فضل‌محمود فضلی، مشاور ارشد اشرف‌غنی، در مقاله‌ای برای افغانستان اینترنشنال، نوشت که امریکا و طالبان براساس ضمایم آشکار و پنهان توافقنامه دوحه، «حزئیات نهایی انتقال قدرت را تعیین کرده بودند.»
رئیس اداره امور حکومت پیشین در بخشی از مقاله‌ای زیر عنوان «از دهه ۹۰ تا اختناق طالبانی؛ درس‌هایی از ناکامی سیاسی افغانستان و راهکارهای آینده» به عوامل سقوط جمهوریت پرداخته است.
آقای فضلی که از افراد نزدیک به اشرف غنی رئیس‌جمهور پیشین بود، در این مقاله نوشت امریکا پیش از سقوط جمهوریت به هواپیماهای ترابری و جنگی نیروهای هوایی افغانستان که برای بررسی فنی به خارج فرستاده شده بودند، اجازه نداد به کشور بازگردند. او اضافه کرد که در جولای ۲۰۲۱، برخی افسران نظامی افغان نیز مطلع شدند که همراه با خانواده‌های خود به امریکا منتقل خواهند شد.
رئیس اداره امور حکومت رئیس‌جمهور پیشین با این اقدامات امریکا را به عنوان بخشی از عوامل سقوط برشمرده و تاکید کرده است که طالبان و امریکا قبلا بر سر انتقال قدرت توافق کرده بودند.
به باور آقای فضلی، سقوط دولت جمهوری نظامی نه، بلکه سیاسی بود؛ زیرا مالکیت نظام به‌دست افغان‌ها نبود. او افزود که حکومت در مذاکرات دوحه میان طالبان و امریکا به حاشیه رانده شده بود.
مشاور ارشد اشرف‌غنی نوشت که تنها دو ماه پیش از سقوط، بیش از ۱۰۰ شرکت قراردادی لجستیکی امریکایی – که مسئول تأمین نیروهای افغان بودند – بدون داشتن برنامه روشن برای انتقال به دولت افغانستان، کشور را ترک کردند. این امر بحران لجستیکی ناگهانی برای نیروهای ملی ایجاد کرد.
این مقام معتمد اشرف‌غنی نوشت که حکومت در آن زمان می‌توانست برای اجماع داخلی تلاش کند، اما نتیجه‌ای در پی نداشت؛ زیرا از یکسو امریکا نفوذ و قدرت بی‌نظیری داشت و از سوی دیگر هیچ قوانین و بنیان‌های پذیرفته‌شده‌ای برای فرآیند سیاسی وجود نداشت. به گفته او، نتیجه این شد که دولت افغانستان کنار گذاشته شد و «جنگسالاران» در راهروهای هتل‌های دوحه، مسکو، تهران و اسلام‌آباد روی سقوط نظام جمهوری و جایگاه خود در «حکومت اسلامی جدید» خیال‌بافی کردند.
