سیا، ظواهری و سرنوشت محمودشاه حبیبی
در سومین سال بازداشت محمودشاه حبیبی، شهروند افغان امریکایی توسط طالبان، رویترز با بررسی اسناد و گفت‌وگو با مقام‌های امریکایی جزئیات تازه در مورد دستگیری و اتهامی که طالبان به او نسبت دادند منتشر کرد.
در سومین سال بازداشت محمودشاه حبیبی، شهروند افغان امریکایی توسط طالبان، رویترز با بررسی اسناد و گفت‌وگو با مقام‌های امریکایی جزئیات تازه در مورد دستگیری و اتهامی که طالبان به او نسبت دادند منتشر کرد.
طالبان حبیبی را در ارتباط به کشته شدن رهبر پیشین القاعده و نفوذ احتمالی سیا به شرکتی که او در آن کار می‌کرد بازداشت کرده است.
حبیبی کارمند شرکت «ای آر اکس» بوده است. این شرکت خصوصی در زمینه نصب دستگاه‌های تلفن همراه در کابل و دوربین‌های مداربسته فعالیت داشته است.
به گفته منابع امریکایی، دسترسی سازمان سیا به دوربین‌های امنیتی این شرکت نقش کلیدی در شناسایی و کشتن ایمن الظواهری، رهبر پیشین القاعده در کابل داشته است.
خبرگزاری رویترز با شماری از مقامات پیشین و فعلی امریکایی گفت‌وگو و برخی اسناد دولت امریکا درباره حبیبی را بررسی کرده است.
پهپادهای امریکایی در ۹ اسد ۱۴۰۱ در منطقه دیپلومات‌نشین شیرپور کابل به ساختمانی محل اقامت ایمن الظواهری، رهبر پیشین القاعده حمله کرد و او را کشت. دو روز بعد در یازدهم اسد، جو بایدن، رئیس جمهور پیشین امریکا، کشته شدن ایمن الظواهری را تایید کرد.
جو بایدن گفت که دستگاه‌های اطلاعاتی امریکا محل اختفای رهبر القاعده را کشف کردند.
چند روز پس از این حمله، طالبان محمودشاه حبیبی، شهروند افغان_امریکایی را در کابل بازداشت کرد.
در این گزارش آمده است که نیروهای استخبارات طالبان اطراف موتر نوع لندکروزر حامل آقای حبیبی را در کابل محاصره کردند. همزمان، نیروهای دیگر طالبان به آپارتمان او هجوم بردند، دروازه خانه او را شکستند و لپ‌تاپ و مدارک اش را با خود بردند.
طبق چندین اسناد و شواهدی که در اختیار حکومت امریکا قرار گرفته و رویترز آنها را مشاهده کرده است، استخبارات طالبان حبیبی و راننده‌اش را چشم‌بند زده و آنها به عقب موتر انداختند و با خود بردند.
حبیبی ۳۷ ساله، رئیس سابق هوانوردی ملکی افغانستان بود. او که برای یک شرکت خصوصی کار می‌کرد بین امریکا و کابل در رفت آمد بود و پس از به قدرت رسیدن طالبان در ۲۰۲۱ شهروندی امریکا را دریافت کرده بود.
طالبان بازداشت محمودشاه حبیبی را رد کرده است. سخنگوی طالبان ماه گذشته گفت که این گروه به درخواست خانواده حبیبی تمامی ادارات مرتبط را بررسی کرده است، اما هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد او توسط یکی از ارگان‌های مربوط به طالبان دستگیر شده باشد.
اما این موضوع با شهادت‌ها و مدارک دیگری از جمله داده‌های گوشی همراه حبیبی که توسط یک مقام پیشین و فعلی امریکایی که در اختیار رویترز قرار گرفته متناقض است.
انکار طالبان برای اف‌بی‌آی که درصدد آزادی حبیبی است و همچنین وزارت خارجه امریکا که بازداشت حبیبی را مانعی بزرگ برای افزایش تعامل با افغانستان می‌داند، مسئله‌ساز شده است.
برادر محمودشاه حبیبی از سازمان استخبارات مرکزی امریکا به‌دلیل «بی‌عملی» در زمینه آزادی برادرش از زندان طالبان به‌شدت انتقاد کرد. خانواده او گفتند که سیا با اداره استخبارات طالبان در ارتباط و تعامل است، اما از این روابط برای آزادی او استفاده نکرده است.
بیشتر بخوانید: خانواده گروگان امریکایی از سیا خواست از روابط با استخبارات طالبان برای نجات او استفاده کند
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، آزادسازی شهروندان امریکایی بازداشت‌شده در خارج از کشور را در اولویت خود قرار داده و تاکنون ده‌ها نفر را از افغانستان، روسیه و ونزوئلا آزاد کرده است، اما پرونده حبیبی بسیار دشوارتر بوده است.
بیشتر بخوانید: تبادل زندانیان میان امریکا و طالبان؛ محمودشاه حبیبی آزاد نشد
در آن زمان، مقامات امریکایی به خبرنگاران اطلاع دادند که عملیات کشتن رهبر القاعده مربوط به سیا بوده است. منابع امریکایی به رویترز گفتند حبیبی از نقشه سازمان سیا بی‌خبر بود و پس از کشته شدن الظواهری، از سفر کاری از دبی به کابل بازگشت و بازداشت شد.
سخنگوی وزارت خارجه امریکا در گفت‌وگوو با رویترز، خواستار آزادی فوری حبیبی شد؛ «ما می‌دانیم طالبان تقریبا سه سال پیش محمود حبیبی را ربوده‌اند.»
یکی از همکاران حبیبی که همراه او بازداشت و بعد آزاد شد، گفته او را در مقر اداره کل استخبارات طالبان دیده و شنیده است که در اتاقی مجاور از او پرسیده‌اند آیا برای سازمان سیا کار می‌کند یا در حمله به الظواهری دست داشته است.
تلفن حبیبی در استخبارات طالبان
به گفته مقام‌های فعلی و پیشین امریکایی، در ماه‌های جون و آگست ۲۰۲۳، حکومت امریکا تشخیص داد که گوشی همراه او در مقر اداره کل استخبارات طالبان روشن شده است.
یک مقام امریکایی به رویترز گفت که این شواهد به طالبان ارائه شده است.
حکومت ترامپ تلاش‌های خود برای آزادی او را افزایش داده است، از جمله پیشنهاد جایزه پنج میلیون دالری برای را اطلاعاتی که منجر به شناسایی و بازداشت او شود، اعلام کرده است.
احمد برادر حبیبی می‌گوید: «خانواده ما امید تازه‌ای دارند که تیم ترامپ موفق شود.» او گفت اگر شرکت «ای آر اکس» به او یا سازمان سیا هشدار داده بود که بازگشت به کابل بعد از ترور الظواهری خطرناک است، برادرش هرگز چهار روز پس از این عملیات به کابل نمی‌رفت.
احمد به رویترز گفت: «هیچ‌کس به او چیزی نگفت. نه شرکت، نه سیا، نه هیچ کس دیگر. بنابراین او به افغانستان برگشت.»
حکوت امریکا رسما حبیبی را گروگان می‌داند، زیرا بازداشت و محل نگهداری او از سوی طالبان تأیید نشده است.
اف‌بی‌آی به رویترز گفت که همراه با شرکای دیگر در بخش‌های مختلف حکومت امریکا که در بازیابی گروگان‌ها فعالند، «متعهد است حبیبی را به خانواده‌اش بازگرداند.»
طالبان پیشنهادی را که سال گذشته برای مبادله حبیبی با محمد رحیم افغان، آخرین زندانی افغان در زندان گوانتانامو، ارائه شد، رد کرده است. یک مقام امریکایی به‌شرط حفظ هویت گفت: «ما هم با روش تشویق و هم تنبیه تلاش کردیم اما طالبان عملا دیوار می‌کشند.»
نصب دوربین روی دستگاه تلفن همراه و کشتن الظواهری
به گفته مقامات امریکایی کنونی و قبلی، سیا در جریان عملیات علیه الظواهری، به شرکت «ای سی جی» که زیرمجموعه شرکت «ای آر اکس» است، نفوذ کرده بود. این شرکت قراردادی برای نصب دستگاه‌های تلفن همراه در کابل داشت و دوربین‌های مداربسته روی این دستگاه‌های نصب شده بود تا از آنها محافظت کند.
یکی از این دوربین‌ها به خانه‌ای در قلب منطقه دیپلوماتیک‌نشین کابل که به مقامات امریکایی مربوط است و محل سکونت سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان، بوده، متصل بوده است. این خانه فاصله کمی تا سفارت‌های تعطیل شده امریکا و بریتانیا دارد.
منابع گفتند این دوربین به سیا ویدئویی فرستاده که حضور الظواهری را در این خانه تأیید کرده است. این تأیید به سیا کمک کرد تا با شلیک دو موشک، الظواهری را زمانی که به بالکن آمده بود، به قتل برساند. همسر و خانواده او در این حمله زنده ماندند.
بیشتر بخوانید: رازهای تازه از کشته شدن ایمن‌الظواهری در مهمانخانه حقانی
در حالی که مقامات حکومت بایدن در آن زمان عملیات پهپادی سیا را برای کشتن الظواهری شرح دادند، جزئیات عملیات زمینی این سازمان، از جمله حضور دوربین و نقش آن در شناسایی الظواهری فاش نشده بود.
بازداشت محمود حبیبی
احمد، برادر حبیبی توضیح داد که در روز بازداشت در آپارتمان خود در محله شیرپور کابل مشغول جمع کردن وسایل برای بازگشت به نیوجرسی بود. او افزود حوالی ظهر به وقت محلی تماس تلفنی از دفتر «ای سی جی» آمد و اعلام شد که طالبان دفتر را مورد یورش قرار داده‌اند.
به گفته احمد، حبیبی به خواهرش گفت باید برود، بدون اینکه دلیل را توضیح دهد. او بلافاصله پس از سوار شدن به موتر بازداشت شد.
چند دقیقه بعد، فردی که خود را از اعضای اداره استخبارات معرفی کرد، در آپارتمان را زد. خواهر حبیبی در را باز نکرد و گفت طبق قوانین طالبان باید یک مرد بالغ خویشاوند در خانه حضور داشته باشد.
احمد و یک شاهد می‌گویند که طالبان در را شکستند، وارد شدند و به جستجوی لپ‌تاپ حبیبی پرداختند.
وقتی طالبان با پنج موتر رسیدند، جمعیتی در خیابان تجمع کرده بود. طالبان خیابان را مسدود کردند و اطراف موتر حبیبی را گرفتند و سپس او را با خود بردند.
ریاست استخبارات طالبان ۳۰ کارمند دیگر «ای سی جی» را نیز بازداشت کرد، اما به جز حبیبی و یک نفر دیگر، همه آزاد شدند.
بر مبنای اسنادی که رویترز بررسی کرده، وزارت مخابرات طالبان ظاهرا تأیید کرده است که حبیبی زندانی اداره استخبارات این گروه است.
زندگی‌نامه محمود حبیبی
محمودشاه حبیبی در شهر قندهار در جنوب افغانستان متولد شده و یکی از هشت فرزند خانواده است که در محله کارته پروان کابل بزرگ شده‌اند.
تسلط او به زبان انگلیسی باعث شد در سال ۲۰۰۸ در آژانس هوانوردی سازمان ملل در کابل شغلی پیدا کند. او از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ در دفتر سفارت امریکا برای اداره فدرال هوانوردی امریکا کار کرد.
پس از آن به عنوان معاون وزیر هوانوردی حکومت پیشین افغانستان منصوب شد و در انتقال سیستم کنترول ترافیک هوایی افغانستان از امریکا به کابل نقش داشت. حبیبی در ۲۰۱۷ رئیس اداره هوانوردی ملکی شد و تا ۲۰۱۹ در این سمت بود.
همزمان او از دانشگاه «هوافضا امبری ریدل» در فلوریدا مدرک کارشناسی ارشد هوانوردی کسب کرد.
او در ۲۰۱۹ استعفا داد و به شرکت «ای آر اکس» پیوست تا قرارداد اداره فرودگاه بین‌المللی کابل را بر عهده بگیرد. حبیبی بین کابل و امریکا در رفت و آمد بود و مجموعا ۳۰ ماه از پنج سال اقامت لازم برای کسب تابعیت امریکا را در ۲۰۲۱ تکمیل کرد.
او هنگام خروج نیروهای امریکایی در آگست ۲۰۲۱ در کابل بود. حبیبی چهارم آگست ۲۰۲۲ پس از توقف در قطر برای دیدار با خانواده‌اش که در پایگاه نظامی امریکا منتظر ویزای مهاجرت بودند، از دبی به کابل پرواز کرد و یک هفته بعد بازداشت شد.
همسر، دختر و والدینش که تا اکتبر در قطر منتظر ویزا بودند به کالیفرنیا رفتند و از آن زمان تاکنون خبری از او ندارند.
به گفته مقام امریکایی، حل پرونده حبیبی ساده‌ترین راه برای طالبان است تا روابط خود با امریکا را بهبود بخشد.
از زمان بازداشت حبیبی، چهار امریکایی دیگر نیز توسط طالبان بازداشت و سپس آزاد شده‌اند.
