روزنامه نیویارک تایمز در گزارشی نوشت که «روضه سخی» یکی از نمادینترین بناهای مذهبی و تاریخی افغانستان، پس از زلزله اخیر به شدت آسیب دیده و وضعیت آن هر روز شکنندهتر میشود.
ویرانی این مکان مذهبی که پیوند دهنده مردم افغانستان است، حالا به نمادی از درد و رنج تبدیل شده است.
زلزلهای که بامداد دوشنبه ولایتهای بلخ و سمنگان را لرزاند، موجب فروریختن بخشهایی از منارهها و ریزش هزاران قطعه کاشی فیروزهای و لاجوردی مسجد کبود مشهور به «روضه سخی»، شاهکار معماری قرن پانزدهمی شد.
به گفته شهروندان مزارشریف، مسجد کبود برای آنان همچون مادری مقدس و محترم است، اما این «مادر» روزبهروز فقیرتر و فرسودهتر میشود.
نیویارک تایمز مینویسد که شکافها و ترکهای عمیق در دیوارها و منارهها نهتنها زخمهایی بر پیکر این بنای تاریخی هستند، بلکه نمادی از شکافهای عمیقتر در جامعه افغانستانند که از فقر، ناامیدی، درگیریهای داخلی و بیتوجهی اداره طالبان رنج میبرد.
در حالیکه طالبان از سال ۲۰۲۱ بار دیگر کنترول افغانستان را در دست گرفته است، بسیاری از شهروندان نسبت به بیتوجهی دولت به میراث فرهنگی و وضعیت نابسامان اقتصادی ابراز نارضایتی میکنند.
عبدالعزیز، راننده تاکسی به نیویارک تایمز گفت که پیشتر زائران بیشتری از جمله زنان و کودکان به زیارتگاه میآمدند اما طالبان ورود زنان را ممنوع کردهاند.
میرآغا، دهقانی از روستاهای آسیبدیده در زلزله گفت: «آنها امنیت آوردهاند، اما مردم فقط در قبرستان امنیت دارند.» او بیکاری و فقر گسترده را اصلیترین عوامل ناامیدی مردم افغانستان دانست و افزود: «ما نمیتوانیم سنگ به شکم خود ببندیم و بخوابیم.»
سید عثمان، کارگر ساختمانی گفت نگران است که اگر کاشیهای افتاده جایگزین نشوند و آب به درون دیوارهای ترکخورده نفوذ کند، مسجد فرو بریزد. او میگوید که آرزو داشت مسجد مرمت شود اما افزود: «دولت به این بنای تاریخی اهمیتی نمیدهد، چون بخشی از آسیبها مدتها پیش رخ داده بود و هنوز دولت آن را تعمیر نکرده است.»
برای مردم مزارشریف، مسجد کبود فراتر از یک بنای مذهبی و نشانهای از هویت و امید است. اما اکنون، همانگونه که مردم این شهر و کل افغانستان با فقر، تبعیض و ویرانی دستوپنجه نرم میکنند، این بنا نیز با هر شکاف تازه، اندوه آنان را بازتاب میدهد.
برای بسیاری از شهروندان مزارشریف و دیگر نقاط افغانستان، روضه سخی نماد آرامش بود هرچند آرامشی شکننده و رو به زوال.
محمد عارف امیری، باشنده دیگر مزارشریف، روز سهشنبه به درخواست پدرش به مسجد آمد تا ببیند چه بر سر زیبایی آن آمده است. او در حالیکه در صحن مسجد کبود قدم میزد، گفت: «وقتی این آسیبها را میبینم، احساس میکنم بخشی از بدن خودم زخمی شده است.»