ایراني چارواکي وایي، د چابهار بندر له لارې هر کال له شپږ میلیون ټنو څخه ډېر توکي تخلیه او بارېږي. د شهید بهشتي بندر په سیمه کې د غلو د زېرمو، ګدامونو او د تېلو د زېرمتونونو جوړولو سربېره د پټلۍ او سړکونو پراختیا د دې بندر د اهمیت کچه لا لوړه کړې ده.
د طالبانو د کرنې، اوبولګولو او مالدارۍ وزارت وايي، چې یوه خصوصي شرکت روسیې ته د ۱۰۰ زره امریکایي ډالرو په ارزښت د ۵۰ متریک ټنه مڼو د صادراتو بهیر پیل کړی.یاد شرکت اعلان کړی، چې سږ کال پلان لري ټولټال زر متریک ټنه مڼې او انار روسیې ته صادر کړي.
د ایران د سویلي خراسان والي محمد رضا هاشمي ویلي، چې په تېرو اوو میاشتو کې د ماهيرود له لارې افغانستان ته د ۲۳۰ مېلیون ډالرو په ارزښت صادرات شوي دي.
د ایران د سړکونو او ښاري پراختیا وزارت مرستیال او د ایران د رېل پټلۍ شرکت اجرایوي رییس وايي، چې د تلې په میاشت کې د ایران-افغانستان رېل پټلۍ له لارې ۶۳ زره ټنه صادرات او واردات شوي. نوموړي ویلي، چې «د کال تر پایه پورې به پر دې لاره د بار وړلو کچه۱۰۰ زره ټنو ته ورسیږي.»
په هرات کې د طالبانو د والي ویاند ویلي، چې د تېر کال په پرتله د خواف ـ هرات ریل پټلۍ له لارې د توکو انتقال پنځه برابره ډېر شوی دی.
د طالبانو تر واک لاندې د هرات د صنايعو خونې مسوولین وايي، اوسمهال د هرات ۱۰۰ صنعتي شرکتونه خپل محصولات نړېوالو بازارونو ته صادروي. دوی زیاتوي په دې صادراتي توکو کې المونیمي لوښي، بېلابېل مشروبات، غذایي توکي او ترشيجات شامل دي.
د طالبانو د هرات ولایت مقام د رسنیو دفتر وايي، چې له دغه ولایت څخه نړیوالو بازارونو ته د لاسي اوبدل شویو غالیو صادرات د پام وړ زیات شوي دي. د یاد دفتر د معلوماتو له مخې، د روان کال له پیل راهيسې تر دې دمه د ۲۷۰ زره امریکایي ډالرو په ارزښت غالۍ بهر ته صادرې شوې دي.
د چین ولسمشر شي جینپینګ د اسیا ارام سمندر اقتصادي همکاریو (APEC) غونډې په پرانېستغونډه کې په نړۍواله کچه د ازادې سوداګرۍ پر ملاتړ د خپل هېواد له ژمنتیا خبر ورکړ. د امریکا ولسمشر بیا دغې غونډې ته په نه سترګه کتلي او پکې له ګډون پرته ترې تللی دی.
پر ډیورنډ کرښه د لارو بندېدو له امله په پاکستان کې تر رومیانو وروسته اوس په تېرو څو ورځو کې د پیازو بیې هم په بېسارې توګه لوړې شوې دي. د پیازو بیه چې مخکې له ۱۱۰ تر ۱۲۰ پاکستاني کلدارو پورې وه، اوس د هر کیلو بیه ۲۲۰ کلدارو ته رسېدلې ده.
په کابل کې د ایران سفیر علي رضا بیکدلي وویل، چې د لومړي ځل لپاره افغانستان ته د ایران د تېلو صادرات د رېل له لارې ترسره شول. هغه د چهارشنبې په ورځ په یوه ویډیويي پیغام کې وویل، چې د رېل له لارې د تېلو لېږد د دواړو هېوادونو ترمنځ د اقتصادي همکارۍ لپاره یو مهم ګام دی.
قزاقستان پلان لري چې افغانستان ته د غلو دانو صادرات ډېر کړي او د جوارو صادرات هم پيل کړي. دا پرېکړه د قزاق – افغان سوداګریز فورم پر مهال په شېمکېنت ښار کې د طالبانو د سوداګرۍ او صنعت وزیر او د قزاقستان د مرستیال صدراعظم سېرېک ژومانګرین ترمنځ په دوه اړخیزه غونډه کې شوې.
د ایران د بهرنیو چارو وزارت مرستیال کاظم غریب ابادي د طالبانو د هرات والي سره لېدنه کې د ایران او افغانستان د اقتصادي همکارۍ د پراختیا لپاره پر پوله د ولایتي ظرفیتونو پر لوړولو ټینګار کړی. طالبان وايي، ایران تر مزار شریف د خواف ـ هرات اورګاډي پټلۍ غځولو ته لیوالتیا ښودلې.
د قزاقستان د لومړي وزیر مرستیال په افغان ـ قزاق فورم کې د دوو اړخیزو همکاریو پر پراختیا ټینګار کړی او وايي، د تېر کال په پر تله سږکال له قزاقستان نه افغانستان ته صادرات څو برابره ډېر شوي دي.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي او مل پلاوي یې د قزاقستان د لومړي وزیر مرستیال او د ملي اقتصاد له وزیر ژومان ګارین سره په لیدنه کې د سوداګریزو اړیکو د پراختیا او د دوه اړخیزې راکړې ورکړې پر زیاتوالي ټینګار کړی دی.
د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت خبر ورکړی، چې د روان ۱۴۰۴لمریز کال د تلې په میاشت کې د افغانستان د اوسپنې پټلۍ له لارې ۴۹۳زره او ۵۰۶ مټریک ټنه انتقالات شوي دي. د دغه وزارت په خبرپاڼه کې راغلي، د دغه انتقالاتو ۹۷۱ ټنه یې صادرات و چې ډېره برخه یې وچه مېوه او د انارو جوس جوړوي.
د قزاقستان د ترکستان والي نورالخان کشراوف د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت له سرپرست سره په کتنه کې له افغانستان سره د اقتصادي همکاریو د پراختیا لپاره د «ترکستان د سوداګرۍ ازاد زون» د جوړېدو په تړاو خبرې وکړې او همداراز یې د دوه اړخیزو اړیکو پر لا پراختیا ټینګار وکړ.
په افغانستان کې د ښځو لپاره د ملګرو ملتونو د دفتر رييسې مېرمن سوسن د بامیان ولایت لپاره د طالبانو له والي سره په کتنه کې دغه ولایت کې په اقتصادي او سیمهییزو چارو کې د ښځو د ظرفیت لوړونې او د پراختیايي پروګرامونو پر دوام او همداراز په دې برخه کې د همکاریو پر لا تقویت ټينګار وکړ.
د طالبانو له پېښو سره د مبارزې چمتووالي ملي ادارې رييس نورالدین ترابي د دوشنبې په ورځ (د لړم ۵مه) په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د پرمختیايي پروګرام (UNDP) له رييس سټېفن رودریګز او مل پلاوي سره په کتنه کې وویل، تر اوسه یې ۴۰۰۰ هغه نقطې مشخصې کړي چې پراختیايي پروژو ته اړتیا لري.
د طالبانو د بلخ والي ویاند وايي چې د یاد ولایت والي یوسف وفا د یوه پلاوي په مشرۍ د ازبکستان ترمز ښار ته لاړ. د هغه په وینا، ټاکل شوې د طالبانو د بلخ والي د دغه سفر په ترڅ کې د ازبکستان له چارواکو سره د سرحدي، سوداګریزو او ټرانزیټ مسایلو په اړه خبرې وکړي.
د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت دوشنبه (د لړم ۵مه) خبر ورکړی، چې د لومړي ځل لپاره له ایران نه د رېل پټلۍ له لارې افغانستان ته ډېزل تېل ولېږدول شول. دغه تېل د اورګاډي په ۲۰ واګونونو کې راوړل شوي او ټول وزن یې ۱۱۲۰ مټریک ټنه ښودل شوی دی.
د رویټرز خبري اژانس یوه تازه سروې ښيي، چې د هند اقتصاد به په روان مالي کال کې تر پخواني اټکل چټکه وده وکړي. په دغه سروې کې له اپرېل څخه بیا د جون تر میاشتې پورې موده کې ۷.۸ سلنه وده ښودل شوې ده.
د کندهار د سوداګرۍ خونې مسوولان وايي، چې سږکال یې روسیې ته د کندهاري انارو لومړني صادرات پیل کړل او په لومړۍ جوپه کې یې ۲۵ ټنه انار روسیې ته واستول. د یادې خونې مسوولان وايي، سږکال تردې مهاله د کندهار انار هېڅ بهرني هېواد ته نه وو صادر شوي.