این مطلب به مناسبت بیست و هشتمین سالگرد کشته شدن شاعر فقید عبدالقهار عاصی نگاشته شده است. عبدالقهار عاصی (۱۳۷۳-۱۳۳۵ خورشیدی) با هفت مجموعه شعر یکی از چهرههای شاخص و پرکار شعر معاصر افغانستان بود. عاصی شاعری با روحی بیقرار و سرکش توصیف شده است.
فرهاد دریا هنرمند نام آشنای افغانستان و به قول خودش «رفیق گرمابه و گلستان عاصی»، او را شاعری «کوهستانزاده با دل صاف و بزرگ روستایی» توصیف کرده است.
روح سرکش عاصی
عاصی با آن جوهر و نبوغ شاعرانه، طبعی روان داشت و بیشتر از هر شاعری در زمان خود شعر و ترانه سرود که این از نظر برخی منتقدان گاهی باعث اُفت در کارهای او نیز شد.
شاعر روستا زاده با روحی پرورش یافته کوهستانها نتنها «لالایی برای ملیمه» را سرود و «دیوان عاشقانه باغ» را منتشر کرد، از «جزیره خون» و «تنها ولی همیشه» را هم نوشت.
عاصی چنان روحی بیتاب داشت که شعر پی شعر در جانش جاری میشد، آن چنان که فرصتی برای بازنگری و بازنویسی نداشت. فرهاد دریا در مقدمه کتاب «از آتش از بریشم» مینویسد: «عاصی آتشی مدام در زبانه بود. طبع فورانی داشت و زمانی که میسرود اکثراً از فرط هجوم شعری تازه، فرصت اصلاح دوباره شعر نو ساخته را نداشت.»
صاحب این روح سرکش که واصف باختری او را یل گردن فراز در پهنه شعر روزگار ما میدانست، تا دم مرگ از جستجو و آفرینش ادبی دست نکشید و در دنیای شعر دست به تجربههای مختلف زد.
او توانست تغزل و حماسه را با کاربرد زبانی ساده و روستایی بیامیزد.
تجربههای زیستی عاصی
تجربههای زندگی در دورههای مختلف در اشعار عاصی به خوبی تبلور یافت. چنانچه، خودش در برنامهای در تلویزیون ملی افغانستان در زمان حیاتش گفته بود که شعرش حاصل تجارب زندگی اوست.
تجربه عاصی از زندگی اما تلخ و دردناک بود. عاصی در مقدمه کتاب «مقامه گل سوری» نوشت که او از زخمهایش نوشته است. از تنهاییهایی سروده است که در آن لحظات گریسته است.
شب را گريستیم سحر را گريستيم
ما گام گام راه سفر را گريستيم
وقتي كه ميزدند سپيدار باغ را
ما يك به يك صداي تبر را گريستيم
عاصی در آن مقدمه از وضعیت نابسامان میهن و مردمش چنین نوشت: « من از بی سرانجامی مردمانی درد کشیدهام که هیولایی از چهار سوی پوست و گوشتشان را میدرد.من از بیداد دستانی به فریاد آمدهام که بیچارهترینان را به خاک میکشند.»
عاصی میهنش را به گهوارهای تشبیه میکند که به بیرحمانهترین وجه شلاق خورده است. به قول خودش، عاصی از همان گهواره گریه کرده است.
شاعر کابل
به باور مجیب مهرداد، شاعر معاصر، عاصی یک رخداد در شعر فارسی در افغانستان است. به گفته او، با این که زبان و عاطفه شاعرانه عاصی مدیون زادگاهش است اما او شاعر کابل بود: «او در بیانیه بلندش در باره ویرانیهای کابل، خودش را با همه قربانیان جنگ همآواز کرد و علیه ویرانیهای کابل قیام کرد.»
به باور مهرداد، مهمترین ویژگی شعر عاصی خصلتهای مردمی آن است. عاصی شور، خلوص و صمیمیت زندگی و طبیعت روستایی را وارد شعر کرد.
علاوه بر زبان ساده و صمیمی او، بار عاطفی در شعر عاصی، قویترین شناسه زیبایی شناسانه شعر اوست. به باور مهرداد، این عاصی بود که از جریان حاکم در دهه شصت که به شدت درگیر سمبولیزم در شعر بود، دوری جست و به صمیمیت و احساسات رومانتیک روستایی در شعرش تکیه کرد.
مقاومت
یکی از موارد مهم و برجسته دیگر عاصی در شعر پرداختن به آزادی و آزادگی است. داکتر سمیع حامد، شاعر و نویسنده کشور، باری در محفل یادبود از قهار عاصی، این شاعر سرکش را شاعر مقاومت خواند و گفت که عاصی روح استبدادستیز داشت.
ملتم پرچمش افراخته یکبار دیگر
چرخ پیشش سپر انداخته یکبار دیگر
برای عاصی شعر وسیلهای برای پاسداری از فرهنگ و هویت نیز بود. زمانیکه تنور جنگ داخلی در کشور شعلهور بود او برای جغرافیای معنویش «پارسی» سرود:
گل نیست ماه نیست دل ماست پارسی
غوغای کوه ترنم دریاست پارسی
عاصی و موسیقی
اتفاق مهم دیگری که برای عاصی رخ داد، دوستی با فرهاد دریا بود. این همکاری از دو جهت مهم بود. نخست اینکه شعر عاصی از طریق موسیقی به دسترس مخاطبان بیشتری رسید و شعر و ترانههای او در لای کتابها حبس نشد، بلکه به کمک موسیقی قلبهای بیشتری را تسخیر کرد.
از جهت دیگر، عاصی ترانهنویسی و تصنیف را از حالت کلیشهای بیرون کرد و با زبان عام و روستایی خود رنگ و بوی تازهای به این ژانر بخشید. رامین مظهر، شاعر نسل نو افغانستان باور دارد که عاصی در زمانی اهمیت ژانر ترانه و تصنیف را درک کرد که هنوز از یک جریان مسلط ترانهنویسی خبری نبود.
او افزود: « عاصی تلاش کرد که از قراردادهای رایج و معمول در ترانهنویسی افغانستان عبور کند و به کشفهای جدید و مضامین و تصاویر جدید دست پیدا کند.»
مسوول دفتر زنان ملل متحد برای افغانستان تاکید دارد که ایستادگی زنان و دختران افغانستان "باورنکردنی و شجاعانه" است و باید از هر نوع تحرک و جنبش زنان حمایت شود.
او افزود که طالبان نه براساس بیانیههای خود بلکه بر اساس عملکردشان باید پاسخگو قرار داده شوند.
به گفته خانم دیودین، سرعت عقبگرد زنان افغانستان در یک سال گذشته، غیرقابل پیشبینی بوده؛ اما برای جلوگیری از عقبگرد بیشتر، از زنان و دختران افغانستان به گونه پایدار پشتیبانی خواهند کرد.
او در پاسخ به این پرسش که آیا طالبان دروازههای مکاتب را باز خواهد کرد یا نه؟ گفت:"این پرسش بزرگی است. پیشبینی اینکه طالبان چه انجام میدهند بسیار دشوار است؛ اما آنچه مهم است ادامه دادخواهی از سوی جامعه جهانی، فعالان در داخل افغانستان و کشورهای منطقه است".
خانم دیودین میافزاید که تلاش ملل متحد تلاش میکند تا زنان در کنار به دست آوردن کمکهای بشردوستانه در طرح و توزیع آن نیز نقش داشته باشند.
او گفت که پشتیبانی و ارایه خدمات از زنان قربانی خشونت، توانمند ساختن خدمات در سراسر افغانستان، تنظیم فضای امن برای زنان، تنظیم برنامههای بشردوستانه، آموزش ثانوی و آموزش زنان در بخش رهبری و ارتقای ظرفیت از اولویتهای دفتر زنان ملل متحد در افغانستان است.
الیس دیودین تاکید کرد که زنان و دختران در داخل افغانستان توقع دارند که صدای شان شنیده شود و جامعه جهانی باید فضایی ایجاد کند که زنان و دختران افغانستان اولویتهای شان بگویند و جامعه جهانی بربنیاد آن تصمیم بگیرد که چهگونه آنان را کمک کند.
بربنیاد یک دادخواست زنان افغانستان، طالبان در یک سال گذشته بیشتر از ۴۰ فرمان را نافذ کرده که حقوق بنیادی زنان را هدف قرار داده و نقض کردهاست.
گاهی اما حضور و سخنرانی رهبران برخی کشورها در مجمع عمومی، خندهدار و جنجالبرانگیز میشوند؛ از کوبیدن کفش بر میز تا پارهکردن منشور سازمان ملل.
پاره کردن منشور سازمان ملل توسط معمر قذافی
یکی از صحنههای ماندگار در مجمع عمومی سازمان ملل، سخنرانی معمر قذافی، رهبر وقت لیبی است. در سال ۱۳۸۸ خورشیدی، قرار بود قذافی مانند سران دیگر کشورها فقط پانزده دقیقه سخنرانی کند، اما او ۹۶ دقیقه صحبت کرد. قذافی به امریکا و دیگر کشورهای غربی تاخت و یک نسخهی منشور سازمان ملل را پاره کرد. او انتقاد داشت که منشور سازمان ملل از اعتبار افتاده است. برخی به صحبتهای او خندیدند و برخی دیگر خشمگین شدند.
طولانیترین سخنرانی در تاریخ سازمانملل
اما سخنرانی معمر قذافی، طولانیترین سخنرانی در مجمع سازمان ملل نیست. فیدل کاسترو، رهبر سابق کوبا، در سال ۱۳۳۹ خورشیدی، در مجمع عمومی سازمانملل ۴ ساعت و ۲۹ دقیقه سخنرانی کرد.
او در این فرصت، از امریکا به شدت انتقاد کرد و گفت: "امپریالیسم جهان را نابود میکند." این سخنرانی برای بسیاری از شرکت کنندهگان خستهکننده شد و چوکیها یکی پس از دیگری خالی شدند.
کاسترو در سخنرانی خود امریکا را متهم به جنگافروزی کرد اما نماینده امریکا در واکنشی، یادداشتی به مسئول بخش سازمان ملل داد که در آن اتهامات کاسترو علیه امریکا بیاساس خوانده شده بود.
درخواست دستشویی رفتن جورج بوش
در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، در جریان مجمع عمومی سازمان ملل، جورج دبلیو بوش، رییسجمهور پیشین امریکا، یادداشتی به کاندولیزا رایس، وزیر خارجه وقت این کشور داد که در آن نوشته شده بود: "من باید به دستشویی بروم. آیا امکان دارد؟"
یک خبرنگار حاضر در مجمع عمومی از این یادداشت جورج بوش عکس گرفت و در رسانهها منتشر کرد. صحنهای خندار که به همه یادآوری میکند این نکته را نباید فراموش کرد که رهبران سیاسی جهان نیز مانند دیگران، نیازهای اولیهای دارند.
شیطان خطاب کردن رئیسجمهور امریکا
در سال ۱۳۸۶ خورشیدی، هوگو چاوز، رئیسجمهور وقت ونزوئلا، در یک سخنرانی انقلابی در مجمع عمومی سازمان ملل، جورج بوش، رئیسجمهور وقت امریکا را "شیطان" خواند.
او با کنایه به میز سخنران مجمع عمومی سازمانملل اشاره کرد و گفت: "یک روز پس از سخنرانی بوش، هنوز اینجا بوی شیطانی او احساس میشود."
او دستهایش را به آسمان بلند کرد و دعا کرد که خداوند او را از عذاب حضور یک "شیطان" در مجمع عمومی در امان دارد: "دیروز شیطان اینجا بود؛ همین اینجا."
کوبیدن بر میز با کفش
در سال ۱۳۳۹ خورشیدی، نیکیتا خروشچف، نخستوزیر اتحاد جماهیر شوروی سابق در مجمع عمومی سازمان ملل از انتقادهای نماینده فیلیپین از سیاستهای جهانی و منطقهای شوروی، به شدت خشمگین شد، کفش خود را از پا درآورد و چندین بار روی میز کوبید. آنقدر محکم کوبید که ساعت از دستش باز شد. برخی حضار در سالن مجمع عمومی خندیدند، برخی دیگر به تعجب فرو رفتند.
تیوری توطیه و حضور جنجالی محمود احمدی نژاد
از صحنههای عجیب دیگر در مجمع عمومی سازمان ملل، سخنرانی محمود احمدی نژاد، رئیسجمهور پیشین ایران است. در سال ۱۳۸۹ خورشیدی، او با لحن خصمانه در سخنرانی مجمع عمومی مدعی شد که دولت امریکا در سازماندهی حملات تروریستی یازدهم سپتامبر، کمک کرده است.
اظهاراتی که نمایندگان اکثریت کشورها، خصوصا سران کشورهای غربی آن را توهینآمیز خواندند و به رسم اعتراض سالن مجمع عمومی را ترک کردند.
سازمان ملل، از آغاز تاسیس در سال ۱۳۲۴ خورشیدی، بزرگترین مکان نمایش قدرت و گاهی هم نمایش کرکتر رهبران سیاسی ۱۹۳ کشور مختلف جهان است.
برخیها با سخنرانیهایشان حضار را قاهقاه میخندانند، برخی دیگر اما خشم و تعجب حضار را برمیانگیزند.
موضوع سلامتی علی خامنهای، رهبر ۸۳ ساله جمهوری اسلامی ایران در هفتههای اخیر محل بحث و گفتوگو بوده است.
در پی لغو دیدار او با اعضای مجلس خبرگان رهبری، نهادی که بر اساس قانون، کارش گزینش رهبر و نظارت بر کار اوست، و همچنین پخش نشدن تصاویر دیداری که گفته میشود رهبر جمهوری اسلامی اخیرا با «جمعی از ورزشکاران» داشته است، احتمال وخامت حال یا حتی مرگ او بار دیگر برجسته شده است.
در تازهترین رویداد در این ارتباط، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) روز سهشنبه خبری را حذف کرد که در آن به نقل از فرماندار شهر شمالی گرگان گفته شده بود قرار است علی خامنهای با شماری از بسیجیان (شبهنظامیان حامی رهبر جمهوری اسلامی) دیدار کند.
سه روز پیش، یک نماینده مجلس خبرگان، درباره دیدار نکردن اعضای این مجلس با علی خامنهای به روزنامه همدلی گفت: «از آنجایی که رهبری درباره موضوعات مختلف صحبت میکنند دیگر جایز ندانستند الان صحبتی داشته باشند و این دیدار برای راحتی و وقت ایشان انجام نشد.»
این در حالی است که تا پیش از این، بعد از برگزاری هر دوره از اجلاس خبرگان، اعضای این مجلس با علی خامنهای دیدار میکردند.
رسانههای نزدیک به دولت در ایران روز سهشنبه ۱۵ سنبله خبر داده بودند که در پایان نشست خبرگان، اعضای این مجلس با رهبر دیدار میکنند اما این دیدار به گونه ناگهانی لغو شد.
علیرضا افشار که برخی رسانهها از جمله سایت العربیه او را محافظ پیشین میرحسین موسوی معرفی کردهاند، روز یکشنبه ۲۰ سنبله در توییتر ادعا کرد که با گذشت دو شبانهروز «شیفت حلقههای چهارگانه محافظان آن دیگری [خامنهای] تعویض نشده؛ در اندرونی کاخ مرمر [اقامتگاه رهبر] خبری است که نمیخواهند فعلا به بیرون درز کند.»
همچنین برخی رسانههای دولتی روز دوشنبه اخباری را به نقل از صفحات اینستاگرامی از دیدار علی خامنهای با شماری از ورزشکاران منتشر کردند، اما هنوز هیچ خبر و عکس رسمی از این دیدار ادعاشده منتشر نشده است.
پیش از این و در مواردی که حال عمومی رهبر جمهوری اسلامی مناسب نبوده است، دیدارهای عمومی او لغو شدهاند.
با توجه به شفاف نبودن اطلاعرسانی درباره وضعیت جسمی علی خامنهای، تاکنون بارها آوازههایی درباره وخامت اوضاع جسمی او و حتی مرگش منتشر شده اما هیچ رسانه و سازمان مستقلی قادر به تایید اطلاعات در این زمینه نبوده است.
علی خامنهای که بر اساس برخی گزارشهای غیررسمی به سرطان پروستات مبتلاست، در ماه سنبله سال ۱۳۹۳ در یک شفاخانه دولتی در تهران تحت عمل جراحی پروستات قرار گرفت.
دولت ایران در آن زمان نتوانست خبر بستری شدن و عمل جراحی علی خامنهای را پنهان کند. مقامهای دولتی در روزهایی که او در شفاخانه بستری بود، یکی پس از دیگری به دیدارش میرفتند و با او عکس میگرفتند.
علی خامنهای پس از ترخیص از شفاخانه، با خبرنگار تلویزیون دولتی ایران مصاحبه کرد و در پاسخ به یک پرسش درباره وضعیت سلامتی خود، ۱۲ دقیقه حرف زد و از جمله به امریکا و سیاستهای درباره جنگ با داعش تاخت.
او در اوایل دهه ۶۰ خورشیدی در یک بمبگذاری مصدوم شد. این انفجار منجر به معلولیت او از ناحیه دست راست شد.
در هفتههای اخیر، حرف و حدیثهایی درباره موروثی شدن رهبری در ایران و انتخاب مجتبی، فرزند ارشد علی خامنهای به جانشینی او مطرح شده است. برخی از ملاهای حکومتی در منابر خود از چنین انتخابی حمایت کردهاند.
یافتههای افغانستان اینترنشنال نشان میدهد که جوانی که از روی ظاهرش، در شبکههای اجتماعی به نام "مو طلایی" معروف شده، غلام سعید نام دارد و از باشندگان روستای غزو در ولسوال عمرض ولایت پنجشیر بوده است.
برخی چهرههای رسانهای طالبان، مانند فردی که خود را "جنرال مبین" معرفی میکند، با استناد به رنگ موی غلام سعید، ادعا کرده بودند که او شهروند فرانسه است. این در حالی است افراد مو طلایی در افغانستان کم نیستند و در صفوف طالبان هم چنین کسانی دیده میشوند.
شاهدان به افغانستان اینترنشنال گفتهاند که غلام سعید ۳۰ ساله و پدرش ابتدا زنده دستگیر شده و سپس تیرباران شدهاند.
تصاویری که گروه طالبان از اسیران پنجشیر نشر کردهاند، شماری از اسیران از جمله غلام سعید و پدر سالخوردهاش را با دستان بسته نشان میدهد.
در یک ویدیو که یک عضو گروه طالبان گرفته و دو طالب دیگر هم در آن دیده میشوند، یک طالب با اشاره به غلام سعید میگوید این مقاومتی است و به همراه این سلاحها اسیر شده است. دو طالب دیگر با دست به پشت گردن و صورت غلام سعید میزنند.
طالبان از غلامسعید و پدرش در هنگام اسارت تصاویر زیادی نشر کردهاند و آخرین ویدیو، این دو باشنده پنجشیر را پس از تیرباران شدن نشان میدهد.
روز سهشنبه سخنگوی گروه طالبان از کشتن ۴۰ نفر از اعضای گروه مقاومت خبر داد. این جبهه میگوید طالبان هشت عضو جبهه مقاومت ملی را تیرباران کردهاند.
صبغتالله احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت در توییتر نوشت که این رفتار طالبان با اسیران جنگی، نقض صریح کنوانسیون سوم جنیوا است.
کنوانسیون جنیوا، مصوب سال ۱۹۴۹ که همه کشورها، از جمله افغانستان آن را پذیرفته و ملزم به اجرای آن اند، ناظر بر رفتار طرفهای درگیر با اسیران جنگی است. در این کنوانسیون، نه تنها کسی اجازه کشتن اسیران جنگی را ندارد، بلکه رفتار انسانی با اسیران باید تضمین شود.
بخش دیگری از کنوانسیون جنیوا، طرفهای درگیر در جنگ را ملزم میکند که علاوه بر رفتار انسانی با اسیران، مشخصات کامل آنها را اعلام کنند.
طرفهای درگیر همچنین از اعمال فشار بر اسیران جنگی برای کسب اطلاعات از آنها و همچنین گروگان گرفتن اسیران جنگی به منظور دستیافتن به اهداف نظامی یا سیاسی خود منع شدهاند.
به نظر میرسد که گروه طالبان که سال گذشته بر افغانستان مسلط شده و اکنون ادعای دولتداری در این کشور دارد، به رفتار غیرقانونی خود با اسیران جنگی ادامه میدهد و از همگانی کردن این سوء رفتار، به قصد کاهش روحیه طرف مقابل جنگ هم ابایی ندارد.
