نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در افغانستان نسبت به پیامدهای بازگشت گسترده مهاجران افغان هشدار داده و خواستار اقدام فوری جامعه جهانی برای رسیدگی به وضعیت مهاجران اخراجی شده است. رزا اوتونبایوا گفته آنچه در مرزهای افغانستان دیده می‌شود، نتیجه مسئولیت‌گریزی جامعه جهانی است.
خانم اوتونبایوا خواستار آغاز گفت‌وگوهای منطقه‌ای با کشورهایی چون ایران، پاکستان و دولت‌های آسیای میانه شده تا از بازگشت‌های بی‌برنامه جلوگیری و اصل «بازگشت داوطلبانه، با کرامت و امن» رعایت شود.
اوتونبایو، در جریان بازدید از گذرگاه مرزی اسلام‌قلعه و دیدار با خانواده‌های بازگشتی، مقام‌های محلی و نهادهای امدادی، گفته است: «آنچه باید لحظه‌ای خوشایند برای بازگشت خانواده‌هایی باشد که دهه‌ها پیش از جنگ گریخته‌اند، اکنون با خستگی، آسیب روحی و ناامیدی عمیق همراه است.»
او افزوده است که این حجم از «بازگشت‌های ناگهانی و غیرارادی» باید زنگ خطر را برای جامعه جهانی به صدا درآورد. افغانستانی که با خشکسالی و بحران مزمن انسانی مواجه است و به‌تنهایی توان پاسخ‌گویی به این وضعیت را ندارد.»
سازمان ملل متحد گفته است که از آغاز سال جاری میلادی تاکنون، بیش از یک میلیون و سی‌صد هزار افغان به کشور بازگشته‌اند؛ رقمی که فشار شدیدی بر جوامع فقیر وارد کرده است. سازمان ملل گفته است زنان و کودکان در میان بازگشت‌کنندگان، آسیب‌پذیرترین گروه‌ها هستند و در کنار چالش‌های اقتصادی، با محدودیت در دسترسی به خدمات اولیه نیز روبه‌رویند.
خانم اوتونبایوا هشدار داده است که عملیات‌های بشردوستانه در افغانستان با کمبود شدید بودجه مواجهند و نهادهای امدادی ناگزیر به انتخاب‌هایی دشوار میان تهیه غذا، سرپناه یا مسیرهای امن شده‌اند.
نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل از کشورها و نهادهای کمک‌رسان خواسته است مسئولیت مشترک در قبال بازگشت‌کنندگان را بپذیرند و گفته است: «آنچه اکنون می‌بینیم، نتیجه مسئولیت‌گریزی جامعه جهانی است. باید همین حالا اقدام شود، با منابع، هماهنگی و اراده کامل»
اوتونبایوا گفته است: «ثبات افغانستان به مسئولیت مشترک همه کشورها وابسته است؛ بی‌توجهی جایز نیست، چرا که بهای آن با جان انسان‌ها و شعله‌ور شدن دوباره بحران‌ها پرداخت خواهد شد.»
اخیراً و پس از آتش‌بس میان ایران و اسرائیل پس از دوزاده روز جنگ، موج اخراج مهاجران افغان از ایران شدت گرفته و مرزهای هرات و نیمروز شاهد بازگشت گسترده و بی‌سابقه مهاجران بوده‌اند.
