ایراني چارواکي: د روان کال تر پایه به له دوه مېلیونو ډېر بې اسناده افغان کډوال وباسو

په مشهد کې د ایران د بهرنیو چارو د وزارت د استازي دفتر مشر وايي، په ایران کې له دوو څخه تر دوه نیم مېلیونو پورې افغان کډوال د اوسېدو له اسنادو پرته ژوند کوي.

په مشهد کې د ایران د بهرنیو چارو د وزارت د استازي دفتر مشر وايي، په ایران کې له دوو څخه تر دوه نیم مېلیونو پورې افغان کډوال د اوسېدو له اسنادو پرته ژوند کوي.
احمد معصومیفر ویلي، چې دغه کډوال به د روان کال تر پایه له ایرانه واېستل شي.
د ایران د بهرنیو چارو وزارت دغه چارواکي د دوشنبې په ورځ د (لیندۍ ۵مه) په مشهد کې یوې خبري غونډې ته وویل، چې ایران د دغو کډوالو د اېستلو لپاره د کوم هېواد هوکړې ته اړتیا نه لري.
نوموړي ټینګار وکړ، دا به غوره وي چې دغه کډوال په خپله خوښه له ایرانه ووځي؛ کنه په زور به و اېستل شي.
دغه ایراني چارواکي وویل:« د افغانستان سرپرست حکومت هم په دې مسله پوهېږي او طبیعي ده، چې دوی هم د هغو کسانو دفاع نه کوي چې په ناقانونه توګه ایران ته داخل شوي او دلته اوسېږي.»
اېرنا خبری اژانس د ایران د دغه چارواکی له قوله لیکلي دي، هغه کسان چې «د اعتبار وړ ویزې یا د ثبت او سرشمېرنې کارتونه لري له ناقانونه کډوالو سره توپیر لري.»
دغه ایراني چارواکي دا هم ویلي، چې ایران ته د ناقانونه افغان کډوالو راتګ په بې ساري ډول کم شوی دی.
نوموړي وويل، هغه کسان چې یوه میاشتنۍ یا درې میاشتنۍ ویزې لري، ایران ته راغلي او له قانوني مودې څخه زیات په ایران کې پاتې شوي هغوی به هم واېستل شي.

د سره صلیب نړۍواله کمیټه هڅه کوي، چې په افغانستان کې د اقلیم د بدلون د اغېزو په کمولو کې مرسته او همکاري وکړي.
دغې ټولنې د یوه راپور په خپرولو سره ویلي، چې د اقلیمي بدلون سره د مبارزي په برخه کې یې د افغانستان په یو شمېر ولایتونو کې د پاکو اوبو رسولو پروژې ډیزاین کړي او ځيني یې پلې کړې هم دي.
د سور صلیب نړۍواله ټولنه وايي، افغانستان اوسمهال د هغو لسو هېوادونو په ډله کې شمېرل کېږي چې د اقلیمي بدلون له امله تر ټولو ډېر زیانمنونکي دي او داسې اټکل کېږي چې دغه ستونزه به د دغه هېواد پر چاپېریال، اقتصاد او خلکو نوره منفي اغېز هم پرې باسي.
دغې ټولنې د دوشنبې په ورځ د یوه راپور په خپرولو سره ویلي، چې د اقلیمي بدلون د کارپوهانو په وینا، تمه کېږي چې د دغه هېواد کلنۍ منځنۍ تودوخه به تر ۲۰۵۰ کلونو پورې له ۱،۷ څخه ۱،۹ سانتي ګراډ څخه لوړه وي او په پایله کې به د هندوکش او پامیر غرونو لړۍ کې د واورو د کمېدو او د یخچالونو د ویلي کېدو له امله به د اوبو کمښت رامنځته شي.
سور صلیب ویلي، چې په افغانستان کې د لسیزو جګړو او تاوتریخوالي، په مهمو زیربناوو کې کمې پانګونې او اقتصادي ننګونو د اقلیم د خطرونو له امله د مخ پر ودې ګواښونو سره د مبارزې لپاره د هیواد ظرفیت کمزوری شوی دی.
یادې ټولنې د اقلیمي بدلون په اړه ملګرونو ملتونو د کنوانسیون په څېر کلیدي نړۍوالو فورمونو کې د افغانستان د کډون محدود کېدل د اقلیم نړۍوال مالي تمویل ته د لاسرسي د مخنیوي په اړه د سختي اندېښې په ښودلو سره ویلي، چې د اقلیم د بدلون مخ په زیاتېدونکي اغېزې د افغانستان دوامداره بشري ننګونې لاپسې زیاتې کړې دي.
دغې ټولنې په خپل راپور کې ویلي، کرنه چې په افغانستان کې د ۸۰ سلنه افغانانو د ژوند لومړنۍ وسیله ده؛ خو سختو اقلیمي پېښو تر ټولو لوی زیان کرنې ور اړولی دی.
دوی زیاته کړې، چې وچکالۍ، غیر موسمي بارانونو او سېلابونو او د حاصلاتو کمښت د ۱۴ مېلیونه څخه زیات کسان د خوړو له کمښت سره مخ کړي دي.
سور صلیب ویلي، چې اقلیمي بدلون په افغانستان کې اقتصاد زیانمن کړی، بې وزلي زیاته شوي او ډیر خلک یې له خپلو اصلي مېنو څخه کډوالۍ ته اړ کړي دي.
په راپور کې ویل شوي، چې د سره صلیب نړۍواله کمیټه هڅه کوي چې په افغانستان کې د اقلیمي بدلون د اغېزو په کمولو او د مرستې لپاره ملاتړ وکړي.
په افغانستان کې د سور صلیب مشره کاټرینا رټز وايي:« زموږ په هڅو کې هغه پروژې شاملې دي، چې موخه یې د اوبو د ښه مدیریت او د باثباته برېښنا رسولو له لارې د خلکو ملاتړ او د کرنې ساتنه ده. موږ د محافظتي، مخنیوي او ځواب ویونکو اقداماتو له لارې د چاپېریال او بشري ننګونو په بریالیتوب کې مرسته کوو.»
سور صلیب وايي، په ټول افغانستان کې د ټولنو لپاره د تلپاتي مثبت بدلون رامینځته کولو لپاره یې ځیني داسې پروژې ډیزاین او پلې کړې دي، چې د اقلیم د بدلون مخ په زیاتېدونکي خطرونو سره سمون لري.

د طالبانو د کډوالو وزارت د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره وايي، ۱۴ تنه افغانان چې د پېښور په زندان کې بندیان وو، له بنده ازاد او هېواد ته ستانه شول.
د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت په خبرپاڼه کې لیکل شوي، چې د دوشنبې په ورځ ۱۴ تنه هغه افغانان چې د اوسېدو د قانوني اسنادو نه لرلو له امله بندیان شوي وو، تېره ورځ له زندانه خوشې او د تورخم له لارې هېواد ته ستانه شول.
په خبرپاڼه کې د ننګرهار لایت د تورخم د سرحدي امریت له قوله لیکل شوي، چې یاد افغانان له پنځلس ورځو څخه تر درې میاشتو د پېښور په زندان کې بندیان وو.
خبرپاڼه زیاتوي، چې دغه افغانان د انټرپول پولیسو له لوري خوشې شوي او د ملګرو ملتونو د کډوالو نړۍوال سازمان په مرسته افغانستان ته انتقال شوي دي.
د پېښور له زندانه په ازادو شویو افغانانو کې د پنځو تنو عمرونه له ۱۸ کلونو کم ښودل شوي او وايي، دغه پنځه تنه د “اېچ اې ار او” موسسې ته ورپېژندل شوي دي.
له دې وړاندې هم د پاکستان د سند او بلوچستان ایالت له زندانونو څخه هغه افغانان ازاد کړل شوي، چې په پاکستان کې د اوسېدو لپاره د قانوني اسنادو د نه لرلو له امله بندیان شوي وو.

د طالبانو د امربالمعروف او نهې عن المنکر وزارت ویاند وايي، په افغاني ټولنه کې د ”ناسمو دودونو، رواجونو او بې مانا غیرتونو“ د مخنیوي په موخه یې هڅې ګړندۍ کړي دي.
ویاند سیف خیبر په اېکس پاڼه د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره لیکلي، په تېرو درې کلونو کې یې د ښځو د میراث، مهر او نورو اساسي حقونو په برخه کې د شاوخوا ۲۰ زره ښځو حقونه تامین کړي دي.
ښاغلی خیبر وايي، د روان کال په ورستیو شپږو میاشتو کې یې لس زره د ښځو د میراث، مهر او نورو حقونو اړوند پېښې ثبت او حل کړې دي.
د طالبانو د امربالمعروف وزارت ویاند وايي، له دې جملې څخه یې د ۵۰۰۰ هغو نکاحوو مخنیوی کړی، چې ښځې د جبر او پيسو په بدل، د ښځو د ناخوښیو په اساس په زور واده کول او یا هم کم عمره نجونې سپین ږېرو ته د ودولو مخه نیولې ده.
نوموړی دغه ادعا پر داسې مهال کوي، چې د طالبانو ډېر چارواکي او ان عادي غړي یې له یو څخه زیاتو ودونو ته زور ورکړی.
د دغه وزارت ویاند وايي، په ټولنه کې د ښځو سره د بد سلوک د مخنیوي، تر څنګ یې فزیکي او ذهني تشدد، د شرعي حقونو څخه محرومول او د ناسمو دودونو په اړه هم په ورستیو شپږو میاشتو کې ۱۰۰۰ پېښي ثبت او حل کړي دي.
د طالبانو د امر بالمعروف وزارت پر داسې حال کې د ښځو د حقونو د دفاع او د بشپړو حقونو د ورکولو ادعا کوي، چې خپله دغې ډلې پر افغانستان له واکمنېدو وروسته د ښځو او نجونو پر زدهکړو، کار کولو، له محرم پرته سفر کولو او ګنو نورو ټولنیزو حقونو څخه بې برخې کړې دي.
بل خوا په افغانستان کې د ملګرو ملتونو ماموریت له ښځو سره د تاوتریخوالي د مخنیوي د نړۍوالې ورځې په مناسبت تېره ورځ د یوې خبرپاڼې په خپرولو له طالبانو وغوښتل، چې د ښځو او نجونو پر وړاندې د تاوتریخوالي د پای ته رسولو لپاره ګامونه واخلي.
یوناما ویلي، چې طالبان باید د ښځو د حقونو او بنسټیزو ازادیو د کمزوري کولو سیستماتیک بهیر نور ودروي.

په کابل کې د ایران د ولسمشر ځانګړي استازي او سفیر حسن کاظمي قمي نن د طالبانو د بهرنیو چارو له وزیر امیرخان متقي سره د خدای پامانۍ ناسته کړې. د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویلي، چې دواړو لوریو په دوه اړخیزو اړیکو او سیمه ییزو پرمختګونو هم خبرې کړي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویاند ضیا احمد تکل نن سې شنبه د (لیندۍ شپږمه) په ایکس پاڼه په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې په کابل کې د ایران د ولسمشر ځانګړي استازي او سفیر حسن کاظمي قمي د طالبانو د بهرنیو چارو له وزیر امیرخان متقي سره د خدای پامانۍ ناسته کړې ده.
د طالبانو په خبرپاڼه کې راغلي چې، په دې کتنه کې دواړو لوریو د دوه اړخیزو اړیکو او سیمه ییزو پرمختګونو په اړه هم خبرې کړي.
خبرپاڼه زیاتوي، چې د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر د ایران د ولسمشر د ځانګړي استازي او سفیر کاظمي قمي د هڅو او کار ستاینه وکړه.
حسن کاظمي قمي د ۱۴۰۰ کال له تلې میاشتې راهیسې د افغانستان لپاره د ایران د ځانګړي استازي په توګه دنده ترسره کوله.
د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویب پاڼې دوه ورځې وړاندې ویلي و، چې حسن کاظمي قمي د افغانستان لپاره د ایران د ځانګړي استازي له دندې ګوښه او پر ځای یې علي رضا بیکدلي د افغانستان لپاره د ایران بهرنیو چارو وزارت د نوي ځانګړي استازي په توګه ټاکل شوی.
ایران هم د نورو هېوادونو په څېر د طالبانو حکومت په رسمیت نه پېژني، خو له دغې ډلې سره نږدې اړیکې لري او طالبانو ته یې د افغانستان ډېپلوماټیک ماموریتونه هم سپارلي دي.

د افغانستان د ازادۍ جبهه وایي، په نړۍ کې د جنسیت پر وړاندې د تاوتریخوالي د مبارزې ۱۶ ورځنی کمپاین داسې مهال پیلېږي، چې افغان ښځې او نجونې د طالبانو په واکمنۍ کې د خپل تاریخ ډېرې ترخې ورځې تېروي.
دغې جبهې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د لمنڅه وړلو نړۍوالې ورځې په مناسبت د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې په تېرو درېیو کلونو کې جنسیتي توپیر خپلې لوړې کچې ته رسېدلی او طالبانو ښځې او نجونې دوی له خپلو بنسټیزو حقونو هم بې برخې کړې دي.
دغه جبهه وایي، چې نن سبا جنسیتي توپیر د نړۍ په کچه د طالبانو د پېژندنې یوه مهمه برخه ګرځېدلې.
دغې جبهې د افغان ښځو او نجونو مبارزې ماناداره او ارزښتناکې کڼلې او د هغو ستاینه یې کړې.
په خبرپاڼه کې دارنګه راغلي :«د نړۍ په کچه د افغان مېرمنو له مبارزو د بشري حقونو د مدافع بنسټونو ملاتړ باارزښته او اړین دی.»
دغې جبهې د نړۍوالې ټولنې له لهخوا د طالبانو جنایتونو ته نه پاملرنه غندلې او ویلي یې دي، چې دوی غواړي له طالبانو سره خپل تعامل پراخ کړي او دغې ډلې ته نور امتیازونه هم ورکړي؛ خو دغه شان کړنې او له طالبانو سره د نړۍوالې ټولنې هر ډول تعامل د سیمې او نړۍ د امن او ټیکاو لپاره ګواښونکې دي.
