پژوهشگران دانشگاه شیکاگو می‌گویند ده‌ها مکان باستانی در افغانستان با بلدوزر ویران شده‌اند تا امکان غارت سیستماتیک فراهم شود. آنها با بررسی تصاویر ماهواره‌ای دریافته‌اند غارتگری که پیش از اسد ۱۴۰۰ آغاز شده بود پس از پیروزی طالبان ادامه یافته است.
بی‌بی‌سی‌نیوز روز چهارشنبه، دوم حوت گزارش داد که پژوهشگران مرکز حفاظت از میراث فرهنگی دانشگاه شیکاگو با کمک تصاویر ماهواره‌ای و ابزارهای دیگر، بیش از ۲۹۰۰۰ محوطه باستانی را در سراسر افغانستان شناسایی کرده‌اند.
اما آنها از سال ۲۰۱۸ به اینسو الگوی جدیدی از ویرانگری توسط بلدوزرها را در بلخ، در شمال افغانستان مشاهده کردند.
پروفسور گیل استاین، مدیر مرکز حفاظت از میراث فرهنگی دانشگاه شیکاگو توضیح داد که غارتگران گودال‌هایی را در این مناطق توسط بلدوزر حفر کرده‌اند.
این استا دانشگاه به بی‌بی‌سی گفته غارتگران مناطق وسیعی را کنده‌اند تا غارت سیستماتیک را آسان‌تر کنند.
گروه پژوهشگی دانشگاه شیکاگو می‌گوید ۱۶۲ شهرک باستانی در میان سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ «با سرعت شگفت‌انگیز یک شهرک در هفته ویران می‌شدند» و این رویه پس از به قدرت رسیدن طالبان در ۳۷ مکان ادامه یافت.
بی‌بی‌سی نیوز نوشته محققان آدرس دقیق این امکان را ندادند تا اطلاعات به دست غارتگران نرسد. در گزارش آمده که تاکنون محققان دقیقا نمی‌دانند در این ساحات باستانی چه چیزی مدفون است.
با این حال این ساحات در ۹۷ کیلومتری طلا تپه موقعیت دارد. جایی که در ۱۹۷۸ انباری از طلای باختری ۲۰۰۰ ساله کشف شد.
پروفسور استین معتقد است که این سایت‌ها ممکن است توسط افرادی غارت شود که به اندازه کافی ثروتمند و قدرتمند هستند زیرا آنها «بدون دخالت کسی» می‌توانند تجهیزات حمل‌ونقل زمین را بخرند یا اجاره کنند و آنها را به مناطق روستایی منتقل کنند.
بی‌بی‌سی به نقل از سیدرضا حسینی، باستان‌شناس نوشت پیش از ۲۰۰۹ نیز حفاری‌های غیرقانونی وجود داشته و «هیچ‌کس نمی‌توانست بدون اجازه نیروهای محلی و شبه نظامیان حفاری و حفاری انجام دهد.»
پروفسور استاین معتقد است که آثار غارت‌شده از افغانستان از طریق ایران، پاکستان و سایر کشورها به خارج از افغانستان منتقل می‌شود و سپس به اروپا، امریکای شمالی و شرق آسیا می‌رسد.
عتیق‌الله عزیزی، معین وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان، ادعای غارتگری را رد کرده و گفته یک واحد ۸۰۰ نفری برای مراقبت از مکان‌های تاریخی تعیین شده است.
با این حال این نخستین باری نیست که گزارشی از ویرانی گسترده ساحات تاریخی در شمال افغانستان توسط نهادهای معتبر بین‌المللی منتشر می‌شود.
پیش از این روزنامه فرانسوی لوموند در ماه حمل امسال گزارش داده بود که داعش ساحه باستانی دلبرجین در شمال افغانستان را در بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ به صورت وسیعی ویران کرده است.
این روزنامه فرانسوی نوشته بود روش کار غارتگران نشان میدهد که آنها مردم محلی نیستند و با کمک متخصصان حرفهای توانستهاند به چنین تخریبی دست بزنند.
هرچند بی‌بی‌سی گفته چیزی در مورد عاملان این ویرانگری نمیداند اما روزنامه لوموند حدود یک سال قبل نوشته بود، این تخریبها تنها میتواند از طریق شبکههای سازمانیافتهای که تحت کنترول داعش فعالیت میکنند، انجام شود.
این روزنامه در آن زمان نوشته بود روشهایی که داعش برای غارت این ساحه باستانی به کار برده، به تخریبات قبلی این گروه در سوریه و عراق شباهت دارد.
لوموند براساس تحقیقات مرکز باستانشناسی فرانسه برای افغانستان (دافا) و موسسه دیجیتالسازی میراثهای تاریخی (اکونم) نوشته است: «هزاران متر مکعب با استفاده از بیل مکانیکی در این منطقه حفاری شده است.»
مرکز باستانشناسی فرانسه می‌گوید برای قاچاق آثار تاریخی غارت شده دو فرضیه وجود دارد. فرضیه اول این است که داعش در این غارتها تنها بوده و کامیونها را از طریق مرز ترکمنستان، با عبور از صحرایی به اندازه ۶۰ کیلومتر، به دشواری قاچاق کرده است.
فرضیه دوم این است که این گروه، با استفاده از فساد گسترده در حکومت سابق افغانستان یا در میان طالبان، به این ساحات باستانی دسترسی پیدا کرده است.