اقتصاد او سوداګري

په کندهار کې د «شفیع نصیب» په نوم یوه خصوصي سوداګریز شرکت د دغه ولایت انار د قطر او دوبۍ بازارونو ته صادر کړي دي. د یاد شرکت مسوولینو د جمعې په ورځ وویل، چې د ۳۰ زره ډالرو په ارزښت یې شاوخوا ۲۰ټُنه انار قطر ته د لومړي ځل لپاره صادر کړي دي.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت وايي، چې د یاد وزارت وزیر کندهار ته د خپل سفر پرمهال په دغه ولایت کې د نویو جوړېدونکو دوو صنعتي پارکونو له ځمکو څخه لیدنه کړې ده. دوی زیاتوي، چې یو صنعتي پارک د کندهار هوايي ډکر ته څېرمه او بل د ژېړۍ په ولسوالۍ کې جوړیږي.

د روسیې د صنعت سرچینو د جمعې په ورځ رویټرز خبري اژانس ته ویلي، چې روسیې د جنوري له میاشتې تر د نوامبر پورې په موده کې افغانستان او د پخواني شوروي اتحاد د مرکزي اسیا جمهوریتونو ته د مایع پټرولیم ګاز صادرات نږدې دوه چنده کړي دي، چې اندازه یې ۱.۰۱۶ میلیون میټریک ټنو ته رسیدلي دي.

د تهران د سوداګرۍ خونې مشر محمود نجفي‌عرب وايي، له افغانستان او نورو ګاونډيو هېوادونو سره په سوداګرۍ کې د اسعارو تړون لغوه کېدل کولای شي د ايران صادرات لا زيات کړي او د دواړو هېوادونو اقتصادي همکاري پياوړې کړي.

د ایران د دوغارون سوداګریزې سیمې د اقتصادي پراختیا مرستیال ویلي، هغه کورني او بهرني پانګوال چې په دې سیمه کې پانګونه کوي، تر ۲۰ کلونو پورې به له مالیې ورکولو معاف وي. هغه زیاته کړې، د دې سیمې په تصویب شوې محدوده کې د افغان پانګوالو اقتصادي فعالیتونه ویزې ته اړتیا نه لري.

په تهران کې د طالبانو سفیر مولوي فضل‌محمد حقاني د ایران د چابهار ازادې اقتصادي سیمې د مشر محمد سعید اربابي په بلنه یادې سیمې ته سفر کړی او له نوموړي سره یې د دواړو لوریو ترمنځ د اقتصادي، سوداګریزو او ترانزیټي همکاریو د پراختیا په اړه خبرې کړې دي.

د کندهار د کانونو او صنایعو خونې مسوولین وایي، له پاکستان سره د افغانستان د سوداګریزو لارو تر تړل کېدو وروسته په تېره نږدې یوه میاشت کې له دغه ولایت نه ایران ته شاوخوا ۷۰۰ټنه پنبه صادره شوې او اوس ترکیې او چین ته هم د افغانستان د پنبې د لېږد هڅې پیل شوې دي.

د پاکستان ډان ورځپاڼې لیکلي، چې د ۲۰۲۵-۲۶ مالي کال د لومړیو پنځو میاشتو په ترڅ کې د افغانستان په ګډون له ۹ ګاونډیو هېوادونو سره د پاکستان د سوداګرۍ کسر د تېرکال د همدې مودې په پرتله ۳۹.۳۳ سلنه زیات شوی او ۶.۲۲۱ میلیاردو ډالرو ته رسېدلی دی.

په هرات کې د طالبانو د والي دفتر وايي، چې د لومړي ځل لپاره د شاوخوا ۴۰ زره امریکايي ډالرو په ارزښت یې سعودي عربستان او متحده عربي اماراتو ته ۱۰ کانټینره بېټرۍ صادرې کړې. دوی همداراز زیاتوي، چې دغه بېټرۍ د هرات په صنعتي ښارګوټي کې تولید شوې دي.

د طالبانو او قزاقستان ترمنځ د اقتصادي او سوداګریزو اړیکو د پراختیا په موخه، په هرات کې د قزاقستان د سوداګرۍ خونې مشر یاسین طایف ارمان او د طالبانو د هرات والي مولانا اسلام‌جار ناسته کړې ده.

د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت خبر ورکړی، چې د روان ۱۴۰۴لمریز کال د لېندۍ په میاشت کې د افغانستان د اوسپنې پټلۍ له لارې ۶۸۴زره او ۱۰۲ مټریک ټنه انتقالات شوي دي. دغه وزارت ویلي، د دغه انتقالاتو ۱۱۵۸۱ ټنه یې صادرات وو چې ډېره برخه یې وچه مېوه، کاني ډبرې او د انارو جوس جوړوي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې د ملي پراختیا شرکت وايي، په بغلان کې د غوري سمنټ فابریکو پخوا په ورځ کې تر شاوخوا ۱۵۰ ټُنه تولید درلوده، خو کله چې ملي پراختیا شرکت ته یې چارې وسپارل شوې، اوس په ورځ کې تر ۷۰۰ ټُنه تولید لري.

په داسې حال کې چې د اسلام‌کلا بندر ټرانسپورتي ستونزې له اوږدې مودې راهیسې د سوداګرو لپاره یوه جدي ننګونه بلل کېږي، د کندهار د طالبانو د سوداګرۍ خونې مرستیال د هرات د صنایعو او کانونو خونې له رییس او یو شمېر سوداګرو سره یو ځای په هرات کې د طالبانو له والي سره لیدلي دي.

د طالبانو او پاکستان ترمنځ له ترینګلتیاوو وروسته، د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو لارو د بندېدو له امله د پاکستان په کراچۍ بندر کې د افغان سوداګرو شاوخوا ۱۶ زره کانټینره وارداتي توکي بند پاتې دي. افغان سوداګر وایي، چې هره ورځ لسګونه زره ډالره زیان ور اوړي.

د بلخ ولایت په مزارشریف ښار کې د ۷۴۳ میلیونه افغانیو په ارزښت دسوداګریز مارکېټ د پرانیستې په مراسمو کې، د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر ویلي، نړۍ دې د تحریمونو او بې‌ځایه فشارونو پر ځای له طالبانو سره خپلې اقتصادي اړیکې پراخې کړي.

د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزیر ملا هدایت الله بدري د دایکندي ولایت د مش علیا د مرمر ډبرو تړون، چې ۱۶،۷۴ کیلومټره مربع مساحت لري د یوه افغاني شرکت سره د دېرشو کلونو لپاره لاسلیک کړ. یاد شرکت به د اکتشاف او استخراج په برخو کې ۲۸۳میلیونو افغانیو په ارزښت پانګونه وکړي.

د ازبکستان ولسمشر شوکت میرزایف د "منځنۍ اسیا + جاپان" لومړنۍ سرمشریزې ته په وینا کې د افغانستان د سولې، ثبات او اقتصادي پرمختګ لپاره د ګډو اقداماتو اهمیت یاد کړ او د جاپان له اوږدمهاله مالي او پراختیایي ملاتړ څخه یې مننه وکړه.

د طالبانو د چارو ادارې مشر نورالحق انور، وایي چې په ټول افغانستان کې د راکړې ورکړې لپاره د افغانۍ بشپړه کارونه د هېواد د اقتصادي خپلواکۍ، ولسي باور او سرتاسري حاکمیت څرګنده نښه ده.