طالبان: تېره یوه میاشت کې ۱۴۴ زره کډوال افغانستان ته ستانه شوي
د طالبانو د کډوالو چارو وزارت وایي، چې د اپرېل میاشتې له پیل راهیسې لږترلږه ۱۴۴ زره کډوال له پاکستان، ایران او ترکیې څخه افغانستان ته ستانه شوي دي.
د طالبانو د کډوالو چارو وزارت وایي، چې د اپرېل میاشتې له پیل راهیسې لږترلږه ۱۴۴ زره کډوال له پاکستان، ایران او ترکیې څخه افغانستان ته ستانه شوي دي.
د دغه وزارت په خبره، په یاد شمېر کډوالو کې څه باندې ۳ زره بندیان هم شامل دي.
د طالبانو د کډوالو چارو وزارت زیاته کړې، چې په ټول هېواد د بېرته ستنېدونکو کډوالو لپاره د دایمي استوګنې لپاره څه باندې ۶۰ ښارګوټي په پام کې نیول شوي دي.
د خېرپښتونخوا د کورنیو او قبایلي چارو ادارې د وروستي راپور لهمخې، یوازې نن (دوشنبه) ۸۹۴افغان کډوال د دغه ایالت له لارې افغانستان ته ستانه شوي دي. په دغه شمېره کې ۸۶۷ په خپله خوښه او ۲۷ نور په جبري توګه اېستل شوي دي.
د دې کسانو په منځ کې ۴۳۰د اېسيسي کارټلرونکي دي.
د تورخم پوله د کډوالو لپاره د تېرېدو اصلي ټکی بلل کېږي او یوازې په تېرو ۲۴ ساعتونو کې ۸۶۶ افغان کډوال د دې پولې له لارې افغانستان ته ستانه شوي دي.
همداراز ۴۲۲ افغان کډوال له لنډي کوتل او ۶۸ کسان له پېښور ښاره افغانستان ته تللي دي. له خېبرپښتونخوا د افغانانو د اېستلو بهیر د دغه ایالت حکومت تر څارنې لاندې دوام لري.
راپور ښيي، چې د کډوالو د اېستلو بهیر له پیل راهیسې تر پنځه لکو او ۳۳زرو ډېرافغان کډوال د دغه ایالت له لارې افغانستان ته ستانه شوي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې په پاکستان کې د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ ویاند قیصر افریدي افغانستان انټرنشنل- پښتو ته ویلي، په تېره اپرېل میاشت کې ۱۴۴ زره افغان کډوال له پاکستانه اېستل شوي دي.
په داسې حال کې چې ګڼو نړۍوالو بنسټونو له پاکستانه غوښتي، چې د افغان کډوالو ناوړه او جبري اېستل ودروي، دغه هېواد ورځ تر بلې د افغانانو د اېستلو بهیر ته زور ورکوي.
شاوخوا یوه میاشت مخکې د بښنې نړۍوال سازمان د پاکستان پر حکومت غږ کړی و، چې د افغان کډوالو د اېستلو له پرېکړې سملاسي تېر شي او د نړۍوالو انساني حقونو له قانون سره سم اصلاحي ګامونه پورته کړي.
دغه سازمان ویلي، پاکستان د ناقانونه بهرنیانو په نوم تر اته سوه زرو ډېرو افغانانو اېستلو دویم پړاو پیل کړی، چې افغانستان ته په ستنېدو له ګواښ سره مخ کېږي.
په پاکستان کې د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ ویاند قیصر افریدي افغانستان انټرنشنل- پښتو ته ویلي، چې په تېره اپرېل میاشت کې ۱۴۴زره افغان کډوال له پاکستانه اېستل شوي دي.
هغه د (غویي ۱۵مه) وویل، چې په دغو اېستل شویو کسانو کې بې اسناده افغان کډوال او د «اې سي سي » کارت لرونکي شامل دي.
نوموړي زیاته کړې، چې نن دوشنبه هم د تورخم له لارې څه باندې ۹۰۰ افغان کډوال له پاکستانه اېستل شوي دي.
دغه افغانان د پنجاب په ګډون د پاکستان په بېلابېلو ښارونو کې نیول شوي وو.
که څه هم د ملګرو ملتونو په ګډون د کډوالو یو شمېر ملاتړو سازمانونو له پاکستانه غوښتي، چې د افغان کډوالو د اېستل کېدو روانه لړۍ دې ودروي؛ خو یاد هېواد دې غوښتنو ته چندان پام نه دی کړی.
طالبانو اسلام اباد ته د پلاويو استولو تر څنګ کابل ته د یاد هېواد د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار د سفر پر مهال هم د کډوالو د اېستل کېدو د بهیر درولو غوښتنې کړې وې.
په پاکستان کې یو شمېر سیاستوالو هم پر دې بهیر نیوکې کړې دي او د کویټې په ګډون په یو شمېر ښارونو کې د افغانانو د اېستل کېدو پر ضد لاریونونه هم شوي دي.
هممهاله د ملګرو ملتونو سازمانونو اندېښنه څرګنده کړې، چې هېواد ته ستنېدونکي افغانان د بې روزګارۍ تر څنګ د سرپناه له نشتوالي سره مخ کېږي.
یونسیار پر نړۍوالې ټولنې او مرستندویه ټولنې غږ کړی، چې د اېستل کېدونکو افغانانو سره د لاسنېوي لپاره دې لازمې مرستې وشي.
طالبانو هم ورته غوښتنې کړې دي او کډوالو ته د ښارګوټو د جوړولو په برخه کې یې له ځینو هېوادونو مرستې هم غوښتې دي.
همدا راز پاکستان د ملګرو ملتونو د کارتونو لرونکو (POR) ته هم خبرداری ورکړی، که د جون میاشتې تر پایه پورې له دغه هېواده ونه وځي؛ نو په زور به یې اېستلو ته اړ کړي.
هممهاله له ایران څخه هم د افغانانو د اېستل کېدو څپې روانې دي او اندېښنې شته، چې دغه لړۍ به لا نوره هم ګړندۍ شي.
افغانستان ته ډېری ستنېدونکي کډوال په هېواد کې د ناڅرګند راتلونکي، اقتصادي بې ثباتۍ او د روزګارونو له نشتوالي څخه وېره لري.
د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنیدونکو چارو وزارت په یوې خبرپاڼه کې ویلي، چې د اسلامي همکاریو سازمان سفیر محمد سعید العیاش له مولوي کبیر سره په ناسته کې د پاکستان په ګډون له ګاونډیو هېوادونو څخه د افغان کډوالو پر جبري اېستل کېدو خواشیني څرګنده کړې.
په خبرپاڼه کې راغلي، چې د طالبانو وزیر له یاد سازمان څخه بېرته راستنېدونکو سره د مرستو غوښتنه کړې او د سرپناه وو د چمتووالي په موخه یې د ښار ګوټو جوړول مهم بللي دي.
د پاکستان د کورنیو چارو وزارت په دغه هېواد کې پياوار (POR) کارټلرونکو افغان کډوالو ته خبرداری ورکړی چې افغانستان ته د ستنېدو لپاره ځانونه چمتو کړي. پاکستان دغه کډوالو ته د جون تر ۳۰ پورې نوې نېټه ټاکلې.
په پاکستان کې د دې کډوالو د پاتېکېدو موده د ۲۰۲۵کال د جون تر ۳۰مې پورې وغځېده، خو تر یادې نټې وروسته په دغه کې د هغوی پاتېکېدل ناقانونه بلل کېږي.
پاکستان د کورنیو چارو وزارت په یوه خپاره شوي بیان کې د جمعې په ورځ (مې ۲مه) ټینګار کړی چې نور په دغه هېواد کې د پياوار کارټلرونکو افغان کډوالو د پاتېکېدو د مودې د غځېدو اټکل نهشي کېدای.
همداراز، د پاکستان د کورنیو چارو وزارت خبرداری ورکړی چې تر ټاکل شوې نېټې وروسته به د پياوار کارټلرونکو پر وړاندې جدي اقدامات وکړي او د نهوتلو په صورت کې به د پولیسو له لوري په جبري ډول و ایستل شي.
پاکستان د پياوار کارټلرونکو افغان کډوالو ته دا خبرداری داسې مهال ورکوي چې د دغه هېواد پولیسو یوازې تېره ورځ د تورخم له لارې د افغانانو د ایستلو په روان بهیر کې یو زرو ۶۹۹کډوال په جبري ډول افغانستان ته ستانه کړي دي. په دغو کسانو کې ۶۳۳د اېسيسي کارټرونکي او یو زرو ۶۶نور بیا ناقانونه افغانان وو.
دا په داسې حال کې ده چې پرون نیویارک ټایمز ورځپاڼې د پاکستان او افغانستان په دروازو کې د خپل نوي چمتوشوي راپور کې ویلي، زرګونه افغانې کورنۍ د بشرپاله شرایطو په پام کې نیولو پرته له دغه هېواده ایستل شوې دي.
په داسې حال کې چې ګڼو نړۍوالو بنسټونو له پاکستانه غوښتي چې د افغان کډوالو ناوړه او جبري ایستل ودروي، دغه هېواد ورځ تر بلې د افغانانو د ایستلو بهیر ته زور ورکوي.
څه موده مخکې د بښنې نړۍوال سازمان یو وار بیا د پاکستان پر حکومت غږ کړی و چې د افغان کډوالو د اېستلو له پرېکړې سملاسي تېر شي او د نړۍوالو انساني حقونو له قانون سره سم اصلاحي ګامونه پورته کړي. دغه سازمان ویلي و، پاکستان د ناقانونه بهرنیانو په نوم تر اته سوه زرو ډېرو افغانانو اېستلو دویم پړاو پیل کړی، چې افغانستان ته په ستنېدو له ګواښ سره مخ کېږي.
د ملګرو ملتونو د کډوالو چارو عالي کمېشنرۍ یونسیار په یوه تازه راپور کې ویلي، چې د روان زېږدیز کال په اپرېل میاشت کې «یو لک او ۴۴ زره افغانان» په جبري توګه له پاکستان نه اېستل شوي دي. یاد سازمان زیاتوي چې د دغو ستنو شویو له ډلې له نیمایي ډیرو یې قانوني اسناد نه لرل.
دغه راپور چې د پنجشنبې په ورځ خپور شوی، څرګندوي چې په اپرېل کې له پاکستان نه افغانستان ته د راستنېدونکو افغانانو شمېر له ۲۰۲۳ کال د سیپټمبر راهیسې تر ټولو لوړ و.
د یاد سازمان د معلوماتو له مخې، د دغو افغانانو له ډلې ۷۲ سلنه کسانو د استوګنې هېڅ ډول قانوني سندونه نه لرل، ۲۲ سلنه نورو بیا د افغان وګړو د تابعیت کارتونه (ACC) لرل او ۶سلنه نور بیا د ملګرو ملتونو ثبت شويو سندونو یا (POR) لرونکي وو.
پاکستانۍ ډان ورځپاڼې د یونسیار له قوله لیکلي، د اپرېل په میاشت کې تر ۲۴ زره او ۴۰۰ زیات افغانان د پاکستان امنیتي ځواکونو نیولي دي، چې دا شمېر د نورو میاشتو په پرتله څو چنده زیاتوالی ښيی.
د دغو کسانو ډېره برخه یې په پنجاب او بلوچستان ایالتونو کې نیول شوي دي.
د کډوالو نړۍوال سازمان (IOM) هم یو جلا راپور کې ویلي، چې د اپرېل له ۲۰مې تر ۲۶مې، له پاکستانه د هغو افغانانو د وتلو کچه لوړه شوې، چې قانوني اسناد نه لري.
د دغه سازمان د مرکو پر بنسټ، شاوخوا ۶۵ سلنه راستنېدونکي هېڅ سند نه لري.
یاد سازمان همداراز ویلي، چې د اپرېل په همدې موده کې شاوخوا ۱۴،۹۰۹ نارینه د ایران له ابونصر فراهي او میلَک سرحدي دروازو څخه بېرته هیواد ته ستانه کړای شوي دي، چې د ټولو راستنېدونکو ۹۱ سلنه جوړوي.
برعکس، یوازې ۱،۴۸۷ ښځې بېرته هېواد ته راستنې شوي دي، چې ۹ سلنه جوړوي.
د ملګرو ملتونو د کډوالۍ عالي کمېشنرۍ راپور همدا راز کاږي، چې افغانستان اوس مهال د شاوخوا ۳.۲۲ میلیونه داخلي بېځایه شویو، ۱.۶۵ میلیونه راستنېدونکو او نږدې ۲۰،۹۰۰ ثبت شويو کډوالو کوربه دی، چې بیړنیو بشري مرستو ته اړتیا لري.