اقتصاد او سوداګري

د طالبانو تر کنټرول لاندې د بلخ ولایت د رسنیو دفتر وايي چې یو شمېر روسي سوداګرو ورسره هوکړه کړې، چې په دې ولایت کې به د ۵۰۰ میلیونو ډالرو په ارزښت د نفتي موادو د استخراج کارخونې جوړوي.

د ټرمپ د دویمې دورې د لومړیو ۱۰۰ ورځو په ترڅ کې د امریکا د ونډو بازار اته سلنه تاوان کړی. فینانشیل ټایمز وايي، چې دا له تېرو ۵۰ کلونو راهیسې د یوې ادارې تر ټولو خراب پیل ګڼل کیږي.

د اسلامي همکاریو سازمان په کابل کې د اذربایجان نړۍوالې پراختیایي ادارې (اې ای ډي اې) او د دغه هېواد سفارت په همکارې د غالۍ اوبدلو لپاره د ښوونیز مرکز د پرانیستلو هوکړه لاسلیک کړې ده.

‏د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزرات ویاند عبدالسلام جواد وایي، چې دغې ډلې په تېر ۱۴۰۳ کال کې د ۸۹۰ مېلیون ډالرو په ارزښت له هند سره سوداګریزه راکړه ورکړه کړې ده. نوموړي دغه څرګندونې پر اېکس پاڼه په یوه ویډیویي پیغام کې کړې دي.

د کانټور فیټزجیرالډ (‏Cantor Fitzgerald) مشر او د وال‌سټریټ یوې مشهورې څېرې هاوارډ لوټنیک د متحده‌ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ په دویمه دوره کې د سوداګرۍ وزیر په توګه له ټاکل‌کېدو وروسته د «امریکا د سوداګرۍ ستراتیژیو اصلي معمار» ګرځېدلی دی.

د هند حکومت له لوري د اټاري-واګې ځمکنۍ دروازې بندېدو د افغانستان د وچو مېوو پر صادراتو سخت منفي اغېز کړی دی او ورسره په هند کې د دغو مېوو بیې هم لوړې شوې دي.

د پاکستان د سوداګرۍ فدراسیون (PBF) ویلي، هند به د پاکستان له خاورې د ټرانزیټي محدودیتونو له امله افغانستان سره په سوداګرۍ کې شاوخوا ۱.۱۴مېلیارده ډالر مالي زیان وویني.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي د خپل ازبکستاني سیال بختیار سعیدوف سره د ټلېفون له لارې د افغان-ټرانس اورګاډي د پټلۍ او د پاکستان، ازبکستان او افغانستان ترمنځ د درې اړخیزې غونډې په اړه خبرې کړي. د دې غونډې وخت تر اوسه نه دی ټاکل شوی.

افغانستان سره له دې چې د نړۍ تر ټولو لويو طبيعي سرچينو څخه برخمن دی؛ خو د پراخې ناامنۍ، سيستماتيک فساد، کمزوري مديريت او د مناسبو زېربناوو د نشتوالي له امله تر اوسه نه دی توانېدلی، چې له دې سترې شتمنۍ څخه ګټه واخلي.

د چین او منځنۍ اسیا د بهرنیو چارو وزیرانو په شپږمه غونډه کې په بېلا بېلو برخو په ځانګړې توګه امنیت، اقتصاد او زیربناوو کې د همکارۍ زیاتولو ژمنه کړې ده.

چین د امریکا پر ځینو وارداتو ۱۲۵ سلنه تعرفه لرې کړې او له خپلو سوداګریزو شرکتونو یې غوښتي، هغه توکي په نښه کړي چې دوی ورته پرته له محصوله اړتیا لري. رویټرز د ځینو چینایي سوداګرو له قوله ویلي، چې دا د سوداګریزې جګړې د پای ته رسولو په اړه د چین د اندېښنو تر ټولو روښانه نښه ده.

د قزاقستان د حکومت د مطبوعاتي خدماتو د راپور له مخې، قزاقستان به په افغانستان کې د تورغونډۍ-هرات-کندهار-سپین بولدک د اورګاډي پټلۍ په جوړولو کې برخه واخلي.

د راپورونو له مخې د ازبکستان او روسیې د ټرانسپورټ وزیرانو له پاکستان سره د افغانستان د اورګاډي پټلۍ د پراختیا پړاو د پیلولو تړونونه لاسلیک کړي. دغه اقدام چې د دې پروژې د عملي تطبیق لپاره مهم ګام بلل شوی، موخه یې د افغانستان له لارې منځنۍ اسیا له پاکستان سره نښلول دي.

د کشمیر په پهلګام کې له برید وروسته د هند او پاکستان د اړیکو ترینګلتیا د اتاري-واګه بندر له لارې افغانستان ته د تلونکو مالونو او سوداګرۍ په اړه افغان سوداګر اندېښمن کړي.

د ازبکستان د رسنیو د راپور له مخې، روسیه او ازبکستان په ګډه د افغانستان له لارې له منځنۍ اسیا سره د پاکستان د نښلولو لپاره د ټرانس ـ افغان ریل پټلۍ پروژې د پلیتابه لپاره ارزونه او مطالعه پیلوي.

د پاکستان د لومړي وزیر مرستیال او د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار له خپل ازبک سیال سیدوف بختیور سره د افغان ټرانس پروژې په اړه ټیلفوني خبرې کړې دي.

نړۍوال بانک په خپل تازه راپور «د افغانستان پرمختګ د وضعیت نوي معلومات» کې ویلي، چې د افغانستان اقتصاد کې ورو ورو په ښه کیدو دی خو دا پرمختګ ډېر په ځنډ روان دی او د افغانستان اقتصادي راتلوونکی لا هم له ستونزو او ناڅرګند برخلیک سره مخ دی.

د افغانستان لپاره د ایران د سوداګرۍ سلاکار حسین روستایي اعلان کړی چې د افغانستان له ۲۰۰ تنو داخلي او نړیوالو سوداګرو، اقتصادي فعالانو او پانګه‌والو جوړ ستر پلاوی به د «ایران اکسپو ۲۰۲۵» نندارتون کې ګډون وکړي.