چرا طالبان اداره چند میدان هوایی افغانستان را به امارات متحده عربی واگذار کرد؟
میدلایست آی به نقل از منابع خود از جزئیات واگذاری تنظیم و مدیریت چند میدانهوایی افغانستان به امارات متحده عربی نوشته در حالی که قطر و ترکیه نیز در مذاکرات بودند چند دلیل عمده در بیرون راندن دوحه و انقره از صحنه نقش داشته است.
میدلایست آی میگوید برخی حلقات تصمیمگیرنده طالبان به دلیل مزایای مالی و تجربه گذشته امارات متحده عربی در بخش هوایی افغانستان با این کشور به توافق رسیدند.
پس از اینکه طالبان سال گذشته قدرت را در افغانستان به دست گرفتند، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بارها اعلام کرد که انقره به شدت علاقمند به اداره میدان هوایی بینالمللی کابل است.
با این حال، پس از مذاکرات طالبان با قطر و ترکیه، سرانجام این شرکت اماراتی گاک بود که مجوز خدمات زمینی فرودگاههای کابل، هرات و قندهار را دریافت کرد.
یکی از منابع ترکی گفته است که قرار بود ترکیه و قطر یک سرمایه گذاری مشترک برای اداره کابل و سه فرودگاه دیگر ایجاد کنند. اما طالبان خواستار این شدند که حسابهای بانکی تحت کنترل این گروه باشد.
این منبع افزود که طالبان تغییرات غیرمنتظره دیگری مانند افزایش هزینهها و مالیات فرودگاهها را میخواستند در قرارداد اضافه کنند.
سرمایه گذاری کل برای فرودگاه کابل و جاهای دیگر طی ۱۰ سال آینده مورد نیاز است که نیازمند تخصیص هزینه قابل توجهی بود. این دو منبع میگویند که در ابتدا قرار بود ترکیه و قطر هر کدام ۱۰۰ میلیون دالر برای سال اول سرمایه گذاری کنند.
به گفته آنان این نوع سرمایه گذاری به «تضمینهای خاصی» نیاز داشت.
با در نظرداشت هزینههای بالای پروژه میدانهای هوایی افغانستان مشخص نبود که آیا ترکیه با توجه با بحران ارزی که از سال گذشته با آن رو به رو بود نمیتوانست از سرمایهگذاری در این بخش خیلی مطمین باشد.
یکی دیگر از موارد مهم اختلاف نظر، استقرار نیروهای ترکیه به عنوان محافظان امنیتی در فرودگاه بود، چیزی که طالبان علنا با آن مخالفت کردند. رهبری طالبان گفته است که نمیخواهد هیچ سرباز خارجی در قلمروش حضور داشته باشد.
ترکیه در همین حال پیشنهاد واگذاری برقرار امنیت بیرونی را به طالبان داد اما پیشنهاد کرد که مسئولیت امنیت داخل تاسیسات را به عهده بگیرد.
با وجود موضع تند طالبان در مورد نیروهای خارجی، یکی از منابع گفت که این گروه به نیروهای ویژه قطری اجازه حضور در میدان هوایی کابل را داده است چرا که به گفته این منبع «آنها به رهبری طالبان پول پرداخت کردهاند.»
به نظر میرسد عضویت ترکیه در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یکی از دلایل اصلی مخالفت طالبان برای حضور نیروهای ترکیه به عنوان محافظان امنیتی در میدان هوایی کابل بوده است.
منابع ترکی موافقند که امارات متحده عربی از نظر داشتن تجربه در قسمت خدمات هوایی در افغانستان دارای مزایا و برتریهای خاصی است از جمله این که شرکت گاک پیش از تسلط طالبان فرودگاههای افغانستان را اداره میکرد.
بر اساس گزارشی که رویترز در اوایل سال جاری منتشر کرد شرکت اماراتی گاک نیز در حال مذاکره برای یک توافق امنیتی فرودگاه با طالبان بود.
یکی از منابع با شکایت از این که تجارت در افغانستان به دلیل اختلاف رهبری این کشور واقعاً سخت شده است گفت «شما به برکت طالبان چیزی را باز میکنید، اما روز بعد شخص دیگری میتواند بیاید و آن را ببندد.»
یک تصمیم فنی
فیض زلاند، استادیار دانشگاه کابل، به میدل ایست آی گفت که طالبان زمانی که تصمیم گرفتند قرارداد میدان هوایی را به امارات متحده عربی واگذار کنند، به جای تصمیم سیاسی، یک تصمیم فنی گرفتند.
او گفت: «برای قطر، این یک ژست حسن نیت برای کمک به افغانستان بود و برای طالبان این موضوع فنیتر بود، چیزی که باید تا حد امکان راحت پیش میرفت.»
زلاند گفت که امارات متحده عربی از برتریهای خاصی برخوردار است، از جمله اینکه از ماهها قبل از تسلط طالبان تمام کارمندان خود را استخدام کرده بود، با فرودگاهها آشنا بود و با سرمایهگذاریهای طولانی مدت در بخش هوانوردی در افغانستان حضور داشت.
به عقیده زلاند، طالبان نیاز به یک راهاندازی فوری دارند. آنها به جای همراهی با قطر و ترکیه که میتوانند ماهها برای آماده سازی فرودگاهها وقت بگذارند، خواستار راهحلی سریع شدند.
شرکت گاک قبل از تسلط طالبان در فرودگاهها اداره میکرد و طبق گزارشها، قرارداد خدماتی به ارزش ۴۷ میلیون دالر را با حکومت پیشین أفغانستان که شامل خدمات زمینی، فناوری، اطلاعات و امنیت میشد به امضا رسانده بود.
عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان به میدل ایست آی گفت که نمیخواهد در مورد موضوع جاری اظهار نظر کند.
او گفت: «قراردادهای مختلفی در رابطه با فرودگاه وجود دارد.»
یکی از منابع به میدل ایست آی گفت که انقره هنوز تعدادی پرسنل فنی و نظامی در کابل مستقر دارد و همچنان به دنبال نقشی برای دولت و ارتش ترکیه در ارتباط با فرودگاه کابل است.
ترکیه تنها کشور ناتو است که دارای سفارت فعال در کابل است. در شرایطی که مکاتب متوسط دخترانه از سال پیش بسته باقی ماندهاند مکاتب وابسته به دولت ترکیه هنوز فعال هستند و به آموزش دختران افغان ادامه میدهند.
اسناد رسیده به افغانستان اینترنشنال نشان میدهد که گروه طالبان در قندهار به زور مالیکت ده شرکت خصوصی ترانسپورتی را گرفته و به افراد خود واگذار کرده است. این شرکتهای خصوصی که به نام هده یاد میشود، کار حمل و نقل مسافرین و کالا را در بسیاری از ولایات انجام میداد.
مالکان این شرکتها به رئیسالوزرای طالبان نامهای نوشتند و ضمن انتقاد گفتهاند که با گرفتن شرکتهای آنها، صدها نفر کار خود را از دست میدهند.
ملا حمیدالله آخندزاده، سرپرست وزارت ترانسپورت و هوانوردی حکومت طالبان به والی قندهار گفته است شرکتها باید دوباره به مالکان اصلیاش داده شود.
اما یکی از صاحبان این شرکتهای ترانسپورتی در گفتگو با افغانستان اینترنشنال، وزیر ترانسپورت و هوانوردی طالبان را متهم به دو رویی و عدم همکاری کرده است.
او گفت احتمالا وزیر ترانسپورت طالبان از این بابت نفع مالی میبرد.
در ویدئویی که به افغانستان اینترنشنال رسیده دیده میشود که بعد از تصرف شرکتها، افراد طالبان اوراق رسمی را هم جعل میکنند.
این شرکتهای خصوصی در کابل، قندهار، مزار شریف، ننگرهار و خوست فعالیت داشتند.
جنرال فرانک مکنزی، فرمانده پیشین ستاد مرکزی امریکا روز جمعه، ۴ سنبله در مصاحبه با شبکه خبری انبیسی گفت که طالبان در دو دهه گذشته همیشه در پاکستان پناهگاههای امن داشتند و ایالات متحده امریکا در این مدت هرگز نتوانست در مورد پناهگاههای طالبان با اسلامآباد به توافق برسد.
این جنرال امریکایی گفت که پاکستانیها اطمینان داشتند روزی امریکا نیروهای خود را از افغانستان بیرون میکند و به همین دلیل، توافقی روی پناهگاههای طالبان با پاکستان صورت نگرفت.
او گفت: «پاکستانیها هرگز باور نمیکردند که ما [در افغانستان] بمانیم؛ همیشه فکر میکردند که ما میرویم.» و افزود: «آنها درست فکر میکرند. ما رفتیم.»
فرمانده پیشین سنتکام همچنین گفت که امریکا با مدل شکستخورده غربی دست به ملتسازی در افغانستان زد که به گفته او، «کار نادرست» بود.
مکنزی گفت: «ما به ملتسازی در افغانستان آغاز کردیم که شاید برخی از این تلاشها برای محافظت از منافع ما ضروری بود، اما تلاشهای گسترده دیگری در این راستا انجام دادیم که در نهایت در درازمدت به ما کمکی نکرد.»
او گفت: «نمیدانم که افغانستان با مدل غربی ملتسازی قابل اداره باشد، اما میدانم که افغانستان با الگوی افغانی قابل اداره است و به پایداری خواهد رسید. ما به واقعیتهای افغانستان توجه بسیار کمی داشتیم.»
جنرال عالیرتبه امریکایی گفت که ماموریت افغانستان برای چهار دولت ایالات متحده و دو حزب عمده این کشور ترکیبی از «شکست نظامی و دیپلماتیک» بود.
نصیر احمد فایق، سرپرست نمایندگی افغانستان در سازمان ملل از تصمیم یک قاضی امریکایی که گفته خانوادههای قربانیان حملات ۱۱ سپتامبر مستحق دریافت غرامت از داراییهای مسدودشده افغانستان نیستند، استقبال کرد. او خواستار آزادسازی این داراییها و استفاده آن برای «کمک به مردم نیازمند» شد.
روز جمعه، ۴ سنبله، سارا نتبرن، قاضی یک دادگاه ایالات متحده در منهتن نیویارک، گفت که بانک مرکزی افغانستان از ساحه اختیارات قضایی در امریکا مصون است و مصادره کردن داراییهای افغانستان به هدف پرداغت غرامت به خانوادههای قربانیان حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، به معنای به رسمیت شناختن گروه طالبان به عنوان دولت افغانستان است؛ کاری که به گفته این قاضی تنها رئیسجمهور ایالات متحده میتواند انجام دهد.
نتبرن نوشت که قربانیان حملات ۱۱ ستپامبر سالها برای عدالت، پاسخگویی و دریافت غرامت جنگیدهاند و «آنها حق دارند غرامت دریافت کنند» اما افزود: «قانون غرامتی را که دادگاه میتواند اجازه دهد محدود میکند و این محدودیتها، مصادره داراییهای بانک مرکزی افغانستان را فراتر از اختیارات دادگاه قرار میدهد.»
سرپرست نمایندگی افغانستان در سازمان ملل ضمن استقبال از این تصمیم، در صفحه توییتر خود نوشت: «امید است سرمایه های منجمدشده افغانستان به زودترین فرصت آزاد شود و از آن بر اساس یک سیستم شفاف و نظارتی برای توسعه و کمک به مردم نیازمند افغانستان استفاده شود.»
حدود ۹ میلیارد دارایی های بانک مرکزی افغانستان پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، از سوی امریکا و برخی کشورهای غربی مسدود شده است.
وزیر خارجه سابق امریکا در نخستین سالگرد کشته شدن ۱۳ سرباز امریکایی در انفجار میدان هوایی کابل هنگام خروج فاجعهبار امریکا از افغانستان، یاد سربازان را گرامی داشت.
مایک پمپئو گفت مرگ آنها نتیجه مستقیم تصمیم بایدن برای تعیین قطعی تاریخ خروج از کابل بود و آنها نباید کشته میشدند.
پمپئو روز سهشنبه در جریان مصاحبهای با فاکس نیوز همچنین از امریکاییهایی که در افغانستان تنها رها شدند نیز یاد کرد.
پمپئو معتقد است که اگر او هنوز وزیر خارجه و دونالد ترامپ رئیسجمهور امریکا میبود این اتفاق رخ نمیداد. او گفت رئیسجمهور بایدن تاریخ قطعی خروج نیروهایی امریکایی از کابل را برخلاف خواست ارتش و رهبری نظامی خود انجام داده است.
پمپئو گفت که دولت ترامپ هرگز امریکاییها را در افغانستان رها نمیکرد. وزیر خارجه ایالات متحده در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ میگوید روند خروج از افغانستان یک "ویرانی" بود که در نتیجه "تصمیم سیاسی جو بایدن" به بار آمد.
به قول پمپئو: "تراژدی این است که ما ۱۳ امریکایی را از دست دادیم. ما هنوز افرادی را داریم که "لیاقت خروج از آن مکان وحشتناک را دارند"، اما نمیتوانند از آن کشور خارج شوند."
پمپئو همچنین به حمله افبیآی به خانه ترامپ در مارآ لاگو در اوایل ماه جاری اشاره کرد و گفت که از پولیس افبیآی برای مقاصد سیاسی استفاده میشود.
یک قاضی امریکایی روز جمعه توصیه کرد که به خانوادههای قربانیان حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ اجازه داده نشود تا میلیاردها دالر دارایی بانک مرکزی افغانستان را به عنوان غرامت مصادره کنند.
او افزود که دادن غرامت از داراییهای مذکور به معنای به رسمیت شناختن حکومت طالبان در افغانستان است.
سارا نتبرن، قاضی یک دادگاه ایالات متحده در منهتن نیویارک، گفت که بانک مرکزی افغانستان از ساحه اختیارات قضایی در امریکا مصون است و مصادره کردن داراییهای افغانستان به هدف پرداغت غرامت به خانوادههای قربانیان حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، به معنای به رسمیت شناختن گروه طالبان به عنوان دولت افغانستان است؛ کاری که به گفته این قاضی تنها رئیسجمهور ایالات متحده میتواند انجام دهد.
نتبرن نوشت که قربانیان حملات ۱۱ ستپامبر سالها برای عدالت، پاسخگویی و دریافت غرامت جنگیدهاند و «آنها حق دارند غرامت دریافت کنند» اما افزود: «قانون غرامتی را که دادگاه میتواند اجازه دهد محدود میکند و این محدودیتها، مصادره داراییهای بانک مرکزی افغانستان را فراتر از اختیارات دادگاه قرار میدهد.»
توصیه نتبرن توسط قاضی جورج دنیلز در منهتن که همچنین بر دعوی قضایی نظارت میکند، بررسی خواهد شد. او میتواند تصمیم بگیرد که آیا توصیه نتبرن را بپذیرد یا خیر.
به گزارش رویترز، این تصمیم شکستی برای چهار گروه مدعیان پرداخت غرامت است. آنان از متهمان مختلف حملات ۱۱ سپتامبر از جمله القاعده شکایت کردند و پس از این که متهمان در دادگاه حاضر نشدند، احکام غیابی علیه آنان صادر شد.
در زمان وقوع حملات ۱۱ سپتامبر، طالبان به القاعده اجازه فعالیت در داخل افغانستان را دادند.
ایالات متحده طالبان را در اواخر سال ۲۰۰۱ کنار زد، اما یک سال پیش زمانی که ایالات متحده و سایر نیروهای غربی از افغانستان خارج شدند، طالبان دوباره به قدرت بازگشتند.
جو بایدن، رئیسجمهور ایالات متحده در ماه فبروری در یک فرمان اجرایی دستور داد که ۳.۵ میلیارد دالر از این مبلغ «به نفع مردم افغانستان» کنار گذاشته شود. او گفت که خانوادههای قربانیان حملات ۱۱ سپتامبر میتوانند برای دریافت غرامت از وجوه باقیمانده در دادگاه دعوا کنند.
