقلیم مشر سایمون سټیل هم وویل چې ګډونوال باید د نوي نړیوال اقلیم په برخه کې د مالي مرستو په تړاو پرېکړو ته ورسیږي.
د باکو غونډې اصلي موضوع په مخ پر وده هېوادونو کې د اقليمي تغییراتو په تړاو د پروژو د ملاتړ لپاره له بډايو هېوادونو د يو ټريليون ډالرو وړانديز شوې کڅوړې په اړه بحث دی.
افغانستان یو له هغو هېوادونو ګڼل کیږي چې د اقلیمي تغییراتو له کبله تر ټولو ډېر زیانمن دی. سږ کال سېلابونو سلګونه کسان وژلي دي.
په ورته وخت کې افغانستان، چې تر ډېره په کرنه متکي دی، په تېرو څو لسیزو کې له سختې وچکالۍ سره مخ دی.
د افغانستان د پخواني حکومت له نسکورېدو وروسته، د اقلیم د بدلون د دفتر د چوکاټ کنوانسیون کاپ له ۲۰۲۱ کال څخه د افغانستان ګډون وځنډاوه او په حقیقت کې دغه هېواد له خبرو اترو څخه وویستل شو.
خو له درېیو کلونو وروسته د طالبانو پلاوي د لومړي ځل لپاره د ملګرو ملتونو په کوربه توب په یوه مهمه نړیواله غونډه کې ګډون کړی دی.
یوې ډېپلوماتیکې سرچینې چې له دې مسلې سره اشنا دی رویټرز ته وویل چې اذربایجان د افغانستان د چاپیریال ساتنې ادارې چارواکي د کاپ 29م غونډې ته د څارونکو په توګه رابللي ترڅو دوی وکولی شي "په احتمالي ډول په هر اړخیزو بحثونو کې برخه واخلي او د دوه اړخیزو غونډو فرصت ولري."
د دې سرچینې په وینا، له هغه ځایه چې د طالبانو حکومت په رسمي توګه د ملګرو ملتونو له خوا په رسمیت نه دی پیژندل شوی، نو چارواکي نه شي کولی د بشپړ غړیتوب په بهیر کې د ګډون لپاره اعتبارنامه ترلاسه کړي.
طالب چارواکو تر دې دمه په دوحه کې د افغانستان په اړه د ملګرو ملتونو په غونډو او همدارنګه د چین او منځنۍ اسیا په غونډو کې ګډون کړی دی.
ملګرو ملتونو په عمومي اسمبلۍ کې طالبانو ته د افغانستان د څوکۍ له سپارلو ډډه کړې او د طالبانو حکومت د کوم هېواد له خوا په رسمیت نه دی پیژندل شوی، چې لوي علتونه یې د ښځو پر زده کړو او کار بندیزونه یادېږي.
په کابل او هند کې د افغانستان د ډېپلوماتیکو سرچینو نن دوشنبې «د لړم۲۱مه» وویل چې د طالبانو له خوا درې تنه ډېپلووماټان ۱۴ ورځې وړاندې معرفي شوي دي.
په کابل کې د طالبانو سرچینې وايي چې دوی درې تنه ډېپلوماټان معرفي کړي خو دوی په تمه دي، چې د هند حکومت په دې اړه اقدام وکړي او د طالبانو تازه معرفي شوي ډېپلوماټ ومني.
په قطر کې د طالبانو د سیاسي دفتر مشر سهیل شاهین زوی نجیب شاهین اوس مهال د طالبانو تر واک ولاندې بهرنیو چارو وزارت کې دنده لري.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت له خوا معرفي درې تنه ډېپلوماټان ټول طالبانو غړي دي او په بهرنیو چارو وزارت کې کومه کاري سابقه نه لري.
په هند کې د افغانستان ډېپلوماتیکي سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې هندوستان به ډېر ژر د طالبانو درې تنه معرفي شوي ډېپلوماټان ومني.
د رارسېدو معلوماتو په بنسټ اوس مهال یوازې د هند په حیدراباد ښار کې د افغانستان کونسلګرۍ کې یوه سابقداره ډېپلوماټ سید محمد ابراهیمخېل پر دنده دی او نور پخواني د جمهوریت ډېپلوماټان له هندوستان څخه وتلي دي.
په هند کې سرچینې وايي د طالبانو له لوري معرفی شوی ډېپلوماټ اکرام الدین کمیل د هند ممبۍ ښار کې د افغانستان په کونسلکرۍ کې عملا کار پیل کړی دی او ټول واک یې په خپل لاس کې اخیستی دی.
د سنډې ګارډین په یوه راپور کې چې د یکشنبې په ورځ خپور شو، ویل شوي چې نوی ډیلی په پام کې لري له طالبانو سره د ډېپلوماتیکو اړیکو د پراخولو په برخه کې د یوه مهم ګام په توګه په هند کې د دې ډلې استازی ومني.
د سنډې ګارډین ورځپاڼې د راپور له مخې، طالبانو اکرام الدین کامل ته په ممبی کې د افغانستان په کونسلګرۍ کې د دویم سکرتر دنده په پام کې نیولې ده.
په هندوستان کې د سفارت ترڅنګ دوه کونسلګرۍ په ممبۍ او حیدراباد ښارونو کې فعالیت لري.
څو ورځې وړاندې کابل ته د هند د بهرنیو چارو وزارت د افغانستان، پاکستان او ایران د برخې د مشر جې پي سینګ وروستی سفر له طالبانو سره د نوي ډیلي د اړیکو د مخ پر ودې پرمختګونو ښکارندویي کوي.
په دې وروستیو ورځو کې جي پي سنګ او د طالبانو د دفاع او بهرنیو چارو وزیرانو په کابل کې جلا جلا کتنې وکړې چې د دوه اړخیزو اړیکو پر پراختیا یې ټینګار کړی.
د طالبانو د نوي ډېپلوماټانو د منلو او یا هم د نه منلو په اړه تروسه هندي چارواکو څه نه دي ویلي.
