د ایران د خراسان رضوي والي هرات ته د خپل وروستي سفر پر مهال ویلي، د دوغارون ازاده اقتصادي سيمه د ايران او افغانستان د اقتصادي اړيکو د پراختيا لپاره «بېساري فرصتونه» لري او ټينګار يې وکړ چې دغه بندر کولای شي د دواړو هېوادونو سوداګري د ويزې له اړتیا پرته اسانه کړي.
په مسکو کې د طالبانو سفیر د شمال- سویل ټرانسپورټي دهلیز په درېیم نړیوال فورم کې ویلي، چې دغه دهلیز د لاجورد لارې او د شپږو هېوادونو له ځمکني دهلیز سره د نښلولو په صورت کې به اوراسیا کې ستر اقتصادي بدلونونه رامنځته شي او افغانستان به د سیمې د اقتصادي راتلونکي مهم محور وي.
د کندهار د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ ریاست ویلي، چې سږکال له یاد ولایت څخه ۳۹ زره ۷۸۴ زره ټنه انځر بهرنیو هېوادونو ته صادر شوي، چې د تېرکال په پرتله ۱۶ زره ۵۷۸ ټنه زیاتوالی پکې راغلی.
د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت خبر ورکړی، چې د روان ۱۴۰۴لمریز کال د لړم په میاشت کې د افغانستان د اوسپنې پټلۍ له لارې ۵۹۶زره او ۷۹۷ مټریک ټنه انتقالات شوي دي. د دغه وزارت په خبرپاڼه کې راغلي، د دغه انتقالاتو ۱۵۱۲ ټنه یې صادرات وو چې ډېره برخه یې وچه مېوه او د انارو جوس جوړوي.
د ایران د سویلي خراسان ولایت د سړکونو د ساتنې او ترانسپورټ لوی مدیر سدالله جلالزاده وايي، چې د ماهیرود په پوله د بار وړونکو موټرو تګ راتګ په بېساري ډول زیات شوی او دغه بندر د دې هېواد له هغو تر ټولو خوندي او باوري لارو څخه دی چې د ترانزیټ چارې پهکې ډېرې روانې دي.
د امام ابوحنیفه په نوم اووه ورځنی ملي او نړۍوال نندارتون چې د تېرې دوشنبې په ورځ په کابل کې پرانېستل شوی و، نن پای ته ورسېد. په دې نندارتون کې له ۸۰ میلیونو افغانیو زیات پلور ترسره شوی او د شاوخوا ۷۰۰ میلیونه ډالرو په ارزښت هوکړې هم لاسلیک شوې دي.
د ایران د بهرنیو چارو وزیر له یوې ایرانۍ رسنۍ سره په مرکه کې ویلي، ایران له افغانستان سره د اروپا په پرتله زیاته سوداګري لري. د هغه په وینا، په دې پراختیا کې د دواړو هېوادونو سرحدي ولایتونو مهم رول لوبولی.
د طالبانو د اقتصاد وزیر دینمحمد حنیف او په کابل کې د ایران سفارت سرپرست عليرضا بېکدلي د یوې کتنې پر مهال د دوه اړخیزو اقتصادي او سوداګریزو اړیکو د پراختیا، په ایران کې د مېشتو افغان کډوالو د وضعیت او د بشري مرستو د دوام په اړه خبرې کړې دي.
په بلخ کې د طالبانو د والي دفتر ویلي، چې د افغانستان د خصوصي سکټور او ازبکستان ترمنځ نوې هوکړې شوې چې له مخې به بې د افغانستان د ډبرو سکاره د پاکستان پرځای ازبکستان ته صادروي او په بدل کې بې افغانستان ته سیمنټ واردیږي.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي هند ته د خپل د سفر پرمهال په دغه هېواد کې له مېشتو افغان سوداګرو سره لیدلي دي. په دې لیدنه کې په افغانستان کې د سوداګرۍ پر فرصتونو او په هند کې د سوداګرۍ په برخه کې د افغان سوداګرو پر ستونزو خبرې شوې دي.
د طالبانو د مالیې وزارت د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي، چې له پاکستان سره د سوداګریزو اړیکو پرېکون د افغانستان پر سوداګرۍ هېڅ ډول منفي اغیز نه دی کړی او د سیمي له هېوادونو سره سوداګري په نورمال ډول دوام لري.
د طالبانو تر واک لاندې له پېښو سره د مبارزې اداره وایي، چې په تېرې (لړم) میاشت کې د بشري مرستو لپاره له بېلابېلو ملي او نړۍوالو موسسو سره د شاوخوا شپږ نیم میلیونه ډالرو په ارزښت لس ګډې هوکړې لاسلیک شوې دي.
د طالبانو د بلخ ولایت مقام وايي، چې نن د ازبکستان بازارونو ته او د هغه ځای څخه منځني اسیا ته د ۲۵۰زره امریکایي ډالرو په ارزښت ۵۰۰ ټنه انار، مڼې او وچ توت صادرات پیل شول. دوی همدراز زیاتوي، چې د تازه مېوو ترڅنګ غوښي هم د حیرتان بندر له لارې ازبکستان او منځني اسیا ته صادریږي.
سره له دې چې پاکستان له څه باندې یوې میاشتې راهیسې له افغانستان سره ټولې لارې بندې کړي، خو د پاکستان بهرنیو چارو وزارت د لارې د بندېدو مسوولیت پر طالبانو اچوي. د طالبانو ویاند ذبیحالله مجاهد بیا ویلي، لاره د پاکستان له لوري بنده شوې او مسوول یې هم اسلاماباد دی.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر او د هند د سوداګرۍ په چارو کې د دولت وزیر موافقه کړې، چې د دواړو لورو ترمنځ د اقتصادي همکاریو د پیاوړتیا لپاره د یو بل په سفارتونو کې ځانګړې تجارتي اتشې وګوماري. د افغانستان او هند ترمنځ د سوداګرۍ ارزښت له یو میلیارد ډالرو زیات اعلان شوی دی.
په کندهار کې د تازه مېوو د ټولنې مشر وايي، د طالبانو د کندهار او بلخ والیانو په ملتیا یې ازبکستان ته ۵ ورځنی سفر کړی او هلته یې د انارو پر صادراتو له اړوندو مسوولینو سره خبرې کړي. نوموړی زياتوي، ازبکستاني چارواکو ورسره له زر تر ۱۰ زره ټُنه انارو د صادراتو د هوکړې ژمنه کړې ده.
ايراني رسنيو راپور ورکړی چې د افغانستان، ازبکستان او ايران د سوداګرۍ ګډه خونه د درېواړو هېوادونو د اقتصادي اړيکو د لا پياوړتيا لپاره جوړه شوې ده.
د هند د بهرنیو چارو وزارت یو چارواکي ویلي، چې ډېر ژر به د افغانستان او هند ترمنځ کارګو الوتنې پیل شي. نوموړي ویلي، چې دا الوتنې به د کابل - ډیلي او کابل ـ امرتسر ترمنځ پیل شي.
د طالبانو د سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي هند د خپل سفر په ترڅ کې د یاد هېواد د خصوصي سکټور غړو سره کتلي او ویلي یې دي، چې طالبان چمتو دي چې له هند څخه سمنټ، درمل او خوراکي توکي وارد او له افغانستان څخه پنبه، وچې او تازه مېوې هند ته صادر کړي.
پاکستانۍ اېکسپرېس ټرېبیون ورځپاڼې د (لړم ۳۰مه) یو راپور کې ویلي، د تورخم دروازې تړل کېدو له امله تر اوسه په اسلاماباد او راولپنډۍ ښارونو کې عمده پلورونکو ته درانه مالي زیانونه اوښتي دي. راپور کې راغلي، په دې موده کې لویو کاروباریانو کې هر یو ته ۱۵۰مېلیونه کلدارې تاوان اوښتی دی.
د ایران د سوداګرۍ او صنایعو خونې مرستیال خبر ورکړی، چې د یوې نوې طرحې پر بنسټ ایراني شرکتونه کولای شي د افغانستان او ایران په پوله کې د افغانستان د کانونو د پروسس لپاره ګډ مرکز جوړ کړي. ایراني رسنۍ وایي، دغه موضوع د طالبانو او ایران ترمنځ بحث شوې ده.
ایراني رسنیو خبر ورکړی، چې دغه هېواد د پنجشنبې په ورځ د (لړم ۲۹مه) د رېل پټلۍ له لارې افغانستان ته د سمنټو لومړنۍ جوپه واستوله. راپورونه وایي، ایران به هره اونۍ د مهالوېش پر بنسټ افغانستان ته ۱۰۰۰ټنه سمنټ صادر کړي.