د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزارت مرستیال له یوې ورځپاڼې سره په مرکه کې ادعا کړې، چې دا مهال په افغانستان کې هېڅ خبریال په بند کې نهدی، خو د خبریالانو ملاتړي بنسټونه وايي چې اوسمهال لږ تر لږه ۷ خبریالان بنديان دي او افغانستان د سانسور او ځپنې له پلوه د نړۍ تر ټولو بد هېواد دی.
د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزارت مرستیال مهاجر فراهي د رسنیو پر سانسور او محدودیتونو د راپورونو په ځواب کې دغه ادعاوې «د لوېدیځو رسنیو تبلیغات» وبللې او ویې ویل، چې په افغانستان کې رسنۍ د «اسلامي ارزښتونو، ملي ارزښتونو او د هېواد د ځمکنۍ بشپړتیا» د رعایت په شرط د فعالیت اجازه لري.
د بېسرحده خبریالانو سازمان (اراېساېف) په خپل وروستي کلني راپور کې ویلي، چې د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې ژورنالېزم د سخت سانسور له امله چوپ کړل شوی دی. د دې سازمان په وینا، د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې تر ۱۶۵ ډېر د رسنیو فعالان نیول شوي دي.
یوازې په ۲۰۲۵ کال کې ۲۵خبریالان نیول شوي دي.
له هېواده بهر د نی په نوم د خبریالانو د ملاتړ سازمان د بېسرحده خبریالانو د راپور په حواله ویلي، چې هېڅ هېواد د افغانستان په اندازه د خبریالانو لپاره خطرناک نه دی. د دې بنسټ په وینا، افغانستان د خبریالانو لپاره د نړۍ پر یوه لوی زندان بدل شوی دی.
دغه بنسټ خبرداری ورکړی، چې طالبان د هېواد دننه رسنۍ په خپل تبلیغاتي وسیله بدلوي.
بندي خبریالان
د رسنیو د ملاتړو بنسټونو راپورونو د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزارت د نشراتو د مرستیال ادعا تر پوښتنې لاندې راوستې ده.
د افغانستان د خبریالانو مرکز ویلي، چې د دوشنبې تر ماښامه (د لیندۍ ۲۴مه) اووه افغان خبریالان د طالبانو په زندانونو کې وو. د دې مرکز مشر احمد قریشي له افغانستان انټرنشنل سره په مرکه کې ویلي، چې طالبانو د دوشنبې په ورځ دوه خبریالان له زندانه خوشې کړل، خو لا هم پنځه نور خبریالان د طالبانو په زندانونو کې بندي دي.
قریشي ویلي، چې د رسا خصوصي ټلوېزیون مسوول مدیر غلام محیالدین صاحبزاده او د همدې ټلوېزیون خبریال جهادمل حبیبي تر لسو میاشتو بند وروسته د بګرام له بند څخه خوشې شول، خو تر اوسه «رسا» ټلوېزیون ته د بیا فعالیت اجازه نه ده ورکړل شوې.
همداراز دوه افغان خبریالان مهدي انصاري او حمید فرهادي له څو میاشتو راهیسې د طالبانو په بندخونو کې ساتل کېږي. مهدي انصاري د تېر کال د تلې له ۱۴مې او حمید فرهادي د تېر کال د وږي له ۱۳مې راهیسې په بند کې دي. د یاد بنسټ په وینا، طالبان دا دواړه خبریالان د افغانستان له بهرنیو رسنیو سره د همکارۍ په تور بنديان کړي دي.
فراهي: په امریکا کې هم مطلقه د بیان ازادي نشته
د طالبانو د کلتور وزارت مرستیال د رسنیو د سانسور د دفاع په ترڅ کې ویلي: «ټول هېوادونه د رسنیو د فعالیت لپاره شرایط ټاکي. په امریکا کې هم تاسو نهشئ کولی هر څه ووایاست.»
فراهی زیاته کړه: «موږ د رسنیو لپاره درې اصول ټاکلي دي، چې باید مراعت شي.»
د بېسرحده خبریالانو سازمان د لیندۍ په ۱۸مه خپل کلنی راپور خپور کړ. په دغه راپور کې ویل شوي، چې په نړۍ کې د جګړو او د ژورنالیستانو پر وړاندې د ځپونکو سیاستونو له امله د رسنیو ډېری فعالان تبعید ته اړ شوي دي. د دې سازمان په وینا، افغانستان، روسیه او بېلاروس لا هم خپله خاوره کې د خپلواکو رسنیو د لهمنځه وړلو هڅه کوي، په داسې حال کې چې ځینې نور هېوادونه لکه السلوادور په تېرو ۱۲ میاشتو کې ځانګړې سخت دریځۍ غوره کړې ده.
دې سازمان په ۲۰۲۵ کال کې د خبریالانو نیونې «ځپنه» بللې، د «جبري اعترافونو اخیستل او د ویدیوګانو خپرول» یې د وېرولو وسیلې ګڼلې او د بندي خبریالانو د خوشې کېدو غوښتنه یې کړې ده.
د ملګرو ملتونو د ۲۰۲۵ کال په راپور کې هم راغلي، چې په افغانستان کې د نیول شویو کسانو په منځ کې خبریالان هم شامل دي او دا نیونې ډېری وخت پرته د محکمې حکم، د وکیل او کورنۍ سره د اړیکې له حقه د محرومیت او د اوږدې مودې لپاره په بېخبرۍ کې د ساتلو سره مل وي.
طالبانو د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۱۵مه یو ځل بیا په افغانستان کې واک تر لاسه کړ. له هغه راهیسې ګڼ شمېر خبریالان له هېواده وتلي دي. د بېسرحده خبریالانو سازمان ټینګار کړی، چې په ۲۰۲۵ کال کې د بېړنیو مرستو لپاره د دې سازمان غوښتونکي ۵۱ سلنه خبریالان هغه کسان وو چې تبعید ته اړ شوي وو.
د دې سازمان په وینا، دغه غوښتنې له ۴۴ بېلابېلو هېوادونو څخه ثبت شوې دي او افغانستان، روسیه او سوډان د هغو هېوادونو له ډلې دي چې تر ټولو ډېرې غوښتنې یې لرلې دي.
په دغو ښارونو کې مېشت یو شمېر افغان کډوال په دې وروستیو کې د پولیسو په نوم په شخصي جامو او شخصي موټرو کې د افغانانو د لوټلو دوام سخت اندېښمن کړي دي. د دوی په وینا، دغه کسان د افغانانو د کورونو او اپارتمانونو تر شا ورځي او که ځای پر ځای پر پیسو معامله ونهشي، نو بیا یې د پولیسو مرکز ته یې لېږدوي.
د دوی په وینا، پولیس چې ډېری یې په شخصي جامو او موټرو کې افغانانو پسې ګرځي، له رسمياتو وروسته ان په نیمه شپه هم د ویزې د کتلو لپاره د افغان کډوالو کورونو ته ورځي او دا چې پاکستان له څو میاشتو راهیسې د ویزو د تمدیدولو بهیر په ټپه درولی، نو ډېر کم افغانان ویزې لري.
افغانستان انټرنشنل- پښتو ته په رارسېدلو ویډیوګانو کې لیدل کېږي، چې د شپې شاوخوا ۱۲ بجې هم په شخصي جامو او موټرو کې د افغان کډوالو کورونو ته ورغلي او افغانان له خوبه راپاڅوي او د ویزو غوښتنه ترې کوي او د نهلرو په صورت کې یې په هماغه نیمه شپه د پولیسو مرکز ته لېږدوي.
د دغو افغان کډوالو په وینا، که په هماغه شپه کې سمدستي د پیسو معامله وشي، نو خوشې کېږي او ګنې بیا په سبا سهار وختي د افغان کډوالو د لېږودنې مرکز چې حاجي کمپ یې بولي لېږدوي او بیا یې په څه کم ۲۴ ساعتونو کې یې له ډیورند کرښې اړوي.
همدا پرون شپه (یکشنبه د لیندۍ ۲۳مه) یوه نیول شوې کورنۍ وايي: «شاوخوا ۱۱نیمې بجې زموږ کور ته په شخصي جامو او سپین شخصي کرولا موټر کې ۲ کسان راغلل او د ویزو پوښتنه یې وکړه، کله چې یې ولیدل زموږ ویزې ختمې شوي، نو د کورنۍ د ټولو غړو پاسپورټونه او ویزې راڅخه واخیستې او موټر ته یې پورته کړم.»
دغه کس د نوم د نهخپرېدو په شرط افغانستان انټرنشنل- پښتو ته زیاتوي: «د پولیسو په تاڼه کې یو منځګړی پيدا شو او د پاسپورټ پر سر د ۱۰ زره کلدارو غوښتنه وکړه او دا چې کورنۍ مې بېسرپرسته پاتې کېدله، نو مجبور وم چې د پیسو ورکړې خبره ومنم او پاسپورټونه بېرته ترې واخلم. نو همداسې مو وکړل.»
له دې سره سم، یوه ښځه چې امریکا ته د تګ لپاره په تمه ده وايي، د پولیسو دغه ډول وضعیت ورته رواني ستونزې جوړې کړي او د هر ناڅاپه غږ او ان د دروازو په زوره پورې کول یې هم وېروي.
ځايي پولیسو لا تراوسه د افغان کډوالو د دغو څرګندونو په تړاو څه غبرګون نهدی ښودلی.
دغه وضعیت چې په نیمه شپه او شخصي جامو او موټرو کې په یوه ډول افغانان لوټل کېږي، نو په دغه هېواد کې یې ټول افغان کډوال سخت اندېښمن کړي او په دې برخه کې د طالبانو او همداراز د پاکستان حکومت د همکاریو غوښتنه لري.
دوی وايي، پاکستان حکومت د قانوني اوسېدو لپاره باید د ویزو د تمدیدولو بهیر بیا پیل کړي، څو له ورته جنجالونو په امان کې پاتې شي، خو پاکستان لا تر اوسه د ویزو د تمدیولو بهیر د درېدو د لامل او همداراز دا چې دغه بهیر بیا پیلوي هېڅ هم نهدي ویلي.
په ورته وخت کې په پاکستان کې مېشت افغانان له هغو هېوادونو چې ورسره یې کېسونه دي، غواړي چې د اسنادو د ارزونې او لېږدونې بهیر چټک کړي، څو له دغه ناوړه وضعیت څخه وژغورل شي.
له دې سره سم، پرون (یکشنبه د لیندۍ ۲۳مه) د جرمني بهرنیو چارو وزیر هم په پاکستان کې د افغان کډوالو د وضعیت په تړاو د اندېښنې په څرګندولو سره ویلي، چې په دغه هېواد کې د افغان پناهغوښتونکو وضعیت ډېر خراب دی.
یوهان واډفول وايي، ټاکل شوې د روان کال تر پایه له پاکستان څخه جرمني ته د افغان پناهغوښتونکو د لېږدونې بهیر پایته ورسېږي، ځکه په وینا یې جرمني ته پّ تمه د ناستو افغانانو لېږدونه د حکومت په لومړیتوبونو کې ده.
واډفول تر دې مخکې ویلي و، له پاکستاني لوري سره په خبرو کې پر دې بریالی شوی، چې په پاکستان کې د جرمني له لوري د منل شویو افغان پناه غوښتونکو حضور تر شپږو نورو میاشتو وغځوي، خو داسې ښکاري چې هغه موده هم مخ په ختمېدو ده.
د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت ویلي، له څه باندې څلورو کلونو راهیسې څه باندې ۷ میلیونه افغانان بېرته خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت ویاند عبدالمطلب حقاني ویلي، چې د یادې ډلې له واکمنېدو راهیسې له پاکستان، ایران او ترکیې هېوادونو ۵۹۷۸۶۳ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۴ میلیونه او ۲۸۳ زرو تنو ته رسیږي او له ۲ میلیونه ډېر مجردان په جبري ډول او خپله خوښه بېرته افغانستان ته راستانه شوي دي.
عبدالمطلب حقاني زیاتوي، چې د راستنو شویو کډوالو له ډلې یې ۲۶۹۷۴۴ کورنۍ له پاکستان نه، ۳۲۷۴۳۷ کورنۍ له ایران نه او ۶۷۳ کورنۍ له ترکیې نه افغانستان ته راستنې شوې دي.
همدارنګه حقاني ویلي، چې له پاکستان، ایران او ترکیې هېوادونو څخه ۲ میلیونه او ۹۶۱۶۷۵ مجردان هم راستانه کړل شوي دي.
د طالبانو د کډوالو او راستنېدو چارو وزارت ویاند ویلي، چې د طالبانو له واکمېندو راهیسې له یادو درېیو هېوادونو څخه په مجموعي ډول ۷ میلیونه او ۲۳۵۴۶۶ افغانان راستانه کړل شوي دي.
